Kịch bản giá dầu tăng mạnh khi OPEC+ không duy trì công suất dự phòng

Trong bối cảnh Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) và các nhà sản xuất đối tác, hay còn gọi là nhóm OPEC+, quyết tâm duy trì chính sách thắt chặt sản lượng, thị trường “vàng đen” đã đặt ra nghi vấn rằng không chỉ nhiều nhà sản xuất trong liên minh dầu mỏ này thiếu khả năng đẩy mạnh sản lượng hơn nữa, mà ngay cả những thành viên quyền lực trong OPEC+ cũng đang giảm công suất sản xuất dự phòng.

Điều này được dự báo có thể ảnh hưởng đến cán cân thị trường, khiến nguồn cung bị gián đoạn bất ngờ và kéo giá dầu tiếp tục tăng vọt trong tương lai.

Trở ngại duy trì công suất dự phòng

Hầu hết công suất dự phòng toàn cầu hiện do các thành viên Trung Đông của OPEC là Saudi Arabia và Các Tiểu Vương quốc Arập thống nhất (UAE) nắm giữ. Hai nhà sản xuất này có tiềm năng tăng sản lượng nhất một khi OPEC+ nới lỏng chính sách cắt giảm sản lượng.

Tuy nhiên, năng lực sản xuất dự phòng thấp có thể tạo tiền đề cho một đợt tăng giá dầu kéo dài, bởi lẽ thị trường sẽ có “bộ đệm” thấp hơn để bù đắp cho sự gián đoạn nguồn cung đột ngột, vốn là yếu tố luôn rình rập trên thị trường dầu mỏ toàn cầu.

Tình hình bất ổn ở Kazakhstan và nhiều cơ sở dầu mỏ tại Libya bị phong tỏa trong tháng vừa qua đã cho thấy những thách thức mà thị trường “vàng đen” sẽ phải đối mặt nếu công suất dự phòng tiếp tục giảm. Vấn đề với OPEC+ là chỉ có một số ít các nhà sản xuất, như Saudi Arabia, UAE, Kuwait hay Iraq, là có thể duy trì công suất dự phòng trong khi tăng sản lượng. 

Đối với Iran, dù đang phải chịu các lệnh trừng phạt của Mỹ, nước Cộng hòa Hồi giáo này vẫn có khả năng tăng sản lượng thêm hơn 1 triệu thùng/ngày. Tuy nhiên, Tehran sẽ chỉ có thể phát huy năng lực đó nếu các cuộc đàm phán khôi phục thỏa thuận hạt nhân diễn ra thành công, điều mà nhiều nhà phân tích cho rằng sẽ không sớm xảy ra.

Trong kịch bản Iran vẫn chưa thể chính thức quay trở lại thị trường dầu mỏ, nguồn cung sẽ phụ thuộc vào việc các quốc gia Arập vùng Vịnh sản xuất nhiều dầu hơn đồng thời còn dư một số công suất dự phòng. Một vấn đề khác là công suất dự phòng không tương đồng với năng lực sản lượng của các nhà sản xuất dầu mỏ, bởi lẽ mức giới hạn công suất dự phòng thực tế hiếm khi được kiểm chứng ngay cả với Saudi Arabia.

Chắc chắn, Mỹ, Canada và Brazil, những nhà sản xuất dầu mỏ lớn không phải là thành viên của OPEC+, sẽ tăng sản lượng “vàng đen” của họ trong năm nay khi giá leo thang và nhu cầu tiêu thụ dầu mỏ tăng sẽ khuyến khích hoạt động khai thác và thăm dò dầu khí nhiều hơn. Tuy nhiên, đối với phân khúc dầu đá phiến của Mỹ, nguồn vốn bị thắt chặt sẽ tiếp tục là trở ngại chính. Do đó, mức tăng sản lượng hàng năm dự kiến sẽ không bằng so với mức tăng sản lượng đỉnh điểm giai đoạn năm 2018-2019.

Theo nhiều nhà phân tích, khi nhu cầu dầu mỏ dự kiến sẽ phục hồi trở lại các mức trước đại dịch COVID-19 trong năm nay, công suất dự phòng và đầu tư thấp những năm gần đây đang tạo tiền đề khiến giá dầu thậm chí còn cao hơn. Theo ước tính của hãng tin Bloomberg, công suất dự phòng của OPEC+ sẽ giảm xuống chỉ còn 2,3 triệu thùng/ngày trong tháng 7/2022, ngay cả trong thời kỳ cao điểm đi lại trên toàn cầu. Đây được coi là công suất dự phòng thấp nhất của liên minh này kể từ cuối năm 2018.

Ngay cả Nga cũng đang gặp khó khăn với việc duy trì công suất dự phòng. Bloomberg dẫn phân tích của nhiều chuyên gia năng lượng tiết lộ Nga đã gặp nhiều trở ngại trong nỗ lực tăng hạn ngạch sản lượng dầu mỏ của mình và có khả năng sẽ tiếp tục bị “tụt hậu” trong những tháng tới. Dự báo, Nga chỉ có thể tăng sản lượng thêm 60.000 thùng/tháng trong nửa đầu năm 2022, tức là chỉ hơn một nửa mức tăng sản lượng 100.000 thùng/ngày mà nước này được hưởng theo quy chế OPEC+.

Kịch bản giá dầu 3 con số

Chuyên gia Francisco Blanch, người đứng đầu bộ phận hàng hóa toàn cầu của Bank of America, nhận định rằng nguồn cung dầu mỏ của Nga sẽ chững lại trong hai tháng tới, đồng thời kịch bản giá dầu ba con số có thể xảy ra trong quý II năm nay. Nhu cầu toàn cầu đang phục hồi, trong khi nguồn cung của OPEC+ sẽ bắt đầu chậm lại trong vòng hai tháng tới. Trong khi đó, sẽ chỉ có Saudi Arabia và UAE có thể gia tăng sản lượng để bù đắp cho sự thiếu hụt nguồn cung trên thị trường.

Hãng tin Reuters tiết lộ rằng ngay cả các quan chức OPEC cũng thừa nhận rằng nhóm OPEC+ sẽ phải vật lộn để nâng nguồn cung khi mức tăng hàng tháng được nới lỏng, và giá “vàng đen” có thể tăng vọt lên ngưỡng 100 USD/thùng. Ngoài Bank of America, các ngân hàng lớn khác ở Phố Wall cũng dự đoán rằng công suất dự phòng giảm và việc các nhà sản xuất OPEC+ không có khả năng thúc đẩy năng lực dự phòng sẽ dẫn đến kịch bản giá dầu ở mức ba con số.

Tuần này, ngân hàng đầu tư Goldman Sachs cũng đưa nhận định rằng giá dầu có thể chạm mức 100 USD/thùng trong năm nay và lên tới 105 USD/thùng vào năm 2023 do tình trạng thâm hụt lớn ngoài dự đoán và tác động nhẹ hơn của biến thể Omicron đối với nhu cầu dầu mỏ toàn cầu. 

Các nhà phân tích của Goldman Sachs lưu ý rằng do sự thay thế từ khí đốt sang dầu mỏ, nỗi thất vọng về nguồn cung và nhu cầu mạnh hơn dự kiến trong quý 4/2021, lượng hàng tồn kho của các nền kinh tế thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) sẽ giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2000. Bên cạnh đó, công suất dự phòng của OPEC+ cũng sẽ giảm xuống mức thấp kỷ lục trong lịch sử là khoảng 1,2 triệu thùng/ngày.

Goldman Sachs cho rằng, ở mức 85 USD/thùng, thị trường sẽ vẫn trong tình trạng “đáng lo ngại” khi không có đủ “bộ đệm” dự phòng sản xuất trước biến động về nhu cầu và nguồn cung. Điều này được dự báo sẽ kéo dài cho đến năm 2023.

Về phần mình, ngân hàng JP Morgan cho rằng công suất dự phòng của nhóm OPEC+ giảm sẽ làm tăng rủi ro về giá dầu. Trong viễn cảnh đó, giá “vàng đen” thậm chí có thể chạm mốc 125 USD/thùng năm nay và 150 USD/thùng vào năm tới. JP Morgan đánh giá thị trường ngày càng thiếu đầu tư vào nguồn cung dầu mỏ toàn cầu.