'Tín dụng xanh chưa bao giờ là con đường dễ đi'

Tín dụng xanh Việt Nam vẫn đang ở giai đoạn đầu

Theo Báo cáo Quốc gia về Khí hậu và Phát triển cho Việt Nam (CCDR) của World Bank, ước tính biến đổi khí hậu sẽ khiến Việt Nam mất khoảng 12 - 14,5% GDP mỗi năm vào năm 2050 và có thể khiến tới 1 triệu người rơi vào tình trạng nghèo cùng cực vào năm 2030. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và suy thoái môi trường đang trở thành mối đe dọa, vai trò của tín dụng xanh ngày càng rõ nét hơn, trở thành kênh cung ứng tài chính quan trọng cho một nền kinh tế bền vững.

Theo thống kê mới nhất của Ngân hàng Nhà nước, tính đến 31/3/2024, đã có 47 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh tổng cộng gần 637 nghìn tỷ đồng, chiếm tỷ trọng khoảng 4,5% tổng dư nợ toàn nền kinh tế.

Trong nửa đầu năm 2024, nhiều ngân hàng cũng đã tích cực trong cuộc đua cấp tín dụng xanh. Mới đây nhất, vào 9/7, ngân hàng HSBC đã công bố khoản vay 593 tỷ đồng hỗ trợ phát triển các dự án năng lượng mặt trời của Tập đoàn Leader Energy tại Việt Nam. Trước đó, vào tháng 5/2024, HSBC cũng đã ký khoản vay liên kết bền vững đầu tiên với một doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực cảng và logistics và hoàn tất khoản tín dụng xã hội đầu tiên cho một tập đoàn công nghệ sinh học vào tháng 6 năm nay.

Ngoài HSBC, Ngân hàng UOB Việt Nam cũng đã ký kết thỏa thuận tài trợ thương mại xanh với Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Bến Tre (Betrimex). Hay như Ngân hàng Phương Đông (OCB) cũng ký kết thỏa thuận với IFC về tư vấn chuyển đổi ngân hàng xanh, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững.

Chia sẻ với Tạp chí Đầu tư Tài chính về thị trường tín dụng xanh tại Việt Nam, ông Ahmed Yeganeh, Giám đốc toàn quốc Khối Dịch vụ Ngân hàng doanh nghiệp, HSBC Việt Nam, cho biết: “Là một trong những nền kinh tế có phát thải carbon cao nhất châu Á cùng cam kết đã đưa ra tại COP26, Việt Nam đang đứng trước áp lực phải chuyển đổi nhanh chóng. Mặc dù chưa phải là quốc gia đi đầu về tài chính xanh, nhưng thị trường tài chính xanh ở Việt Nam đang phát triển nhanh chóng với rất nhiều tiềm năng khi dư nợ cấp tín dụng xanh của hệ thống có mức tăng trưởng bình quân đạt hơn 22%/năm”.

Song, cũng theo ông Ahmed Yeganeh, Việt Nam vẫn đang ở giai đoạn đầu trong hành trình phát triển bền vững và tài chính xanh. “Tài chính xanh, tín dụng xanh chưa bao giờ là con đường dễ đi. Thực tế chỉ ra rằng dù nhu cầu tín dụng xanh ở Việt Nam rất lớn nhưng tỷ lệ tín dụng xanh/tổng dư nợ nền kinh tế lại chưa đến 5%, tức còn cách khá xa mục tiêu 10% vào cuối năm 2025”, ông nói.

Vì sao vẫn “nghẽn”?

Đứng ở góc độ một ngân hàng tích cực tham gia hỗ trợ thu xếp nguồn vốn tài trợ trực tiếp và gián tiếp cho các dự án bền vững của Việt Nam, đại diện HSBC Việt Nam cho rằng vẫn còn tồn tại một số lý do khiến nguồn vốn tín dụng xanh vẫn chưa thực sự phát triển theo đúng tiềm năng vốn có.

“Đầu tiên, Việt Nam còn thiếu khung pháp lý, chưa có hệ thống phân loại chi tiết, nhất là định nghĩa ‘xanh’ và ‘bền vững’ còn đang mơ hồ, chưa rõ ràng. Việc thiếu khung pháp lý, tiêu chuẩn phát triển bền vững chung buộc các ngân hàng phải dựa vào hệ thống đánh giá nội bộ riêng, dẫn đến sự thiếu nhất quán trong quản trị của các ngân hàng. Đồng thời, vì Việt Nam chưa ban hành các tiêu chuẩn phát triển bền vững chính thức nên các tổ chức tài chính thường phải tuân theo các tiêu chuẩn quốc tế, trong khi các tiêu chuẩn này thường quá cao, khó để các doanh nghiệp trong nước đáp ứng được đầy đủ”, đại diện HSBC Việt Nam cho hay.

Chẳng hạn như HSBC tuân theo các tiêu chuẩn quốc tế về các dự án xanh và bền vững, phù hợp với các nguyên tắc quốc tế của Hiệp hội thị trường Cho vay Châu Á Thái Bình Dương. Các tiêu chuẩn của HSBC yêu cầu quản trị chặt chẽ và rà soát liên tục để đánh giá lại việc sử dụng nguồn vốn. Vì thế, trước khi có thể tiếp cận các khoản vay xanh từ HSBC, doanh nghiệp phải đáp ứng nhiều yêu cầu và tiêu chí khắt khe, ông nói.

Chưa kể, sự thiếu vắng các quy định rõ ràng cũng khiến doanh nghiệp do dự trong việc thực hiện các dự án bền vững quy mô lớn bởi những dự án này thường liên quan đến các quy trình tài chính phức tạp.

Cũng theo Giám đốc toàn quốc Khối dịch vụ Ngân hàng doanh nghiệp HSBC, trong xu thế toàn cầu chuyển sang phát triển bền vững và thực hành kinh doanh có trách nhiệm, các doanh nghiệp Việt Nam đang rất quan tâm đến ESG và tài chính bền vững. Tuy vậy, dù các doanh nghiệp này đang cố gắng đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế để mở ra các nguồn vốn xanh quốc tế, nhưng qua thực tế triển khai, việc thực hành, theo dõi dữ liệu ESG của các doanh nghiệp Việt nhìn chung vẫn còn đang ở giai đoạn sơ khởi.

“Để tiếp cận nguồn vốn tín dụng xanh, việc công bố thông tin ESG là rất quan trọng. Nhưng đáng tiếc đây lại là một thách thức đối với cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam với hơn 90% là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Hiểu biết và nhận thức của doanh nghiệp về ESG thực sự vẫn còn sơ khai. Cũng đã có nhiều công ty niêm yết chú trọng đến việc cung cấp thông tin về hiệu quả và chiến lược ESG trong báo cáo thường niên nhưng thông tin vẫn còn cơ bản và chưa được kiểm chứng bởi bên thứ ba. Ngoài ra, chỉ có số rất ít doanh nghiệp tuyên bố đã đạt được các chứng chỉ quốc tế. Đây cũng là một rào cản để thu hút đầu tư”, ông nói.

Theo đại diện của HSBC, “những thách thức kể trên đòi hỏi các hành động quyết liệt hơn từ phía các cơ quan quản lý và Chính phủ. Chính phủ đóng vai trò rất quan trọng trong việc hướng dẫn và giám sát cộng đồng doanh nghiệp trong nước, giúp họ học hỏi, hiểu và thực hành tính bền vững một cách đúng đắn. Đồng thời, việc ban hành khung pháp lý, quy định ESG chính thức cũng sẽ góp phần tăng thêm tính minh bạch, cải thiện niềm tin của các nhà đầu tư”.

Ông Ahmed Yeganeh khẳng định HSBC có thể hỗ trợ Việt Nam nói chung và cộng đồng doanh nghiệp trong nước nói riêng với những kiến thức, công cụ và dịch vụ cần thiết trong quá trình chuyển đổi ESG. “Tận dụng những kinh nghiệm từ các thị trường quốc tế, chúng tôi không chỉ cung cấp nguồn vốn mà còn cung cấp dịch vụ, thông tin chuyên sâu và công cụ cần thiết cho quá trình chuyển đổi của khách hàng doanh nghiệp tại Việt Nam”, ông nói.

Trên thực tế, vào tháng 11/2022, HSBC đã ký một Biên bản ghi nhớ (MOU) với Bộ Tài nguyên và Môi trường (MONRE), hỗ trợ Bộ xây dựng phương pháp tiếp cận thực tế trong việc hiện thực hóa các chiến lược cho phù hợp với các mục tiêu phát thải ròng bằng “0” của Việt Nam, cũng như xây dựng cơ cấu để mở ra các nguồn tài chính quốc tế nhằm hỗ trợ các mục tiêu này, đại diện HSBC cho hay.