VAFI nói gì về nghi vấn đội vốn đầu tư Bến số 1, Cảng Quy Nhơn?

'Tổng mức đầu tư phi thực tế'

VAFI cho biết, tại Báo cáo nghiên cứu khả thi do CTCP Tư vấn Xây dựng Công trình Hàng hải (CMB) lập tại phần tổng mức đầu tư dự án xây dựng nâng cấp Bến số 1 Cảng Qui Nhơn là phi thực tế, tạo dựng ban đầu suất đầu tư cao cho quá trình đấu thầu sau này.

Cụ thể, việc cải tạo nâng cấp Bến 1 (dài 350m) nhằm đưa tàu trọng tải lớn 30.000 DWT vào khai thác theo hướng vươn cầu tầu thêm 35m với chiều dài 480m nhưng tổng đầu tư được dự toán lên tới con số khủng khiếp hơn 497 tỷ VND 

"Việc chỉ cải tạo nâng cấp cầu bến và nạo vét vùng nước trước bến mà chưa có đầu tư máy móc thiết bị và trong tình trạng cơ sở hạ tầng của cảng đã có đầy đủ mà có con số dự toán trong báo cáo nghiên cứu khả thi do CMB (công ty con mà Vinalines chiếm 49% vốn điều lệ) xây dựng như vậy là quá cao.

Bến số 1 cảng Quy Nhơn có chiều dài 350m nhưng vốn đầu tư lên tới 497 tỷ VNĐ

So sánh về tỷ suất này, VAFI cho biết: "Công ty cổ phần Container Việt Nam (Viconship) cách đây 4 năm, xây dựng cảng mới (Cảng VIP Greenport) tại Hải Phòng có quy mô 15ha, chiều dài cầu tầu 400m thì phần xây dựng hạ tầng gồm san lấp tiếp mặt bằng, làm cầu tầu 400 X 24, làm bãi, làm kho, đường điện, cấp nước, văn phòng… nhưng chỉ hết 392 tỷ".

Ngay cả khi cổ đông cảng Quy Nhơn hỏi CMB về cơ sở đưa ra con số 497 tỷ VNĐ thì họ nói rằng, "dựa vào các biểu giá của nhà nước chứ không dựa vào thực tế?".

Có hay không nhóm lợi ích?

Trong văn bản của mình, phía VAFI còn đề cập, ngoài Báo cáo nghiên cứu khả thi của CMB đưa ra tổng mức đầu tư và các chi phí cho dự án để toàn thể đại hội cổ đông xem xét tại Đại hội bất thường tháng 2/2020 không đáng tin cậy, chỉ là bình phong cho các nhóm lợi ích.

Cụ thể, từ tháng 1/2020, các cổ đông CQN đã gửi thư, gặp trực tiếp Chủ tịch HĐQT Cảng Quy Nhơn, phó TGĐ CMB để yêu cầu phải sửa đổi, bổ sung phần thuyết minh tính toán tổng vốn đầu tư như sau:

Ví dụ, phải cập nhập số liệu giá cả thực tế vào báo cáo nghiên cứu khả thi; Phải lấy số liệu thực tế về suất đầu tư đã thực hiện xây dựng cầu tầu, xây dựng cảng mới tại các công ty tư nhân có trình độ quản trị tốt như Gemadept, Viconship,Hòa Phát Dung Quất, Cảng biển Nghi Sơn… để cổ đông xem xét và giám sát việc triển khai xây dựng giá thầu thực tế sau này.

Đồng thời, phải phân tích thị trường đấu thầu xây dựng hiện nay để cổ đông nắm bắt được suất đầu tư và tổng mức đầu tư thực tế  làm cơ sở thẩm tra tính khả thi dự án đồng thời giám sát chặt chẽ xem dự án sau này triển khai có bị rút ruột không?

"Tuy nhiên tất cả đề nghị chính đáng này nhằm bảo vệ tài sản nhà nước & cá nhân bị phớt lờ không được CMB và HĐQT Cảng QN thực hiện", phía VAFI kiến nghị.

Phía VAFI cho rằng: "Nếu không được cảnh báo, giám sát thì rất có thể số liệu trong Báo cáo nghiên cứu khả thi gần sát với Bản thiết kế thi công ở bước sau và nó sẽ là cơ sở để đặt giá thầu chính thức. Đặt giá thầu cao tạo "bàn thắng" cho các nhóm lợi ích xâu xé rút ruột tài sản của nhân dân, của nhà nước và của cổ đông tư nhân".

Giá dự toán cao cũng làm cơ sở để các loại chi phí tư vấn đầu tư, chi phí quản lý dự án cao ngất ngưởng, hơn 20 tỷ cho các loại phí tư vấn này (phí tư vấn quản lý do CMB lập và được HĐQT CQN chấp nhận, trong đó, 15 tỷ là phí tư vấn và 5 tỷ là phí quản lý), chiếm gần 10% so với suất đầu tư thực tế mà tư nhân thực hiện.

VAFI cũng tìm hiểu trong giới thầu tư vấn thì biết rằng, "tổng chi phí tư vấn thực tế (do khu vực DN tư nhân tiến hành)  không phải trên 15 tỷ như CMB tính toán mà thực tế chỉ bằng ½, thậm chí giảm hơn trong bối cảnh hiện nay".

VAFI và cổ đông đưa ra cách tính tỷ suất đầu tư thế nào?

Trong kiến nghị gửi Ủy ban Quản lý vốn nhà nước, phía VAFI và Cổ đông cảng Quy Nhơn cho rằng thị trường xây dựng trong nước nóng lên từ năm 2015 với rất nhiều dự án mới được triển khai xây dựng trong lĩnh vực bất động sản nhà ở, du lịch, hạ tầng và khu công nghiệp. Thời điểm này, giá nguyên vật liệu xây dựng cũng tăng mạnh vào các năm 2015, 2016 và dịu đi năm 2017, giảm sút đi xuống năm 2018, 2019 và giảm mạnh năm 2020.

Nhìn vào kết quả kinh doanh của nhiều doanh nghiệp hoạt động hiệu quả trong lĩnh vực xây dựng như Hòa Bình, Conteccon, Vinaconex, Poma, Hoa sen, Thép tiến lên… cũng phản ánh tình trạng, lãi nhiều, biên lợi nhuận cao, sau đó giảm sút doanh thu lợi nhuận, hòa vốn và thua lỗ.

Trong lĩnh vực xây dựng cầu tầu, cảng biển cũng ở giai điệu như trên, đặc biệt trong 3 năm gần đây, các doanh nghiệp ngành thép tăng mạnh công suất, mở ra rất nhiều nhà máy mới dẫn đến nguồn cung vượt cầu rất nhiều.

Bên cạnh đó, ngành thép đã tự chủ được nguồn sản xuất trong nước, thép dự ứng lực để làm cọc cũng sản xuất được, do đó giá thép xây dựng giảm mạnh tới 30% so với các năm trước đó (từ 18 triệu VND/ VND  xuống còn 11 triệu VND/tấn), giá xăng dầu cũng giảm mạnh từ 30%- 50%.

"Trong xây dựng hạ tầng cảng biển thì sắt thép, xăng dầu là những thành phần chiếm tỷ trọng lớn trong suất đầu tư. Nếu CMB và HĐQT cảng Quy Nhơn làm như những gì cổ đông yêu cầu thì sẽ không có ai thắc mắc nghi ngờ gì, tuy nhiên HĐQT Vinalines cần xem xét đánh giá năng lực HĐQT  Nhơn ra sao, trước hết ở yếu tố minh bạch. Với khu vực tư nhân, người ta sẽ không mạo hiểm để thuê những người như vậy quản lý tài sản cho họ". VAFI nêu rõ.