Tại Hội nghị tham vấn quốc tế về Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050, Thứ trưởng Bộ Công thương Đặng Hoàng An nhấn mạnh, dự thảo Quy hoạch điện VIII được xem là một quy hoạch ngành rất quan trọng có mục tiêu đảm bảo vững chắc an ninh năng lượng quốc gia, cung cấp đủ điện ổn định, có chất lượng cao với giá thành hợp lý cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững.
“Đặc biệt, sau khi Việt Nam cam kết đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại Hội nghị Thượng đỉnh về biến đổi khí hậu (COP26) và tham gia Chương trình Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP), việc hoàn thiện dự thảo Quy hoạch điện VIII càng trở nên thách thức và cần thêm nhiều thời gian để rà soát và đưa ra những điều chỉnh phù hợp với tình hình thực tế”, Thứ trưởng Đặng Hoàng An nói.
Thứ trưởng An cho biết, Quy hoạch điện VIII đã được nghiên cứu, xây dựng và tham vấn ý kiến các bên, trong đó có các đối tác quốc tế, các định chế tài chính theo hướng giảm dần sự phụ thuộc vào các nguồn năng lượng hoá thạch, tập trung gia tăng phát triển các nguồn năng lượng tái tạo như thuỷ điện, điện gió trên bờ và ngoài khơi, điện mặt trời và sinh khối.... giảm phát thải khí nhà kính.
“Việt Nam kiên định mục tiêu phát triển xanh và bền vững, do đó ưu tiên phát triển nguồn năng lượng xanh, sạch như năng lượng tái tạo (mặt trời, gió), năng lượng mới (Amoniac, Hydro)… giảm nguồn điện dùng nhiên liệu hoá thạch như than, khí…”, ông An nhấn mạnh.
Góp ý cho Dự thảo Quy hoạch điện VIII, bà Melissa Bishop – Đại biện lâm thời, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam và bà Kristina Buenda – Trưởng bộ phận hợp tác phát triển, Liên minh châu Âu tại Việt Nam có chung quan điểm: Việt Nam đã có những bước đi tiên phong hướng tới quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch bằng cách trở thành một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới cam kết tham gia Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng (JETP). Đặc biệt, Việt Nam đã ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió; không phát triển mới các nhà máy nhiệt điện than; phát triển đồng bộ hệ thống truyền tải điện và hệ thống pin lưu trữ; khuyến khích mạnh mẽ khối tư nhân tham gia đầu tư.
Đại diện Mỹ và EU cũng đánh giá cao và ủng hộ dự thảo Quy hoạch điện VIII theo hướng mở rất linh hoạt, dễ điều chỉnh, mang tính hiệu quả cao khi thực thi, gắn liền với quá trình chuyển đổi năng lượng tại Việt Nam.
“Chống biến đổi khí hậu là ưu tiên chung của Hoa Kỳ và Việt Nam, và Hoa Kỳ mong muốn thực hiện cam kết hỗ trợ các mục tiêu khí hậu của Việt Nam. Hoa Kỳ đang cung cấp hỗ trợ kỹ thuật về xây dựng chính sách và khung pháp lý để hỗ trợ quá trình chuyển đổi năng lượng sạch của Việt Nam và sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam thực hiện thành công PDP8 và Thỏa thuận mua bán điện trực tiếp khi được phê duyệt”, bà Melissa Bishop chia sẻ.
Cần nguồn vốn lớn cho mục tiêu dài hạn
Bà Chiaria Odetta Rogate chuyên gia năng lượng cao cấp của Ngân hàng thế giới (WB) khuyến nghị, nhu cầu về nguồn của Việt Nam cho phát triển nguồn và lưới điện là rất lớn.
“Vì vậy, WB đề xuất Việt Nam cần cải thiện môi trường đầu tư trong nước và quốc tế để có thể tiếp cận được các nguồn vốn vay”, đại diện WB đề xuất.
Ủng hộ định hướng đề ra trong Quy hoạch điện VIII, ông Keiju Mitsuhashi - Phó giám đốc Quốc gia, Ngân hàng Phát triển châu Á nhấn mạnh, ADB sẵn sàng xem xét tài trợ từ Chính phủ và ngoài Chính phủ để tăng cường hệ thống lưới điện truyền tải với các dịch vụ phụ trợ nhằm đảm bảo sự ổn định của lưới điện với nhiều năng lượng tái tạo hơn.
Liên quan đến phát triển thị trường điện cạnh tranh, ông Keiju Mitsuhashi cho rằng, quá trình chuyển đổi năng lượng nên được thực hiện với chi phí thấp nhất cho nền kinh tế và con người. Các chính sách giá bán điện mặt trời và gió của Việt Nam đã khuyến khích khối lượng đầu tư lớn từ khu vực tư nhân và cho phép thị trường điện mặt trời và gió phát triển rất nhanh nhưng nó đi kèm với một chi phí cao.
Để giải quyết vấn đề này, Chính phủ Việt Nam đã thiết lập cơ chế đấu thầu cho các dự án thế hệ mới. ADB đã và đang hỗ trợ Bộ Công Thương chuẩn bị cơ chế đấu thầu này và sẵn sàng tiếp tục hỗ trợ Bộ Công Thương và chính quyền các tỉnh triển khai dự án đấu giá và xây dựng các khung pháp lý và quy định liên quan.
Ông John Rockhold – Chủ tịch AMCHAM tại Việt Nam cũng đánh giá cao bản dự thảo mới nhất của Quy hoạch Điện 8, trong đó coi cơ chế JETP là giải pháp quan trọng cho quá trình chuyển dịch năng lượng ở Việt Nam.
“Để đảm bảo tính khả thi về tài chính của việc thực hiện Quy hoạch điện VIII, chúng tôi đề xuất nên tập trung vào vấn đề cung cấp tài chính cho các dự án điện và năng lượng. Muốn vậy, cần hoàn thiện cơ chế, chính sách, thể chế, pháp lý mạnh mẽ và thực tế đủ để thu hút đầu tư của khu vực kinh tế tư nhân toàn cầu”, ông John Rockhold nhấn mạnh.
“Quy hoạch Điện VIII cần đảm bảo độ linh hoạt đủ để bắt kịp các xu hướng đổi mới toàn cầu về năng lượng tái tạo, công nghệ lưu trữ, điện khí linh hoạt (ICE) và các công nghệ khác mà sẽ có mặt trên thị trường. Đồng thời, cần có sự linh hoạt để cho phép một số dự án nhất định có thể tận dụng nguồn lực đã có để tăng quy mô công suất được phân bổ ban đầu nếu dự án đó có những thuận lợi về thời gian phát triển để đáp ứng các yêu cầu vào vận hành thương mại đến 2030 nếu các dự án khác bị chậm tiến độ”, ông John Rockhold khuyến nghị.
Nói về vấn đề vốn, Thứ trưởng Đặng Hoàng An bày tỏ, Việt Nam mong muốn các đối tác nước ngoài tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong việc chuyển giao công nghệ; hỗ trợ về nguồn tài chính trong đó có việc các định chế tài chính cần nghiên cứu các gói hỗ trợ vốn giá rẻ để doanh nghiệp, người dân dễ tiếp cận...
