Lãi suất tăng: Ngân hàng lo hút tiền, doanh nghiệp thêm khó

Đầu vào tăng, đầu ra khó giữ

Đầu tháng 10/2022, điểm qua trên thị trường, các ngân hàng đã liên tục đẩy lãi suất lên đỉnh. Cụ thể, Ngân hàng TMCP Bản Việt có sản phẩm chứng chỉ tiền gửi với lãi suất lên đến 8,4%/năm. Ngân hàng số của VPBank niêm yết lãi suất cao nhất là 8,2%/năm đối với các khoản tiền gửi trên 300 triệu đồng và kỳ hạn gửi 36 tháng. Maritime Bank cũng đẩy lãi suất huy động lên 8%/năm cho các khoản tiền gửi trực tuyến theo kỳ hạn 24 tháng và 36 tháng. DongABank có lãi suất tối đa lên tới 8,1%/năm; VietABank là 8%... Còn mức trên 7% - 7,5% hiện nay là phổ biến cho các sản phẩm gửi tiết kiệm tại quầy.

Tuy nhiên, sau đợt tăng lãi suất điều hành lần thứ 2 mới đây của NHNN, lãi suất đã vào đợt tăng mới khi lãi suất đã vượt qua 9%/năm. Thậm chí, đã có nhiều dự đoán lãi suất có thể lên đến 10% vào cuối năm. 

Theo đó, lãi suất cao nhất ở SCB là 9,37%; tại CBBank là 9,1%, Ngân hàng Bản Việt là 8,9%.  Còn ở ngân hàng số Cake by VPBank, đưa ra mức lãi suất 9,2 - 9,4%/năm cho kỳ hạn 36 tháng, 9,1 - 9,3%/năm cho kỳ hạn 24 tháng và 9 - 9,2%/năm cho kỳ hạn 12 tháng, 8,5 - 8,7%/năm cho kỳ hạn 6 tháng.

Cách đây 3 tháng, lãi suất tiết kiệm 7%/năm chỉ có ở kỳ hạn trên 12 tháng, nhưng nay khách hàng đã có thể được hưởng mức lãi suất này khi gửi tiền với kỳ hạn 6 tháng. Nếu có tiền nhàn rỗi, khách hàng có thể mua chứng chỉ tiền gửi kỳ hạn 18 tháng để hưởng lãi 8,4%/năm. Còn có số tiền lớn từ 500 tỷ đồng trở lên, khách hàng có thể gửi tiết kiệm kỳ hạn 13 tháng, nhận lãi suất lên tới 8,8%/năm lĩnh cuối kỳ.

Theo các chuyên gia kinh tế, nhu cầu vay tiền thường gia tăng vào dịp cuối năm, buộc các ngân hàng phải đẩy mạnh huy động vốn để đáp ứng. Trong khi đó, huy động vốn thời gian qua thấp hơn nhiều so với tăng trưởng tín dụng. Số liệu của Tổng cục Thống kê công bố cho thấy, tính đến 20/9, huy động vốn của các tổ chức tín dụng chỉ tăng 4,04%, trong khi tăng trưởng tín dụng của nền kinh tế đạt tới 10,54%.

Vì vậy, thanh khoản của nhiều ngân hàng đang eo hẹp. Các ngân hàng sẽ phải tiếp tục tăng lãi suất để tăng huy động vốn, nhất là với những ngân hàng TMCP nhỏ có thanh khoản yếu. Hơn nữa, do áp lực lạm phát, các ngân hàng phải nâng lãi suất huy động lên mới có thể thu hút được tiền gửi.

Theo Công ty chứng khoán ACB, hạn mức tín dụng đã được nới thêm khoảng 2% trong quý III/2022 và được kỳ vọng sẽ nới thêm 2% nữa trong quý cuối năm, sẽ làm gia tăng áp lực thanh khoản của tiền đồng. Chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực cho rằng, lãi suất huy động có khả năng tiếp tục tăng từ nay tới cuối năm.

Tăng lãi suất để duy trì ổn định tiền tệ, giảm áp lực lạm phát nhưng đồng thời sẽ làm tăng chi phí tài chính với một nền kinh tế đang trong giai đoạn phục hồi. Đợt điều chỉnh tăng mạnh lãi suất tiền gửi gần nhất của các ngân hàng vẫn chưa tác động đến các khoản tiền gửi trung dài hạn của các tổ chức tín dụng nhưng sau này sẽ ảnh hưởng.

Khi chi phí đầu vào tăng, áp lực lên lãi suất đầu ra là khó tránh khỏi. Nhất là khi room tín dụng của nhiều ngân hàng đã cạn, các nhà băng sẽ rất khó để tiếp tục giữ nguyên lãi suất cho vay. Việc tăng lãi vay chỉ là chuyện sớm hay muộn. Thực tế, tại nhiều ngân hàng, lãi suất cho vay mua nhà đã tăng lên mức khoảng 9,7% - 13%/năm. Đáng chú ý, hầu hết ngân hàng áp dụng lãi vay cao hơn lãi suất huy động từ 2,7% - 3%/năm với cùng kỳ hạn với các khoản vay cầm cố sổ tiết kiệm.

Công ty Cổ phần Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) nhận định lãi suất cho vay sẽ chịu áp lực điều chỉnh tăng mạnh trong nửa cuối năm 2022 và sang cả năm 2023 do dư địa tín dụng hạn hẹp, lãi suất huy động tăng, cùng với thanh khoản hệ thống không dồi dào do ưu tiên ổn định tỷ giá và kiềm chế lạm phát. Công ty Chứng khoán Vietcombank dự báo, lãi suất huy động vẫn đang chịu áp lực tăng. Mặt bằng lãi suất huy động năm 2022 có thể cao hơn 1,5% - 2%/năm so với cuối năm 2021.

Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng, các ngân hàng không thể tăng mạnh lãi suất cho vay, nhất là với các lĩnh vực ưu tiên, mà phải tiết giảm chi phí hoạt động. Từ nay đến cuối năm, lãi suất cho vay có thể tăng 1% -1,5%.

Doanh nghiệp khó chồng khó

Thêm một yếu tố bất lợi cho ổn định lãi suất là từ ngày 1/10 tỷ lệ tối đa vốn ngắn hạn sử dụng cho vay trung dài hạn sẽ phải giảm xuống 34%, kéo theo việc các ngân hàng phải gia tăng nguồn vốn huy động dài hạn. Yếu tố này đã đẩy chi phí vốn bình quân của các ngân hàng cao hơn, gây áp lực tăng lãi suất đầu ra.

Một số doanh nghiệp cho biết, lãi suất cho vay kỳ hạn 3 tháng đã lên tới 9%/năm, 6 tháng lên tới trên 10%/năm. Mức lãi suất như vậy là khá cao. Lãi vay cao sẽ góp phần làm tăng chi phí đầu vào, tăng khó khăn cho doanh nghiệp, nhất là trong hoàn cảnh doanh nghiệp cần hỗ trợ để phục hồi sản xuất sau đại dịch Covid.

Hội Lương thực thực phẩm TP. HCM cho biết với lĩnh vực chế biến thực phẩm, giá nguyên liệu đầu vào đã tăng 30% - 50% nhưng giá bán của nhiều doanh nghiệp chỉ dám tăng 20%, vậy mà khách hàng không đồng ý. Nhất là khi giá xăng dầu giảm, khách hàng luôn thắc mắc rằng tại sao lại tăng giá bán. Tuy nhiên, giá tăng là do phải nhập khẩu nguyên liệu từ nước ngoài, khi giá nguyên liệu tăng thì giá sản phẩm cũng tăng.

Vừa qua, giá sản phẩm của một số doanh nghiệp được điều chỉnh tăng dẫn đến tình trạng bị mất một số khách hàng. Nay lãi suất vay vốn của các ngân hàng tăng sẽ làm cho chi phí đầu vào của các doanh nghiệp tiếp tục tăng lên. Lãi suất cho vay tăng sẽ cộng vào chi phí sản xuất, khiến đầu ra sản phẩm phải tăng giá.

Hiện nhu cầu thị trường không cao, nếu tiếp tục tăng giá thì càng khó trong khâu tiêu thụ, dẫn đến hàng tồn kho, còn không tăng giá bán sẽ thua lỗ, doanh nghiệp đằng nào cũng khó.

Đại diện Công ty Cổ phần Mía đường Sơn La cho biết để ép ra được 1kg đường, chi phí phân bón chiếm 45%, nguyên liệu chiếm 38%, chưa kể chi phí điện, nước, xăng dầu, logistics, nhân công... Vừa qua, tất cả chi phí đều tăng cao khiến công ty rơi vào thế khó. Không thể không tăng giá đường, nay lãi suất lại tăng sẽ làm chi phí tăng thêm, doanh nghiệp chưa biết tính thế nào.

Giám đốc một doanh nghiệp lắp ráp ô tô tải tại TP. HCM than thở, mấy tháng qua, do ngân hàng hết hạn mức tín dụng, không cho vay vốn, nên khách hàng của công ty không có tiền để mua xe, hàng tồn kho lên đến hàng chục tỷ đồng. Sắp tới, lãi suất cho vay tăng sẽ khiến hoạt động của doanh nghiệp càng thêm khốn đốn.

Chuyên gia kinh tế Phạm Nam Kim cho rằng, trong hoàn cảnh này, Chính phủ cần nhanh chóng giảm thuế phí để hỗ trợ doanh nghiệp, giúp giảm chi phí đầu vào, cùng với đó xem xét mở rộng đối tượng cho vay với gói hỗ trợ lãi suất 2%, để tạo điều kiện cho nhiều doanh nghiệp được tiếp cận với nguồn vốn rẻ.