Kiểm toán Nhà nước chỉ ra hàng loạt sai sót tại dự án đường ô tô Tân Vũ - Lạch Huyện

Qua kiểm toán, trong công tác khảo sát, lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế, dự toán, kết quả kiểm toán cho thấy, một số công việc, hạng mục đã áp dụng sai định mức, đơn giá, tính sai khối lượng so với thiết kế… làm tăng dự toán gần 124,6 tỷ đồng; một số hạng mục, công việc chưa đủ cơ sở xác nhận tính đúng đắn của giá trị dự toán với số tiền 367,8 tỷ đồng; giải pháp thiết kế một số hạng mục chưa hợp lý làm tăng chi phí đầu tư khoảng 2,97 tỷ đồng; một số sai sót về định mức, đơn giá làm tăng giá trị dự toán các gói thầu khoảng 1,72 tỷ đồng.

Có nhiều hạn chế lớn đối với công tác lựa chọn nhà thầu, trong đó việc thương thảo và ký kết hợp đồng, qua kiểm toán cho thấy, thời gian lựa chọn nhà thầu chậm 10 tháng so với Kế hoạch đấu thầu được duyệt do phải xử lý tình huống giá dự thầu vượt so với giá gói thầu được duyệt. Bên cạnh đó, do nguồn vốn của Dự án là vốn ODA Nhật Bản, phải áp dụng điều kiện STEP (điều kiện vay đặc biệt dành cho các đối tác kinh tế) nên công tác lựa chọn nhà thầu bị ràng buộc bởi một số quy định như: đối với gói thầu xây lắp, nhà thầu chính phải là nhà thầu Nhật Bản, thực hiện trên 50% khối lượng hợp đồng; giá trị hàng hoá và dịch vụ Nhật Bản không ít hơn 30% tổng giá trị hợp đồng; giá trị gói thầu lớn…

Hơn nữa, tiến độ của Dự án phải điều chỉnh nhiều lần,  kéo dài thêm 3 năm so với tiến độ tại quyết định đầu tư ban đầu, chủ yếu do thời gian lập, thẩm định và phê duyệt thiết kế kỹ thuật - dự toán và thời gian lựa chọn nhà thầu bị kéo dài. Công tác quản lý chi phí đầu tư còn một số sai sót với giá trị 492,3 tỷ đồng, gồm: sai khối lượng 16,5 tỷ đồng, sai đơn giá 1,4 tỷ đồng, sai khác 474,4 tỷ đồng; chưa đủ điều kiện xác nhận là 43,7 tỷ đồng. 

Theo KTNN, việc bố trí vốn đối ứng trong nước cho Dự án còn chưa theo kịp vốn vay nước ngoài sẽ dẫn đến nguy cơ thiếu vốn thanh toán cho các hạng mục thuế Giá trị gia tăng, chi phí hành chính chung, bồi thường giải phóng mặt bằng và các hạng mục gián tiếp khác theo cam kết tại Hiệp định. Trong khi đó, trong các năm 2015-2016, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phân giao kế hoạch vốn cho Dự án đạt tỷ lệ thấp so với nhu cầu kế hoạch vốn do Ban Quản lý dự án 2 lập. Năm 2015, vốn đối ứng trong nước mới đáp ứng 37% nhu cầu vốn và vốn vay ODA chỉ đáp ứng 5,5% nhu cầu vốn. Năm 2016, thực tế kế hoạch vốn được duyệt đối với vốn trong nước chỉ đáp ứng 47% và vốn vay ODA đáp ứng được 42% nhu cầu vốn so với nhu cầu vốn kế hoạch cho Dự án. Bên cạnh đó, việc phân giao kế hoạch vốn còn chưa ưu tiên việc thu hồi vốn ứng kế hoạch năm theo quy định (đến 30/6/2017, số vốn tạm ứng chưa thu hồi là 480 tỷ đồng). 

Cũng theo kết quả kiểm toán, tại các năm 2014, 2015, giải ngân vốn của Dự án vượt kế hoạch vốn được duyệt nhưng đến ngày 31/12, đơn vị không lập và trình cơ quan chủ quản phê duyệt kế hoạch điều chỉnh để bổ sung vốn tăng thêm trong năm theo quy định. Ngoài ra, công tác ghi thu, ghi chi còn chậm, các khoản giải ngân phát sinh từ 01/01/2017 đến 30/6/2017 chưa thực hiện ghi thu, ghi chi Ngân sách Nhà nước (NSNN) số tiền 1.525,8 tỷ đồng. Việc xác định tỷ giá hạch toán ghi thu NSNN đối với các khoản giải ngân trực tiếp bằng VNĐ chưa đúng nguyên tắc hạch toán tỷ giá theo quy định, làm tăng giá trị hạch toán ghi thu, ghi chi NSNN đến 31/12/2016 khoảng 6,84 tỷ đồng. Việc tổng hợp báo cáo và hạch toán nguồn vốn đối với khoản giải ngân cho nhà thầu trực tiếp bằng ngoại tệ chưa theo nguyên tắc hạch toán quy đổi tỷ giá theo quy định tại Thông tư số 111/2016/TT-BTC của Bộ Tài chính, đơn vị hạch toán theo tỷ giá Hợp đồng dẫn đến giá trị chênh lệch giảm hơn 382,4 tỷ đồng; công tác thu hồi vốn ứng chưa kịp thời. 

Từ đó, KTNN kiến nghị xử lý về tài chính 564,1 tỷ đồng, Ban Quản lý dự án 2 chấn chỉnh công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình, công tác quản lý tài chính, kế toán.