Ngân hàng đau đầu: Tiền ế trong kho, thiệt hại lớn lên mỗi ngày

Tăng trưởng tín dụng 'ì ạch'

Mặc dù Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã và đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm tạo điều kiện hỗ trợ doanh nghiệp và người dân tiếp cận vốn như giảm lãi suất, "khơi thông" thị trường bất động sản, bơm thanh khoản cho các ngân hàng... song tăng trưởng tín dụng những tháng đầu năm vẫn rất thấp.

Theo số liệu mới nhất của NHNN, so với cuối năm 2022, tăng trưởng tín dụng đến giữa tháng 5 mới đạt 2,72%. Đây là mức tăng trưởng thấp nhất trong nhiều năm trở lại đây. Nếu so với mức tăng trưởng đạt được vào cuối tháng 4 là 2,75% thì quy mô tín dụng đang có xu hướng thu hẹp.

Kết quả khảo sát xu hướng kinh doanh quý II do NHNN thực hiện cho thấy, dự báo dư nợ tín dụng toàn hệ thống tăng 4% trong quý II/2023 và tăng 13,1% trong năm 2023, điều chỉnh giảm 0,6 điểm phần trăm so với mức dự báo 13,7% tại kỳ điều tra trước.

Đầu năm 2023, NHNN đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng cả năm 14-15%, cao hơn năm 2022 và cho biết sẽ điều chỉnh linh hoạt theo diễn biến thị trường. Song giới phân tích dự báo tín dụng sẽ tăng trong khoảng từ 10-12% trong năm 2023, thấp hơn so với mức tăng trưởng mục tiêu của NHNN, do nền kinh tế tăng trưởng chậm lại và lãi suất lên cao hơn.

Tại phiên thảo luận của Quốc hội sáng 1/6, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, cơ chế chính sách cho vay vẫn không thay đổi, năm 2022 tăng trưởng tín dụng là 14,16% nhưng 5 tháng đầu năm 2023 tín dụng chỉ tăng khoảng 3% không phải do chính sách.

Theo Thống đốc, đối với các tổ chức tín dụng, những tháng đầu năm, dư địa về room tín dụng rất thoải mái, không bị chậm và thanh khoản hệ thống được NHNN duy trì rất dư thừa và không có lý do gì để các tổ chức tín dụng huy động tiền gửi, trả lãi cho người gửi tiền mà khi doanh nghiệp đủ điều kiện vay vốn lại không cho vay.

Lãnh đạo Agribank cho rằng, nguyên nhân khiến cho tăng trưởng tín dụng thấp là do sự hấp thụ của nền kinh tế, không phải vướng mắc từ cơ chế chính sách.

Theo lý giải của đại diện NHNN, tăng trưởng ở mức thấp do cầu tín dụng giảm khi ba động lực đầu tư, tiêu dùng, xuất khẩu suy yếu, giải ngân đầu tư công chậm. Ngoài ra, thị trường bất động sản tiếp tục khó khăn khiến tín dụng bất động sản tăng chậm, ảnh hưởng tới tăng trưởng tín dụng chung.

Những năm gần đây, tín dụng cho bất động sản luôn cao hơn trung bình. Năm nay, thị trường khó khăn khiến tín dụng vào kênh này khả năng chậm lại. Việc mở rộng cho vay cũng không dễ trong bối cảnh các tài sản có pháp lý của nhóm bất động sản hầu hết đã được sử dụng cho các khoản vay cũ.

Đại diện ngân hàng OCB nhận định nhu cầu tín dụng yếu do cả doanh nghiệp bất động sản cũng như các ngành sản xuất cơ bản, bán lẻ đều chứng kiến xu hướng sụt giảm về doanh thu, lợi nhuận.

Nhu cầu vay đang rất thấp do tăng trưởng kinh tế chậm lại. Nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn phải thu hẹp hoạt động sản xuất, kinh doanh nên không còn nhu cầu vay, số khác bị đứt gãy dòng tiền, thậm chí đứng trước nguy cơ phá sản, nên rõ ràng không thể tiếp cận được dòng tín dụng của các ngân hàng. Còn những doanh nghiệp kinh doanh hiệu quả, đáp ứng điều kiện vay vốn lại e ngại suy thoái kinh tế, tiêu dùng sụt giảm nên cũng không mặn mà vay ngân hàng để mở rộng hoạt động.

Nhóm khách hàng cá nhân cũng không khá hơn do phải hứng chịu những hậu quả của dịch Covid-19 trong ba năm qua. Nhiều khoản vay của khách hàng cá nhân trước đây đang đứng trước rủi ro chuyển thành nợ xấu.

Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) cho hay, các tổ chức tín dụng đang đối mặt với nhiều  thách thức trong quá trình hoạt động khi kinh tế trong nước gặp nhiều khó khăn do tác động của kinh tế toàn cầu.

 

Ngân hàng "chật vật" tìm đầu ra cho nguồn vốn giá cao

Theo VNBA, mặt bằng lãi suất ngân hàng đã hạ nhiệt đáng kể sau quyết định hạ lãi suất điều hành của NHNN nhưng mức lãi suất huy động và cho vay hiện nay vẫn ở mức cao do thực tế tốc độ huy động vốn vẫn tăng trưởng thấp hơn tín dụng. Cùng với đó, các khoản huy động vốn của ngân hàng chủ yếu là kỳ hạn ngắn trong khi các khoản cho vay dài hạn lại chưa thu hồi được trong bối cảnh khả năng trả nợ của khách hàng suy giảm, các khoản huy động cũ lãi suất cao chưa đáo hạn,… nên các ngân hàng vẫn chưa có cơ sở để giảm mạnh lãi suất cho vay.

Nhiều ngân hàng vẫn đang phải trả lãi suất cao cho số tiền huy động trong giai đoạn cuối năm 2022 - đầu năm 2023. Điều này khiến các ngân hàng chưa thể giảm mạnh lãi suất cho vay, để kích cầu tín dụng.

Báo cáo tài chính quý I/2023 cho thấy, chi phí trả lãi tiền gửi của các ngân hàng vào khoảng 129,5 nghìn tỷ đồng, tăng 83,43% so với cùng kỳ năm trước.

Mặt bằng lãi suất cho vay có xu hướng giảm nhưng vẫn ở mức cao. Lãi suất cho vay bình quân VNĐ phát sinh mới của các ngân hàng thương mại vẫn ở khoảng 9,3%/năm.

Lãi suất cho vay dự kiến sẽ giảm về mức trước dịch sau vài tháng nữa, khi các ngân hàng thương mại “hấp thụ” hết lượng vốn giá cao trước đây.

Nhiều chuyên gia nhận định, dù lãi suất cho vay có thể giảm thêm thời gian tới nhưng với sức khỏe doanh nghiệp yếu đi, điều kiện giải ngân không được “nới”, nhiều khả năng tín dụng sẽ tiếp tục tăng chậm.

Theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế, lãi suất trong xu hướng hạ, song rủi ro của nền kinh tế đang gia tăng, đồng nghĩa với việc ngân hàng sẽ thận trọng hơn khi cho vay ra, doanh nghiệp vay vốn sẽ không dễ dàng. Về phía doanh nghiệp, ngay cả với doanh nghiệp khỏe thì nhu cầu vay vốn cũng chỉ ở mức “cầm chừng” do đầu ra khó khăn, sức cầu thị trường giảm, hàng hóa bán chậm. Chỉ khi nền kinh tế phục hồi tốt hơn, doanh nghiệp mới mạnh dạn vay vốn.

Trong bối cảnh nhu cầu vay vốn sụt giảm, các ngân hàng đang chật vật tìm khách để cho vay.

"Cầu tín dụng không có thì tiền huy động được để trong ngân hàng làm gì! Thà cho vay rẻ một chút còn hơn”, tổng giám đốc một ngân hàng tư nhân chia sẻ.

Phát biểu tại cuộc họp giữa các bộ, ngành và một số ngân hàng thương mại mới đây, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi, cho biết, bên cạnh câu chuyện về khả năng tiếp cận của doanh nghiệp với ngân hàng, còn có một câu chuyện khác là "các ngân hàng cũng đang đỏ mắt tìm doanh nghiệp để cho vay. Ngân hàng nào cũng muốn tìm khách hàng tốt để giải ngân. Chẳng có ngân hàng nào muốn giữ tiền trong két. Bởi nếu khư khư ôm vốn thì ngân hàng cũng "khó mà sống khỏe".