Quốc gia khởi nghiệp và câu chuyện kinh tế thần kỳ mang tên Israel

Cải cách về công nghệ là nền tảng tạo nên những thành công của ngành công nghệ cao Israel trong những thập niên qua. Các công ty công nghệ cao của Israel tiếp tục được niêm yết trên sàn giao dịch NASDAQ (Mỹ) – nơi mà chưa có quốc gia nào trên thế giới ngoài Mỹ sở hữu nhiều công ty lớn như Israel.

Các doanh nghiệp khởi nghiệp của Israel liên tục thu hút lượng vốn đầu tư khổng lồ từ trong và ngoài nước. Israel luôn đứng đầu thế giới về thu hút vốn đầu tư mạo hiểm trên đầu người và chỉ chịu đứng sau Mỹ về số doanh nghiệp khởi nghiệp. Israel là nơi hình thành các ý tưởng tuyệt vời về phát triển công nghệ và điều này được cả thế giới thừa nhận.

Đây cũng là lý do khiến nhiều công ty công nghệ cao hàng đầu thế giới thành lập các trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) tại Israel.

Quốc gia khởi nghiệp là cụm từ chính xác nhất để mô tả câu chuyện kinh tế thần kỳ của Israel - một quốc gia chỉ có khoảng 8 triệu dân với hơn 65 năm thành lập, tài nguyên thiên nhiên gần như bằng không, mà trong điều kiện địa-chính trị muôn vàn khó khăn lại là nơi sinh ra nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp hơn hầu hết các quốc gia khác trên thế giới.

Bốn người đàn ông mang quốc tịch Mỹ, Nga, Trung Quốc và Israel trả lời phỏng vấn của một tờ báo: "Xin thứ lỗi cho tôi… Xin các vị vui lòng cho biết ý kiến về tình trạng thiếu hụt lương thực hiện nay?"

Người Mỹ: "Thiếu hụt nghĩa là gì?"

Người Trung Quốc ngạc nhiên: "Lương thực là gì?"

Người Nga thắc mắc: "Ý kiến là gì?"

Người Israel vặn lại: "Thế nào là xin thứ lỗi?"

Một doanh nghiệp nhỏ từ một quốc gia nhỏ

Scott Thompson, Chủ tịch kiêm cựu Giám đốc Công nghệ của PayPal – hệ thống thanh toán trực tuyến qua Internet hàng đầu thế giới có cuộc gặp với một chàng trai trẻ đến từ một doanh nghiệp khởi nghiệp của Israel để nghe anh ta trình bày về giải pháp đối phó với nạn lừa đảo thanh toán trực tuyến, gian lận thẻ tín dụng và đánh cắp các thông tin điện tử khác.

Và giải pháp mà chàng trai đưa ra khiến nhà lãnh đạo kỳ cựu quá thất vọng: "Rất đơn giản, chúng tôi tin rằng thế giới chỉ có hai loại người: Tốt và xấu. Vì thế, bí quyết đánh bại nạn lừa đảo qua mạng là sàng lọc ngay hai loại người đó trên Internet".

"Người tốt hay để lộ các dấu vết trên mạng, đây gọi là dấu chân điện tử vì họ không có gì để che giấu cả. Còn kẻ xấu thì không, chúng luôn tìm cách ẩn mình. Nhiệm vụ của chúng ta là tìm ra các dấu chân. Việc này rất đơn giản".

Ông Thompson từng là nhà lãnh đạo cấp cao của gã khổng lồ thẻ tín dụng VISA – một doanh nghiệp luôn bị ám ảnh bởi nạn lừa đảo trực tuyến. VISA và hệ thống ngân hàng đối tác của tập đoàn này sở hữu hàng chục ngàn chuyên gia bảo mật. Riêng VISA có hai ngàn, trong đó 50 cá nhân giỏi nhất là kỹ sư có bằng tiến sĩ, tất cả đều tập trung đối phó với những kẻ lừa đảo trực tuyến.

Trong khi đó, công ty Fraud Sciences của chàng trai trẻ Shvat Shaked chỉ với 55 nhân viên coi chuyện lần theo dấu vết kẻ xấu trên mạng là quá đơn giản. Phép thử 100.000 giao dịch mà PayPal đã xử lý trước đó những tưởng Fraud Sciences phải lò mò mất khoảng chục năm mới xong đã được công ty nhỏ này thực hiện trong 4 ngày nhờ kinh nghiệm truy lùng khủng bố của hai đồng sáng lập công ty từng cùng nhau phục vụ trong đơn vị tình báo 8200 của quân đội Israel.

Sau vài ngày đàm phán, PayPal đã mua lại Fraud Sciences với giá 169 triệu USD, thay vì 79 triệu USD như đề nghị ban đầu của PayPal.

Trong chuyến ghé thăm công ty mới mua bằng máy bay, tâm trạng của ông Thompson liên tục thay đổi, từ hoảng loạn khi chợt nhận ra Israel vô cùng bé nhỏ và công ty mà PayPal vừa mua nằm trong khu vực đầy rẫy hoạt động chiến sự tại Trung Đông, đến ngạc nhiên và thú vị khi đến gần hơn với Fraud Sciences.

Tại bãi đỗ xe của Fraud Sciences, tất cả các xe hơi đều dán biểu tượng PayPal với một sự nhiệt tình và niềm tự hào mà lãnh đạo PayPal chưa từng chứng kiến ở Mỹ. Ấn tượng đặc biệt nữa là trong cuộc họp toàn công ty có sự hiện diện của ông Thompson, nhân viên không ai nhắn tin hay ngủ gật, họ nhìn lãnh đạo mới chăm chú và những câu hỏi họ đưa ra đều rất sắc sảo, không ngại ngần thách thức cách làm việc nhiều năm qua của PayPal. Sự tập trung, thẳng thắn, táo bạo và gai góc chính là tinh thần làm việc bất hủ của người Do Thái.

Chính sách công nghiệp hiệu quả

Câu chuyện về phương thức giúp Israel đạt được thành công như ngày hôm nay – tăng trưởng kinh tế gấp 50 lần trong 60 năm – không chỉ dựa vào những nét cá tính trong văn hóa của người Israel, bản lĩnh kinh doanh được tôi rèn trên chiến trường hay yếu tố ngẫu nhiên mang tính chính trị.

Trong câu chuyện thành công của kinh tế Israel còn phải tính đến hiệu quả của các chính sách do Chính phủ Israel ban hành, đó là khiến nền kinh tế phải có khả năng thích nghi với cả mặt quân sự và dân sự và cũng trải qua nhiều bước ngoặt mang tính số phận.

Mọi quốc gia đều có những khó khăn và hạn chế, nhưng thiên hướng tiếp cận và xử lý vấn đề của Israel luôn khiến các nước khác kinh ngạc. Từ một quốc gia thiếu nước, Israel trở thành quốc gia dẫn đầu ở vùng hoang mạc với công nghệ tưới nhỏ giọt và khử mặn. Mô hình nông trang luôn ở vị trí tiền tuyến cả trong thời bình cũng như thời chiến.

Cùng với đó, ngân sách lớn chi cho nghiên cứu và phát triển để giải quyết các vấn đề quân sự thông qua công nghệ cao (bao gồm công nghệ nhận diện giọng nói, thông tin liên lạc, quang học…) đã giúp Israel khởi động, đào tạo và duy trì khối công nghệ dân sự.

Nguyên Tổng thống Israel, Shimon Peres nói: "Để trở thành chuyên gia, tương lai, tầm nhìn phải thay thế kinh nghiệm".

Con người có xu hướng ỷ lại vào trí nhớ hơn là óc tưởng tượng. Ký ức đồng nghĩa với những điều quen thuộc, còn trí tưởng tượng chỉ mang đến những điều xa lạ, đôi khi đáng sợ vì nó buộc ta phải từ bỏ những điều thân quen.

Thế nhưng, Israel lại là quốc gia khởi nguồn từ trí tưởng tượng của những con người gần 2000 năm lưu vong với ước mơ trở về vùng đất hứa của cha ông họ. Những con người nghèo khổ trở về với mảnh đất tồi tàn của mình và cùng với trí tưởng tượng, tầm nhìn rộng lớn, họ đã làm nên điều thần kỳ kinh tế mang tên Israel.