Ngày 16/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận về kinh tế xã hội 2023-2024 và 5 năm (2021-2025).
Báo cáo thẩm tra của Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng, việc quá chú trọng tới kiểm soát lạm phát là nguyên nhân khiến lãi suất cao, đặc biệt cuối năm 2022, đầu năm 2023. Việc chậm điều chỉnh tăng trưởng tín dụng vào cuối năm 2022 và đầu năm nay là một trong những bất cập trong điều hành chính sách tiền tệ.
Nêu ý kiến tại phiên họp, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng cho rằng nhận xét trên chỉ nhìn ở góc độ riêng lẻ, trong khi điều hành chính sách tiền tệ của cơ quan này bám sát yêu cầu của Quốc hội và dựa trên tổng thể cục diện nền kinh tế. Đó là phải giảm lãi suất, đảm bảo ổn định tiền tệ, ngoại hối và hoạt động hệ thống ngân hàng.
Bà Hồng cho rằng, lãi suất điều hành được NHNN giữ nguyên khi nhiều dự báo đưa ra cho thấy lạm phát cả năm kiểm soát theo mục tiêu Quốc hội giao (dưới 4%). Tuy nhiên, tháng 10, khi sự việc rút tiền hàng loạt của Ngân hàng Sài Gòn (SCB) xảy ra, NHNN buộc phải ưu tiên việc đảm bảo an toàn, ngăn ngừa nguy cơ đổ vỡ hệ thống ngân hàng.
"Lúc đó, một số nhà băng bị thiếu hụt dự trữ bắt buộc, nguy cơ mất khả năng chi trả hiện hữu. Tình hình ngoại hối cũng rất căng thẳng, có thời điểm tỷ giá tăng tới 10%. Thời điểm đó, NHNN phải thực hiện đồng thời 3 biện pháp để ổn định lại thị trường ngoại hối, gồm can thiệp ngoại tệ, tăng lãi suất điều hành vào tháng 9 và 10/2022 và chưa điều chỉnh tín dụng. Việc NHNN chưa điều chỉnh tăng trưởng tín dụng ở thời điểm đó nhằm đáp ứng yêu cầu chi trả của người dân, đảm bảo thanh khoản hệ thống", bà Hồng lý giải.
Đầu tháng 12, khi thanh khoản hệ thống cải thiện, NHNN điều chỉnh chỉ tiêu tín dụng, với mục tiêu tăng 14-15% năm 2023.
Bên cạnh đó, Thống đốc NHNN cũng cho rằng, nhận xét "lạm phát thấp và lãi suất cao là nghịch lý, thể hiện bất cập trong điều hành chính sách tài khóa, tiền tệ" nêu tại báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế mới đánh giá ở khía cạnh lãi suất và lạm phát, chứ chưa bao quát tình hình.
Theo Thống đốc, ý kiến này “chỉ nhìn về góc độ lạm phát và lãi suất” thôi, còn điều hành lãi suất cũng như công cụ điều hành chính sách tiền tệ phải căn cứ vào mục tiêu lạm phát, các dự báo xu hướng lạm phát trên thế giới và trong nước, đồng thời cũng phải yêu cầu ổn định tỷ giá, an toàn hoạt động của hệ thống.
“Những nhiệm vụ này thì không thể hi sinh nhiệm vụ nào cả mà cần có sự hài hoà, linh hoạt trong điều hành. Nếu xu hướng lạm phát bùng lên, thì chính sách tiền tệ cũng phải nghĩ đến việc phòng ngừa, chuẩn bị cho xu hướng thắt chặt chính sách tiền tệ”, bà Hồng cho hay.
Thống đốc dẫn chứng, vào năm 2021, Mỹ và một số nước đã đánh giá “lạm phát chỉ là tạm thời”. Lúc đó chính sách tiền tệ của họ chưa thắt chặt, nhưng sang năm 2022, lạm phát bùng lên và các nước phải thắt chặt rất nhanh và mạnh chính sách tiền tệ, tác động đến nền kinh tế toàn cầu.
“Fed bao giờ cũng dự báo lạm phát, dự báo tăng trưởng kinh tế để quyết định xem điều chỉnh tăng lãi suất hay chưa điều chỉnh. Chúng ta phải nhìn vào xu hướng phía trước”, bà Hồng nói.
Thống đốc thông tin, lạm phát đang có xu hướng tăng trở lại từ tháng 7, còn lạm phát cơ bản trong 9 tháng đầu năm tăng 4,49%, theo dữ liệu của cơ quan thống kê. Theo Thống đốc, đây là chỉ dấu cần lưu ý trong điều hành chính sách tiền tệ thời gian tới.
Cũng theo báo cáo thẩm tra kinh tế xã hội 5 năm (2021-2025), Ủy ban Kinh tế đánh giá, tín dụng tăng trưởng thấp, nợ xấu tăng cao do khả năng hấp thụ vốn của doanh nghiệp và nền kinh tế còn yếu. Năm 2023, dư nợ tín dụng đến ngày 21/9 mới tăng 5,9%, bằng một nửa cùng kỳ 2022 (10,83%).
Còn báo cáo của NHNN cho thấy, tín dụng tăng gần 7% tới hết tháng 9, bằng khoảng một nửa mục tiêu tăng trưởng tín dụng cả năm (14-15%). Tuy vậy, bà Hồng kỳ vọng với nhiều giải pháp kích cầu tiêu dùng nội địa, tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới, tín dụng tăng vào cuối năm.
"Rủi ro của hệ thống ngân hàng ngày càng gắn kết chặt chẽ với rủi ro của các tổ chức tài chính phi ngân hàng, thị trường chứng khoán và bất động sản. Nợ xấu vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro với an toàn, hiệu quả hoạt động của các tổ chức tín dụng", báo cáo nêu.
Thống đốc Nguyễn Thị Hồng đề nghị Chính phủ đẩy nhanh việc xử lý các ngân hàng yếu kém, vốn bị chậm thời gian qua.
Tuy nhiên, Thống đốc cũng cho rằng, xử lý ngân hàng yếu kém là việc khó, cần thời gian. Từ đầu nhiệm kỳ Chính phủ, Thủ tướng đã chỉ đạo xử lý rất quyết liệt. NHNN đã trình xin cấp có thẩm quyền phê duyệt chủ trương xử lý các ngân hàng yếu kém.
