Khấu trừ thuế thu nhập 10%: Gây 'thiệt hại' cho người thu nhập thấp?

Trao đổi với Tạp chí Đầu tư Tài chính, ông Lê Văn Tuấn - Giám đốc Công ty TNHH Kế toán Thuế Keytas nêu quan điểm, quy định hiện hành về việc tạm khấu trừ thuế thu nhập 10% đối với người làm công, ăn lương có hợp đồng lao động dưới 03 tháng hoặc không có hợp đồng là không thực sự cần thiết, gây nên thiệt thòi cho người lao động có thu nhập thấp và trung bình.

Đồng thời, điều này tạo sự phức tạp trong việc tính thuế, kê khai, quyết toán thuế, thủ tục về thuế đối với doanh nghiệp, người lao động và cả cơ quan thuế.

Do đó, ông Tuấn đề xuất bỏ quy định tạm khấu trừ thuế 10% (các khoản thu nhập từ tiền lương, tiền công) như hiện nay. Chỉ áp dụng cách tính thuế theo bậc lũy tiến đối với cá nhân cư trú và tính thuế 20% thu nhập chịu thuế đối với cá nhân không cư trú.

Điều này, theo ông Lê Văn Tuấn mang lại nhiều lợi ích cho các bên và toàn xã hội.

Thứ nhất, bớt đi sự phức tạp trong cách tính thuế, quyết toán thuế và các thủ tục liên quan về thuế.

Cụ thể, thay vì hợp đồng lao động dưới 03 tháng tính thuế 10%, nay tất cả các khoản thu nhập có tính chất tiền công, tiền lương đều được tính theo bậc luỹ tiến của thuế thu nhập cá nhân (TNCN), tạo ra sự đơn giản trong cách tính thuế. Đồng thời, giúp giảm thiểu thời gian xử lý thuế, thủ tục hành chính, chi phí tuân thủ của doanh nghiệp và người lao động, cũng như giảm thiểu thời gian hậu kiểm của cơ quan thuế.

Tiếp theo, quy định tại Thông tư số 111 năm 2013 có quy định, khi chi trả các khoản thu nhập không có hợp đồng lao động, hoặc hợp đồng lao động dưới 03 tháng, phải khấu trừ thuế 10% trên tổng thu nhập (bao gồm thu nhập miễn thuế). Nhưng trên thực tế, khi kê khai tờ khai thuế Thu nhập cá nhân tháng/quý và tờ khai Quyết toán thuế năm, các chỉ tiêu trên tờ khai là thu nhập chịu thuế.

“Thay vì thu nhập chịu thuế, người lao động phải tính thuế trên tổng thu nhập. Điều này khiến doanh nghiệp gặp khó khi thực hiện chính sách thuế và thiệt hại cho người làm công, ăn lương", ông Tuấn nêu bản chất.

Sau đó, thời điểm quyết toán thuế năm, theo các hướng dẫn hiện tại của cơ quan thuế, khi điền tờ khai Quyết toán thuế Thu nhập cá nhân, sẽ được tiến hành với 2 trường hợp: Người lao động có ủy quyền Quyết toán thuế thì kê khai tại 1 bảng kê, còn trường hợp người lao động không ủy quyền Quyết toán thuế, thu nhập của người lao động được tách làm 2 phần ở 2 bảng kê khác nhau.

Tuy nhiên, chúng ta lưu ý rằng, khi Quyết toán thuế cuối năm (bao gồm ủy quyền Quyết toán thuế tại doanh nghiệp và Quyết toán thuế tại cơ quan thuế), đều tính thuế theo bậc lũy tiến cho tất cả các khoản thu nhập.

“Việc phân loại thu nhập tính 10% và thu nhập tính thuế theo bậc lũy tiến để phân biệt phụ lục bảng kê có thực sự cần thiết?”, vị chuyên gia thuế đặt câu hỏi.

Chưa kể, mẫu cam kết 08/CK-TNCN (một biểu mẫu cam kết được cá nhân sử dụng để tạm thời không bị khấu trừ 10% thuế thu nhập cá nhân (TNCN) khi nhận thu nhập từ tổ chức, cá nhân chi trả) không còn cần thiết bởi sẽ làm mất thời gian của cả doanh nghiệp và người lao động để xem xét điều kiện làm cam kết.

Thứ hai, ông Tuấn cho rằng việc này sẽ bớt gây ra khó khăn, thiệt hại cho người thu nhập thấp và trung bình.

Đại diện Keytas phân tích, những người thu nhập thấp hoặc trung bình phải làm cam kết, hoặc phải tạm khấu trừ thuế nhưng cuối năm vẫn phải làm thủ tục Quyết toán thuế để hoàn thuế lại số thuế Thu nhập cá nhân đã khấu trừ trong năm.

Trong khi những người thu nhập cao chỉ phải tạm đóng thuế mức thấp 10% khi trả thu nhập và chỉ đóng thêm thuế khi Quyết toán thuế năm. Mà đáng ra, những người thu nhập cao phải tính thuế theo bậc thuế luỹ tiến, có trường hợp đến bậc 35%. Tạo ra sự bất công trong nghĩa vụ thuế.

Đó là chúng ta chưa nói đến việc nhiều trường hợp người lao động không được hoàn thuế vì nhiều khó khăn phát sinh, cản trở hoàn thuế như mất thời gian xin biên lai khấu trừ thuế từ doanh nghiệp, không rành thủ tục Quyết toán thuế, mất chi phí cho bên cung cấp dịch vụ hoàn thuế…

“Quy định tính thuế 10% vô hình chung gây ra thiệt hại (hoặc khó khăn) cho người lao động thu nhập thấp và trung bình ngay tại thời điểm khấu trừ thuế và khi Quyết toán thuế. Nhưng lại tạo ra "lợi ích" cho người thu nhập cao tại thời điểm khấu trừ 10%, chỉ phải nộp thuế chênh lệch tại thời điểm Quyết toán thuế năm”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Do đó, việc bỏ cách tính thuế 10%, và áp dụng luôn cách tính thuế theo bậc lũy tiến sẽ tạo sự thuận lợi và cả sự công bằng đối với người nộp thuế. Người thu nhập thấp hay người thu nhập cao, cũng đều tạm khấu trừ thuế theo bậc lũy tiến. Điều này cũng giúp ngân sách thu thuế tốt đối với người thu nhập cao ngay khi chi trả thu nhập.

Thứ ba, giảm thiểu chi phí thời gian và chi phí xử lý hoàn thuế Thu nhập cá nhân.

Việc có quá nhiều người thu nhập dưới ngưỡng giảm trừ gia cảnh, hoặc dưới ngưỡng tính thuế 10% làm thủ tục hoàn thuế sẽ làm tăng số lượng hồ sơ hoàn thuế cuối năm.

Đối với cơ quan thuế, điều này làm tăng gánh nặng xử lý công việc của cơ quan thuế, tăng chi phí xử lý thủ tục hoàn thuế.

Với người lao động, họ mất thời gian làm thủ tục hoàn thuế cho các khoản tiền nhỏ, do thu nhập dưới ngưỡng giảm trừ gia cảnh hoặc dưới ngưỡng tính thuế 10%.

Còn chính bản thân doanh nghiệp mất chi phí xử lý biên lai khấu trừ thuế để cung cấp cho một lượng lớn người lao động có nhu cầu.

“Chỉ cần duy trì cách tính thuế theo bậc lũy tiến cho cá nhân cư trú, trong đó có người lao động Việt Nam, và cách tính thuế 20% thu nhập chịu thuế cho cá nhân không cư trú. Điều này tạo ra sự đơn giản trong cách tính thuế và giảm số lượng hồ sơ hoàn thuế, các gánh nặng về chi phí tuân thủ của doanh nghiệp và người lao động nói riêng, giảm thiểu chi phí xã hội nói chung”, ông Lê Văn Tuấn kiến nghị.