Jack Ma xây dựng đế chế tài chính 200 tỷ USD như thế nào?

Theo CNN, khi Jack Ma ra mắt dịch vụ thanh toán trực tuyến Alipay để phục vụ cho đế chế thương mại điện tử của mình 16 năm trước, hầu hết mọi người đều cho rằng nó sẽ thất bại.

Giờ đây, dịch vụ này trở thành “xương sống” của công ty tài chính Ant Group. Công ty này đang chuẩn bị IPO tại Hong Kong và Thượng Hải và có thể được định giá tới 200 tỷ USD. Đây có thể là lần thứ hai Jack Ma thực hiện một thương vụ IPO kỷ lục, sau Alibaba.

Từ công cụ phụ trợ thành đế chế trăm tỷ USD

"Ant Group thực sự là viên ngọc quý của Jack Ma và cả ngành công nghiệp internet Trung Quốc”, Edith Yeung tại Race Capital nhận định. Đây là một trong những hãng công nghệ lớn nhất thế giới và nền tảng thanh toán trực tuyến lớn nhất Trung Quốc.

Hiện tại, ứng dụng thanh toán của Ant Group có mặt trong mọi lĩnh vực tài chính tại Trung Quốc, từ đầu tư, tiết kiệm cho đến bảo hiểm, đánh giá điểm tín dụng hay thậm chí hồ sơ hẹn hò.

Tuy nhiên, xuất phát điểm của Ant chỉ là một dự án phụ trợ nhằm lấp đầy lỗ hổng của ngành công nghiệp mua sắm trực tuyến còn sơ khai tại Trung Quốc.

Thời điểm năm 2004, không nhiều người dân nước này sở hữu thẻ ghi nợ hoặc thẻ tín dụng. Trong khi đó, người mua và người bán trên các nền tảng thương mại điện tử của Alibaba lại cần một công cụ thanh toán đáng tin cậy.

Do đó, Jack Ma đã giao nhiệm vụ cho nhóm phụ trách tài chính của Alibaba lập ra Alipay. Dịch vụ này đóng vai trò là một bên thứ ba, giữ hộ tiền cho người mua và chỉ trả cho người bán sau khi người mua xác nhận đã nhận và hài lòng với món hàng.

"Khi tôi thành lập Alipay, mọi người đều nói: ‘Jack, đây là mô hình ngớ ngẩn nhất mà chúng tôi từng thấy, sẽ chẳng có ai dùng nó đâu’”, Jack Ma kể trong cuộc phỏng vấn vào năm 2014 với chương trình "60 Minutes” của CBS News.

"Tôi nói rằng tôi không quan tâm mô hình này có tính khoa học hay đẹp mắt không. Miễn là nó hiệu quả và tạo ra niềm tin”.

Và niềm tin của Jack Ma đã đúng. Hiện tại, Alipay có 711 triệu người dùng hoạt động hàng tháng, xử lý các giao dịch thanh toán trị giá 118.000 tỷ NDT (17,2 tỷ USD) trong 12 tháng tính tới tháng 6/2020, theo báo cáo của Ant Group.

Ứng dụng di động Alipay, ra mắt vào năm 2009, chiếm hơn 55% thị trường thanh toán di động tại Trung Quốc trong quý I/2020. Trong khi đó, đối thủ WeChat Pay của Tencent và ví QQ chiếm khoảng 40% thị phần, theo hãng nghiên cứu thị trường eMarketer.

Không dừng lại ở thanh toán trực tuyến

Ngoài thanh toán trực tuyến, Alipay còn kết nối hàng triệu người với hàng loạt dịch vụ tài chính như bảo hiểm, thanh toán hóa đơn, vay tiền, thanh toán lương, đầu tư… Edith Yeung của Race Capital ví nền tảng này giống như “một siêu thị tài chính”.

Alipay được tách ra khỏi Alibaba và trở thành một thực thể độc lập vào năm 2011 và sau đó trở thành một phần của Ant Group vào năm 2014. Hiện Jack Ma vẫn kiểm soát Ant Group.

Một trong những dịch vụ phổ biến nhất của Ant là Yu'e Bao, công cụ quản lý tài sản được ra mắt vào năm 2013. Yu'e Bao cho phép người dùng đầu tư tiền trong ví điện tử với mức tối thiểu chỉ 1 NDT. Trong vòng 6 tháng, Yu'e Bao đã có 49 triệu người dùng với số tiền gửi lên tới 250 tỷ NDT (36,5 tỷ USD), theo tờ China Daily.

Thời điểm đó, hầu hết sản phẩm quản lý tài sản đều được cung cấp các ngân hàng truyền thống với số tiền tối thiểu là 50.000 NDT (7.300 USD). Vì thế, sự ra đời của Yu'e Bao tạo ra “một cơn địa chấn, đặc biệt là với những người trẻ có ít tiền tiết kiệm và không được các ngân hàng để mắt đến”.

Cao điểm vào tháng 3/2018, số tài sản Yu'e Bao quản lý lên tới 1.690 tỷ NDT (khoảng 267 tỷ USD lúc đó), theo Fitch Ratings. Sau đó, các nhà chức trách Trung Quốc đã buộc Yu'e Bao giảm con số này vì lo ngại rủi ro hệ thống.

Dù vậy, tính tới tháng 3 năm nay, Yu'e Bao vẫn là quỹ đầu tư thị trường tiền tệ lớn nhất tại Trung Quốc.

Với hàng trăm triệu người đang sử dụng các dịch vụ tài chính của Ant, công ty này sở hữu kho dữ liệu giá trị về hành vi người dùng Trung Quốc. Không giống tại Mỹ, Trung Quốc không có hệ thống tính điểm tín dụng đáng tin cậy.

Để lấp lỗ hổng này, năm 2015, Ant ra mắt Sesame Credit. Công ty này cho biết đây là một công cụ tính điểm đáng tin cậy, cho phép các doanh nghiệp và khách hàng đánh giá mức độ sẵn sàng và khả năng chi trả của một cá nhân với hàng hóa, dịch vụ nào đó.

Theo Yeung của Race Capital, đây hiện là hệ thống đánh giá tín dụng lớn nhất tại Trung Quốc. Hệ thống này được dùng vào nhiều mục đích khác nhau, chứ không chỉ bó hẹp ở việc vay tiền với lãi suất ưu đãi.

Sesame Credit thậm chí được dùng trên các ứng dụng hẹn hò và được chia sẻ trên các nền tảng mạng xã hội của Trung Quốc để thể hiện khả năng chi tiêu. Những người có điểm tín dụng thấp sẽ bị chặn sử dụng các dịch vụ và không được phép mua hàng.

Đầu năm nay, Ant đổi tên từ Ant Financial thành Ant Group để “tự làm mới mình” với tư cách một nhà cung cấp dịch vụ công nghệ cho các công ty tài chính khác, theo Sunny Tian, nhà nghiên cứu tại hãng nghiên cứu thị trường R3, nhận định.

Trong quá khứ, Ant từng cung cấp các khoản vay, đầu tư hoặc sản phẩm bảo hiểm trực tiếp cho người dùng và doanh nghiệp. Tuy nhiên, vài năm gần đây, họ chuyển thành một nền tảng kết nối ngân hàng và các hãng bảo hiểm với người tiêu dùng.

"Động thái này giúp Ant thoát khỏi con đường trở thành một công ty thay thế cho các hãng tài chính truyền thống và cho phép họ quay về gốc rễ là một doanh nghiệp công nghệ cần ít vốn hơn", Tian cho biết.