Trung Quốc tuyên bố đất hiếm thuộc sở hữu nhà nước trong quy định mới

Trong danh sách các quy định về đất hiếm do Hội đồng Nhà nước công bố cuối tuần qua, Bắc Kinh tuyên bố rằng kim loại đất hiếm là tài sản của nhà nước và cảnh báo "không tổ chức hay cá nhân nào được xâm phạm hoặc phá hủy tài nguyên đất hiếm".

Các quy định nêu rõ rằng chính phủ sẽ giám sát sự phát triển của ngành công nghiệp đất hiếm, một nhóm gồm 17 loại khoáng sản mà trong những năm gần đây, Trung Quốc đã trở thành nước sản xuất đất hiếm lớn nhất thế giới.

Trung Quốc hiện sản xuất khoảng 60% kim loại đất hiếm trên thế giới và là nguồn gốc của khoảng 90% đất hiếm tinh chế trên thị trường.

Theo đó, từ ngày 1/10, khi các quy định có hiệu lực, chính phủ sẽ vận hành cơ sở dữ liệu truy xuất nguồn gốc đất hiếm để đảm bảo có thể kiểm soát việc khai thác, sử dụng và xuất khẩu kim loại.

Hội đồng Nhà nước cho biết, các doanh nghiệp khai thác, luyện kim và tách đất hiếm cũng như xuất khẩu các sản phẩm đất hiếm phải thiết lập hệ thống ghi lại dòng sản phẩm một cách "trung thực" và nhập vào hệ thống truy xuất nguồn gốc.

Năm ngoái, Trung Quốc đã đưa ra các hạn chế đối với việc xuất khẩu các nguyên tố được ngành công nghiệp chip máy tính săn đón là germanium và gali, với lý do cần phải bảo vệ an ninh và lợi ích quốc gia.

Nước này cũng cấm xuất khẩu công nghệ chế tạo nam châm đất hiếm, bên cạnh việc áp đặt lệnh cấm đối với công nghệ khai thác và tách đất hiếm.

Gia tăng căng thẳng với phương Tây

Những quy định mới này của Trung Quốc làm dấy lên lo ngại rằng việc hạn chế nguồn cung đất hiếm có thể làm gia tăng căng thẳng với phương Tây, đặc biệt là Mỹ.

Các quy định về đất hiếm của Trung Quốc cũng được đưa ra khi EU chuẩn bị áp thuế tạm thời đối với xe điện của Trung Quốc vào ngày 4/7 để bảo vệ khối 27 quốc gia này khỏi tình trạng mà EU cho là làn sóng xe điện được sản xuất với các khoản trợ cấp không công bằng của nhà nước, mặc dù cả hai bên đều cho biết họ có kế hoạch đàm phán về mức thuế được đề xuất.

Lo ngại rằng Trung Quốc đang tìm cách kiểm soát ngành công nghiệp này và có thể phá vỡ các chuỗi cung ứng công nghệ, ô tô và năng lượng tái tạo quan trọng đã gây ra cuộc chạy đua để củng cố nguồn cung từ các nhà cung cấp thay thế. Cả Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) đều đã khởi động các nỗ lực mua đất hiếm trong và ngoài nước, bao gồm cả Việt Nam, Brazil và Úc.

Một năm trước, Chủ tịch Ủy ban châu Âu, bà Ursula von der Leyen, đã công bố việc xây dựng nhà máy lọc đất hiếm quy mô lớn đầu tiên bên ngoài châu Á, đặt tại Estonia. Bà cho biết động thái này sẽ "tăng cường khả năng phục hồi và an ninh nguồn cung của châu Âu".

Một phân tích năm 2022 từ Nghị viện châu Âu đã cảnh báo rằng việc quá phụ thuộc vào các nhà cung cấp độc quyền là một rủi ro lớn đối với châu Âu.

"EU nhập khẩu 93% magiê từ Trung Quốc, 98% borat từ Thổ Nhĩ Kỳ và 85% niobi từ Brazil. Nga sản xuất 40% palladium của thế giới", báo cáo cho biết.

EU đã đặt ra các mục tiêu đầy tham vọng vào năm 2030 để sản xuất trong nước các khoáng chất quan trọng trong quá trình chuyển đổi xanh - đặc biệt là đất hiếm do sử dụng chúng trong nam châm vĩnh cửu cung cấp năng lượng cho động cơ điện và gió năng lượng.

Nhu cầu của EU dự kiến ​​sẽ tăng gấp sáu lần trong thập kỷ tới năm 2030 và gấp bảy lần vào năm 2050.