Lịch sử kinh tế: Công ty nào phát hành cổ phiếu đầu tiên trên thế giới?
Hải Đăng -
30/05/2021 10:52 (GMT+7)
Một sinh viên lịch sử người Hà Lan đã tìm ra cổ phiếu lâu đời nhất thế giới, được phát hành bởi công ty Đông Ấn Hà Lan - Dutch East India (VOC).
Chứng tích tại trụ sở công ty Đông Ấn Hà Lan xưa
Theo hãng tin Reuters, cổ phiếu này nằm trong những tài liệu lưu trữ bị quên lãng về thành phố Enkhuzen, hiện được lưu trữ tại thành phố Hoorn, thuộc khu vực Tây Bắc của Hà Lan.
Tờ cổ phiếu này được phát hành cho ông Pieter Harmensz, một công dân của thành phố Enkhuzen, người sinh thời làm trợ lý cho một vài đời thị trưởng ở đây.
Tờ cổ phiếu được cho là cổ nhất thế giới
Reuters cho biết, VOC là công ty thương mại lớn nhất của Hà Lan vào thế kỷ XVII-XVIII, đồng thời cũng là công ty đầu tiên trên thế giới phát hành cổ phiếu. Ngày ghi trên tờ cổ phiếu được cho là cổ nhất thế giới này là ngày 9/9/1606. Khi đó, ông Harmensz đã đóng khoản trả góp 150 guilder (loại tiền thời đó của Hà Lan) cuối cùng để nhận cổ phiếu.
VOC được thành lập vào năm 1602 tại Amsterdam bằng việc hợp nhất 6 công ty thương mại Đông Ấn ở các thành phố gồm Amsterdam, Middelburg, Enkhuizen, Delft, Hoorn và Rotterdam trong bối cảnh chiến tranh và hỗn loạn giữa Hà Lan và bán đảo Tây Ban Nha – Bồ Đào Nha.
Chính phủ Hà Lan đã tài trợ vốn và trao lợi thế độc quyền phân phối gia vị trong 21 năm cho tập đoàn VOC để khuyến khích nền thương mại mới nổi của quốc gia đang trong chiến tranh này. Vốn điều lệ của công ty VOC mới thành lập là 6.44 triệu guilders, tương ứng với 107 triệu euros ngày nay.
Trong số những thành viên sáng lập VOC có một cái tên đáng chú ý là Dirck Bas. Là một thủy thủ và đại sứ lâu năm kinh nghiệm của Hà Lan, Dirck Bas đã góp 6.000 guilders vào công ty cùng với 16 người khác và đóng vai trò giám đốc điều hành doanh nghiệp tương tự như mô hình công ty ngày nay.
Trong bản điều lệ của công ty năm 1606, tất cả những thành viên đại chúng góp vốn khác sau thời điểm này cho VOC sẽ nhận được một “aktie”, hay có thể gọi là một chứng nhận quyền sở hữu doanh nghiệp, một phần của lợi nhuận tương lai và là một cổ phiếu đầu tiên trong lịch sử thế giới.
VOC nhanh chóng trở thành một công ty đại chúng hùng mạnh với hàng nhìn cổ đông từ khắp các thành phố tại Hà Lan. Tuy nhiên đi kèm với số đông nhà đầu tư, nhu cầu chuyển nhượng cổ phiếu bắt đầu xuất hiện.
Lúc này, Dirck Bas ra thông báo, những cổ đông nào muốn bán lại cổ phần để hiện thực hóa lợi nhuận phải chuyển nhượng cho một cổ đông khác thay vì giao dịch trực tiếp với công ty để lấy tiền mặt. Chỉ sau một đêm, thị trường giao dịch cổ phiếu VOC được thành lập tại Amsterdam. Và đây được xem là thị trường chứng khoán thực sự đầu tiên của thế giới.
Hơn nữa, trong những năm sau đó, VOC bắt đầu mở rộng hoạt động mình ra khắp châu Á với việc mở chi nhánh tại Jakarta, Nhật Bản, Sri Lanka, Đài Loan, mũi Hảo Vọng tại Nam Phi và hàng loạt các nơi khác trên con đường thương mại biển dọc Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, chính thức đánh dấu mốc phát triển thành một tập đoàn đa quốc gia đầu tiên trên thế giới.
Quyền lực của VOC không chỉ nằm ở kênh phân phối rộng khắp, lợi thế độc quyền và quy mô vốn khổng lồ, mà còn là quyền lực vũ trang thực sự. Trong thời kỳ đỉnh cao của mình, VOC sở hữu 40 đại chiến hạm và 10.000 bộ binh để bảo vệ hàng hóa và khai phá các vùng đất mới.
Đội quân chiến hạm của VOC
Theo thống kê, từ năm 1602 đến năm 1796, VOC đã gửi gần 1 triệu người châu Âu làm việc cho các giao dịch thương mại với 4.785 tàu và mạng lưới vận tải đã vận chuyển hơn 2,5 triệu tấn hàng hóa với châu Á.
Công ty Đông Ấn Hà Lan là công ty đa quốc gia đầu tiên trên thế giới và là công ty đầu tiên sử dụng cổ phiếu. Hãng sở hữu gần như toàn bộ quyền lực như chính phủ, trong đó có khả năng phát động chiến tranh, bỏ tù và hành hình các tù nhân, thay mặt đàm phán hiệp ước, đúc tiền và thành lập thuộc địa.
Sau hai thế kỷ giữ vị trí doanh nghiệp thương mại quan trọng trên thế giới, công ty lao dốc từ cuối thế kỷ XVIII vì tham nhũng. Đến năm 1800, VOC chính thức phá sản. Những quyền sở hữu và các món nợ bị chính phủ Cộng hòa Batavia của Hà Lan chiếm giữ.
(VNF) - Năm 2025 ghi nhận sự phục hồi rõ nét của thị trường mua bán - sáp nhập (M&A) tại Việt Nam, với động lực chính đến từ dòng vốn nước ngoài. Theo tổng hợp từ các hãng tư vấn và công bố doanh nghiệp, giá trị các thương vụ M&A có yếu tố vốn ngoại trong năm ước đạt hàng chục tỷ USD, trải rộng từ y tế, tiêu dùng, công nghệ cho đến công nghiệp và nông nghiệp.
(VNF) - Thị trường chứng khoán Việt Nam bước vào nhịp điều chỉnh khi mặt bằng giá nhiều cổ phiếu giảm sâu, dù VN-Index vẫn duy trì ở mức cao. Trong bối cảnh định giá đã chiết khấu mạnh và triển vọng trung - dài hạn tích cực, cổ phiếu chứng khoán đang được đánh giá là một trong những điểm sáng đáng chú ý.
(VNF) - Ba phiên giảm sàn của DGC không chỉ khiến cổ phiếu này bị siết margin mà còn cảnh báo về rủi ro đầu tư “all-in” vào cổ phiếu tưởng chừng an toàn.
(VNF) - Với việc vận hành cơ chế hành chính rút gọn hướng tới mô hình "chính quyền 2 cấp", Thanh Hóa đang tạo ra một "đường băng" thông thoáng để dòng vốn từ Liên minh Hợp tác xã chảy trực tiếp xuống từng xã, từng hộ dân. Những mô hình kinh tế tại các vùng sinh thái Thường Xuân, Lang Chánh hay Bá Thước giờ đây là minh chứng cho bài toán quản trị công hiệu quả - giảm trung gian, tăng trách nhiệm.
(VNF) - Bộ Tài chính đề xuất khoản tiền lương của chủ hộ kinh doanh, thành viên hộ kinh doanh sẽ không được tính vào chi phí giảm thuế thu nhập cá nhân.
(VNF) - Năm 2025 đánh dấu sự trở lại mạnh mẽ của làn sóng IPO và niêm yết với loạt doanh nghiệp lớn chào sàn, tạo nên chu kỳ sôi động mới cho thị trường chứng khoán.
(VNF) - Thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang ghi nhận sự trở lại rõ nét của khối bất động sản. Điểm đáng chú ý không chỉ nằm ở quy mô phát hành, mà còn ở mức lãi suất, có lô lên đến 13,5%/năm.
(VNF) - Sau 11 tháng năm 2025, Tổng công ty Phát điện 3 – CTCP (EVNGENCO3, HoSE: PGV) ghi nhận kết quả kinh doanh khả quan khi doanh thu sản xuất điện tăng trên 5% so với cùng kỳ năm ngoái.
(VNF) - Cổ phiếu MCH sẽ chào sàn vào ngày 25/12 với giá tham chiếu 212.800 đồng/cổ phiếu, khép lại một năm sôi động với hàng loạt cổ phiếu IPO, niêm yết, chuyển sàn
(VNF) - Một số ngành nghề then chốt của nền kinh tế được ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp quy định tại Nghị định số 320 của Chính phủ mới được ban hành.
(VNF) - Giá vonfram liên tục thiết lập các mức cao kỷ lục và được dự báo sẽ duy trì xu hướng tăng trong thời gian tới. Điều này diễn ra trong bối cảnh nguồn cung toàn cầu ngày càng khan hiếm, trong khi nhu cầu từ các ngành công nghiệp chiến lược tăng mạnh.
(VNF) - Trong bối cảnh thị trường tài chính biến động khó lường, nhu cầu tiếp cận thông tin minh bạch và các phân tích chuyên sâu ngày càng gia tăng, các nền tảng kết hợp công nghệ phân tích dữ liệu với năng lực tư vấn đầu tư của đội ngũ chuyên gia được xem là hướng đi phù hợp nhất để nâng cao trải nghiệm và củng cố sự an tâm cho nhà đầu tư.
(VNF) - ThaiBev - tập đoàn đồ uống của tỉ phú Thái Lan Charoen Sirivadhanabhakdi - thông qua Fraser and Neave muốn chi 6.011 tỷ đồng mua hơn 96 triệu cổ phiếu Vinamilk.
(VNF) - Việc cổ phiếu IBC bị hủy niêm yết và đình chỉ giao dịch đồng nghĩa với việc Apax Holdings chính thức không còn hiện diện trên các sàn giao dịch chứng khoán Việt Nam, đánh dấu một cái kết đầy tiếc nuối.
(VNF) - Theo chuyên gia, thời gian chuyển đổi mô hình quản lý thuế đã đến gần, các hộ kinh doanh cần thực hiện 7 bước để quá trình chuyển từ khoán sang kê khai được thuận lợi, thông suốt.
(VNF) - Tổng công ty Đầu tư và Phát triển Công nghiệp – CTCP (Becamex, HoSE: BCM) vừa thông qua nghị quyết Hội đồng quản trị về việc tăng vốn góp tại Công ty Liên doanh TNHH Khu công nghiệp Việt Nam – Singapore (VSIP JV).
(VNF) - Nhịp tăng mạnh của cổ phiếu YEG được ghi nhận trong bối cảnh Yeah1 công bố thông tin về việc thu hút nhà đầu tư chiến lược quốc tế vào công ty con 1Label.
(VNF) - Vừa bán Dự án Khu nhà ở Lam Hạ Center Point trong quý III/2025, DIC Corp tiếp tục bán một phần Dự án Khu đô thị Du lịch sinh thái Đại Phước cho nhà đầu tư trong nước.
(VNF) - Hoàng Quân (HoSE: HQC) tiếp tục triển khai phương án phát hành 50 triệu cổ phiếu riêng lẻ nhằm hoán đổi 500 tỷ đồng nợ vay, theo tỷ lệ 10.000 đồng công nợ đổi 1 cổ phiếu mới. Kế hoạch này được kỳ vọng giúp doanh nghiệp giảm áp lực tài chính, cải thiện cơ cấu vốn và nâng vốn điều lệ lên khoảng 6.266 tỷ đồng trong giai đoạn 2025–2026, sau khi được cơ quan quản lý chấp thuận.
(VNF) - MWG vừa hoàn tất việc mua lại 10 triệu cổ phiếu quỹ với tổng giá trị chi ra hơn 800 tỷ đồng, khép lại một trong những giao dịch đáng chú ý nhất trên thị trường thời gian qua. Động thái này diễn ra trong bối cảnh MWG bước vào giai đoạn tái cấu trúc sâu, đồng thời chuẩn bị các bước đi chiến lược liên quan đến tổ chức lại hoạt động kinh doanh và kế hoạch IPO Điện Máy Xanh dự kiến triển khai trong những năm tới.
(VNF) - Năm 2025 đánh dấu sự trở lại của M&A toàn cầu với ít giao dịch hơn nhưng giá trị lớn hơn, nhờ các thương vụ mang tính tái cấu trúc trong lĩnh vực bất động sản, công nghệ, y tế và công nghiệp.
(VNF) - Theo ông Đinh Minh Trí, Giám đốc Phân tích Khối Khách hàng cá nhân, Công ty Chứng khoán Mirae Asset (MAS), mục tiêu tăng trưởng GDP 10% là tham vọng lớn và không dễ hiện thực hóa trong bối cảnh hiện nay. Trong khi đó, kịch bản tăng trưởng ở mức 8-9% được đánh giá khả thi hơn, vẫn giữ Việt Nam trong nhóm nền kinh tế tăng trưởng tốt hàng đầu châu Á.
(VNF) - Năm 2025 ghi nhận sự phục hồi rõ nét của thị trường mua bán - sáp nhập (M&A) tại Việt Nam, với động lực chính đến từ dòng vốn nước ngoài. Theo tổng hợp từ các hãng tư vấn và công bố doanh nghiệp, giá trị các thương vụ M&A có yếu tố vốn ngoại trong năm ước đạt hàng chục tỷ USD, trải rộng từ y tế, tiêu dùng, công nghệ cho đến công nghiệp và nông nghiệp.
(VNF) - Sau 5 tháng tạm ngưng hoạt động để nâng cấp, sửa chữa, sân bay Vinh sẽ khai thác trở lại vào ngày 19/12 với diện mạo mới và "điểm nhấn" công nghệ hiện đại giúp hành khách có trải nghiệm tốt hơn.