Căng thẳng Washington - Tehran leo thang sau vụ Mỹ không kích hạ sát tướng Iran Qassem Soleimani, cũng như đòn đáp trả bằng tên lửa đạn của Iran. Dù tình hình đã lắng dịu và khó dẫn tới chiến tranh, giới chuyên gia vẫn cho rằng những hệ quả của chúng không chỉ là vấn đề giữa Mỹ và Iran mà còn tác động đến hàng loạt cường quốc trên thế giới.
"Liên minh châu Âu (EU) chắc chắn sẽ rơi vào thế khó xử. Họ muốn làm trung gian hòa giải giữa Washington và Tehran nhưng dường như không thể gây tác động với cả hai phía", công ty tư vấn tình báo Stratfor có trụ sở tại Mỹ nhận định.
Mỹ tỏ ý không muốn EU làm trung gian hòa giải khi Tổng thống Donald Trump nhiều lần yêu cầu Anh, Đức và Pháp từ bỏ thỏa thuận hạt nhân mang tên Kế hoạch Hành động chung Toàn diện (JCPOA) được ký với Iran năm 2015. Washington rút khỏi thỏa thuận hồi năm 2018 và tái áp đặt nhiều biện pháp cấm vận nhằm vào Tehran.
Bản thân quan hệ EU - Iran cũng rất phức tạp. Anh, Đức và Pháp đang vật lộn để thuyết phục Iran tuân thủ điều khoản JCPOA, trong bối cảnh Tehran liên tục giảm bớt cam kết nhằm đáp trả các lệnh trừng phạt của Washington. Chính phủ ba nước này cũng chỉ trích chương trình tên lửa đạn đạo của Iran cũng như đe dọa áp đặt các biện pháp trừng phạt.
Anh, Đức và Pháp hôm 14/1 kích hoạt "cơ chế giải quyết tranh chấp" theo JCPOA với cáo buộc Iran vi phạm điều khoản về hạn chế chương trình hạt nhân. Động thái này nhằm buộc Tehran tuân thủ thỏa thuận nếu không muốn bị các cường quốc này trừng phạt. Tuy nhiên, nó cũng cho thấy EU muốn duy trì JCPOA bằng biện pháp ngoại giao và cơ chế đa phương.
Dù công khai lên án Iran tấn công căn cứ có lính Mỹ đồn trú ở Iraq, cả Anh và Pháp đều bí mật thuyết phục Mỹ không trả đũa quân sự do lo ngại rằng EU sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực nếu xung đột lan rộng tại Trung Đông.
Các nước châu Âu lo ngại Iran phát triển sức mạnh hạt nhân nhưng cũng đối mặt nguy cơ các lực lượng dân quân thân Iran, vốn là thành phần quan trọng của cuộc chiến chống Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng ở Iraq, bị suy yếu. Bất ổn Trung Đông gia tăng cũng khiến EU hứng chịu thêm làn sóng người di cư, kèm theo đó là chủ nghĩa khủng bố bùng phát khắp châu lục.
Iran là trụ cột quan trọng trong chiến lược mở rộng ảnh hưởng ở Trung Đông của Nga. Ngoài cạnh tranh ảnh hưởng với phương Tây, Moskva cũng muốn thúc đẩy xuất khẩu vũ khí và các hoạt động kinh tế trong khu vực.
"Nga sẽ muốn duy trì JCPOA dưới hình thức nào đó, nhưng quan hệ hợp tác Nga - Iran không hoàn toàn phụ thuộc vào điều này. Nếu JCPOA đổ vỡ và Iran bị tái áp đặt trừng phạt, Nga có thể điều chỉnh hợp tác để hạn chế tác động của các biện pháp cấm vận thứ cấp, nhưng chắc chắn không cắt quan hệ vì Tehran là đối tác hữu ích ở Trung Đông", các chuyên gia của Stratfor nhận xét.
Tuy nhiên, các biện pháp trừng phạt của phương Tây nhắm vào Iran cũng có thể buộc Nga cân nhắc trước khi hỗ trợ xây dựng nhà máy hạt nhân hoặc bàn giao các vũ khí hiện đại như tên lửa phòng không S-300 cho Tehran. Điều này có thể khiến Moskva mất một phần nguồn thu trực tiếp từ các hợp đồng quốc phòng, cùng nhiều thỏa thuận đi kèm nếu JCPOA đổ vỡ.
Nga nhiều khả năng vẫn ủng hộ Iran một cách thận trọng, bởi nó sẽ giúp Nga tiếp tục mở rộng ảnh hưởng khu vực. Việc cắt đứt quan hệ sẽ khiến Tehran trở thành đối thủ cạnh tranh chính trị của Moskva trong cuộc chiến cũng như quá trình tái thiết Syria.
Trung Quốc cũng muốn đảm bảo ổn định ở vịnh Ba Tư do lợi ích kinh tế và bảo vệ nguồn cung dầu mỏ. Một cuộc khủng hoảng kéo dài hoặc xung đột quân sự ở khu vực có thể gây gián đoạn nguồn cung dầu và khiến giá dầu thô tăng vọt, đe dọa nhân lực và tài sản của Bắc Kinh tại Trung Đông, cũng như gây bất ổn cho kinh tế toàn cầu. Điều này không có lợi cho sự phát triển của Trung Quốc.
Căng thẳng khu vực leo thang cũng thách thức chính sách duy trì quan hệ thận trọng của Bắc Kinh với các nước Trung Đông. Trung Quốc sẽ rơi vào thế khó khăn khi phải cân bằng với Iran và các đối thủ của họ như Mỹ, Arab Saudi và Israel.
Iran là nhà cung cấp dầu mỏ quan trọng cho Trung Quốc, cũng đóng vai trò thiết yếu trong tham vọng mở rộng hiện diện và cạnh tranh với Mỹ. Tuy nhiên, Bắc Kinh đã điều chỉnh quan hệ với Tehran để không gây hại đến hợp tác với các nước Vùng Vịnh, cũng như tránh để các công ty đang hoạt động ở Iran bị Mỹ trừng phạt bổ sung.
Bắc Kinh đang không ngừng kêu gọi thúc đẩy hòa bình và đối thoại để bảo vệ lợi ích ở Trung Đông, đồng thời bắt tay với châu Âu để duy trì JCPOA và tìm thêm các kênh ngoại giao khác.
"Trung Quốc dường như sẽ tiếp tục duy trì cách tiếp cận truyền thống là tập trung vào ngoại giao, hạn chế tham gia trực tiếp vào các vấn đề tại Trung Đông để tránh bị kéo vào xung đột sắc tộc và tôn giáo phức tạp", các chuyên gia của Stratfor dự đoán.
Tags:
(VNF) - Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) đã đưa cổ phiếu của các doanh nghiệp công nghệ Việt Nam chinh phục những đỉnh cao mới. Tuy nhiên, đà tăng bằng lần không chỉ tạo ra sự hưng phấn cho các nhà đầu tư mà còn dấy lên lo ngại về khả năng hình thành bong bóng giá.
(VNF) - Thủ tướng Phạm Minh Chính sẽ tham dự Hội nghị thường niên các nhà tiên phong của Diễn đàn Kinh tế thế giới tại Trung Quốc vào tuần tới. Đây sẽ là chuyến đi Trung Quốc thứ ba của Thủ tướng trong vòng một năm qua.
(VNF) - Tổng Giám đốc Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) cho biết, ngân hàng sẽ bán vàng cho người dân trên app Vietcombank trong thời gian tới.
Từ ngày 1/7, lương cơ sở của công chức, viên chức tăng 30%. Tuy nhiên mức giảm trừ gia cảnh trong tính thuế thu nhập cá nhân lạc hậu nên lương tăng nhiều người
(VNF) - "Vua rác" David Dương là một trong những doanh nhân gốc Việt có tiếng tại Mỹ. Đồng thời, ông còn đầu tư hàng loạt dự án rác thải tại Việt Nam.
(VNF) - Theo PGS.TS Vũ Văn Phúc - Phó chủ tịch Hội đồng Khoa học các cơ quan Đảng Trung ương: 'Người dân đang giàu lên nhưng băn khoăn không biết đầu tư vào đâu vì chưa hiểu rõ về các kênh đầu tư nói riêng và kiến thức tài chính cá nhân nói chung (TCCN). Và hệ luỵ là nhiều vụ việc xảy ra gần đây như Vạn Thinh Phát, nhiều người bị thiệt hại do chưa có hiểu biết về sản phẩm trái phiếu tại ngân hàng SCB, gây thiệt hại về tài chính và nguy cơ bất ổn cho xã hội'.
(VNF) - Đây là ý kiến được ông Hans Nguyễn - Cố vấn trưởng Dragon Capital Việt Nam nêu ra tại Diễn đàn thường niên Hoạch định tài chính cá nhân 2024 được tổ chức ngày 22/6 tại Học viện Ngân hàng, Hà Nội. Ông Hans Nguyễn nhấn mạnh, những nhà hoạch định tài chính cá nhân giống như các bác sĩ tài chính và tầm quan trọng của họ không hề kém cạnh các bác sĩ về sức khỏe thể chất.
Người trẻ gen Y nước Mỹ than thở rằng họ không dễ dàng mua nhà như các thế hệ trước. Thế nhưng số liệu từ Realtor cho thấy thế hệ Baby Boomer mới là thế hệ khó mua nhà nhất trong lịch sử.
(Dân trí) - Lấy lý do mua nước đá, nhóm buôn lậu đã "tuồn" hơn 6 tấn vàng từ Campuchia vào Việt Nam qua cửa khẩu Chàng Riệc.
(VNF) - Dự án cầu Vân Phúc nối Hà Nội với Vĩnh Phúc được phê duyệt đầu tư 3.443 tỷ đồng từ nguồn ngân sách thành phố.
(VNF) - Từng chịu 'điều tiếng” như là một địa chỉ du lịch kém phát triển, Đồ Sơn giờ đây đang thực sự “thay da đổi thịt”, khoác lên mình diện mạo mới nhờ những dự án tầm cỡ, hiện đại.
