Lợi nhuận 9 tháng của Vietcombank tăng 21% nhờ chi phí trả lãi tiền gửi giảm mạnh

Báo cáo kết quả thực hiện giảm lãi suất cho vay theo cam kết của 16 ngân hàng thương mại được Ngân hàng Nhà nước công bố mới đây cho thấy, lũy kế từ ngày 15/7/2021 đến ngày 30/9/2021, tổng số tiền lãi giảm đạt khoảng 12.236 tỷ đồng; trong đó, Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank, HoSE: VCB) đã giảm 1.975 tỷ đồng tiền lãi, đứng thứ hai chỉ sau Agribank.

Trên thực tế, Vietcombank cũng là ngân hàng giảm lãi suất cho vay khá mạnh từ đầu dịch đến nay.

Báo cáo tài chính hợp nhất quý III/2021 công bố mới đây của Vietcombank cũng phần nào cho thấy điều này. Cụ thể, mặc dù dư nợ cho vay của ngân hàng tăng tới 11,5% lũy kế 9 tháng, cao hơn đáng kể trung bình ngành (khoảng trên 7%) nhưng thu nhập lãi từ cho vay chỉ tăng 5,6% so với 9 tháng cùng kỳ năm ngoái, tương đương tăng 2.361 tỷ đồng, đạt 44.214 tỷ đồng.

Mặc dù nguồn thu từ hoạt động cho vay - cũng là nguồn thu chính của ngân hàng - tăng khá chậm, một phần do giảm lãi suất cho vay, nhưng kết thúc 9 tháng năm 2021, Vietcombank vẫn ghi nhận tăng trưởng lợi nhuận lên đến 21%, tương đương tăng 3.346 tỷ đồng, lên 19.311 tỷ đồng.

Chênh lệch lãi suất huy động và cho vay được "doãng rộng" là nguyên nhân quan trọng nhất giúp thúc đẩy lợi nhuận của Vietcombank. Bên cạnh đó, lượng tiền gửi không kỳ hạn (nguồn vốn có lãi suất rất thấp) của ngân hàng này tăng khá mạnh, lũy kế 9 tháng tăng 13%, nâng tỷ trọng tiền gửi không kỳ hạn trong tổng tiền gửi khách hàng tăng từ 29,7% lên 31,3%. Hai điều này giúp chi phí trả lãi tiền gửi của Vietcombank giảm mạnh từ 24.800 tỷ đồng 9 tháng năm ngoái xuống 19.769 tỷ đồng năm nay, tức là giảm tới 5.031 tỷ đồng, tương đương giảm 20%.

Chi phí trả lãi tiền gửi giảm mạnh đã giúp cân bằng lại sự gia tăng đáng kể của chi phí hoạt động và chi phí dự phòng rủi ro tín dụng, lần lượt tăng 1.910 tỷ đồng (tương đương tăng 15%) và tăng 1.979 tỷ đồng (tương đương tăng 33%).

Ngoài ra, nguồn thu phi tín dụng tiếp tục gia tăng, theo tính toán tăng khoảng 1.464 tỷ đồng (tương đương tăng 17%), cũng giúp thúc đẩy lợi nhuận của Vietcombank.

Bên cạnh kết quả kinh doanh, một điểm cũng rất đáng chú ý khác trong báo cáo tài chính hợp nhất quý III/2021 của Vietcombank đó là diễn biến nợ xấu. Theo đó, nợ xấu của Vietcombank đã tăng gấp đôi trong 9 tháng năm nay, từ 5.230 tỷ đồng lên 10.884 tỷ đồng; tỷ lệ nợ xấu theo đó đã tăng từ 0,62% lên 1,16%.

Sự gia tăng này chủ yếu là trong quý III - thời kỳ giãn cách xã hội cường độ cao ở các đầu tàu kinh tế như TP. Hà Nội và TP. HCM.

Nợ xấu tăng cao đã khiến tỷ lệ bao phủ nợ xấu của Vietcombank giảm mạnh từ 368% hồi đầu năm xuống 243% bất chấp ngân hàng này đã gia tăng dự phòng rủi ro (tăng 37% trong 9 tháng). Tuy vậy, tỷ lệ nợ xấu tăng nhanh và tỷ lệ bao phủ nợ xấu giảm mạnh mặc dù là tín hiệu tiêu cực nhưng nhìn chung vẫn ở mức an toàn hơn nhiều so với đa số các ngân hàng trong hệ thống.

9 tháng năm nay, Vietcombank chưa thực sự "mặn mà" với việc xóa nợ xấu bằng nguồn dự phòng. Số liệu cho thấy trong kỳ, Vietcombank mới dùng 828 tỷ đồng dự phòng để xóa nợ xấu, thấp hơn nhiều mức cùng kỳ năm 2020 là 1.365 tỷ đồng nhưng tương đương với cùng kỳ năm 2019.

Nếu kịch bản diễn ra giống như năm 2019 thì quý IV/2021, Vietcombank sẽ đẩy mạnh việc sử dụng dự phòng để xóa nợ xấu. Như trong quý IV/2019, ngân hàng này đã dành tới 3.672 tỷ đồng dự phòng để xóa nợ xấu, đưa tỷ lệ nợ xấu giảm từ 1,08% cuối quý III/2019 xuống 0,79% cuối quý IV/2019.