Xét xử đại án Gang thép Thái Nguyên: Đề nghị mức án 19 bị cáo

Chiều 14/4, sau 3 ngày xét xử, đại diện Viện kiểm sát nhân dân TP. Hà Nội (VKS) đã nêu quan điểm về mức án đối với 19 bị cáo trong vụ án “vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản gây thất thoát lãng phí; thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” tại dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Công ty Cổ phần gang thép Thái Nguyên (TISCO).

Lãnh đạo bị đề nghị mức án nặng

Theo đó, cơ quan công tố đề nghị Hội đồng xét xử (HĐXX) tuyên phạt bị cáo Trần Trọng Mừng, cựu Tổng giám đốc TISCO mức án 10 - 11 năm tù; Trần Văn Khâm, cựu Chủ tịch kiêm Giám đốc TISCO 9 - 10 năm tù, cùng về tội “vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản gây thất thoát lãng phí”. Đây được coi là 2 bị cáo đầu vụ, trong đó Mừng được xác định là người có vai trò chính, tổ chức thực hiện hành vi phạm tội; Khâm là người tổ chức thực hiện hành vi phạm tội.

Cũng với tội danh này, nhiều bị cáo khác nguyên là phó tổng giám đốc, trưởng ban quản lý dự án của TISCO bị đề nghị mức án cao nhất từ 8 - 9 năm tù, thấp nhất từ 5 - 6 năm tù. Bị cáo Mai Văn Tinh, cựu Chủ tịch HĐQT Tổng công ty thép Việt Nam (VNS) bị đề nghị 6 - 7 năm tù.

Bị cáo duy nhất trong số 19 bị cáo của vụ án được xét xử vắng mặt là Đậu Văn Hùng, nguyên Tổng giám đốc VNS, bị đề nghị mức án từ 3 - 4 năm tù. Theo VKS, bị cáo Hùng đang điều trị bệnh mất trí nhớ tại Bệnh viện tâm thần TP. HCM và có đơn xin được xử vắng mặt.

5 bị cáo trong nhóm tội danh “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” bị đề nghị mức án cao nhất là 3 - 4 năm tù, thấp nhất 12 - 18 tháng tù.

Vi phạm luật Đấu thầu

Theo đại diện VKS, dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 do TISCO làm chủ đầu tư, HĐQT VNS chỉ đạo, kiểm soát đầu tư. Tuy nhiên, 19 bị cáo là lãnh đạo, cán bộ tại TISCO và VNS đã không thực hiện đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và ngược lại còn mắc nhiều sai phạm trong thực hiện nhiệm vụ được giao, dẫn đến không hoàn thành công việc, đồng thời gây thất thoát, lãng phí nghiêm trọng.

Cụ thể, gói thầu quan trọng nhất trong dự án này là dây chuyền luyện kim ở phường Lưu Xá (TP. Thái Nguyên) đã được TISCO ký với Tập đoàn khoa học công nghệ và thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC) hợp đồng EPC (thiết kế, cung cấp thiết bị, xây lắp) trị giá hơn 160 triệu USD từ năm 2007, thời gian thực hiện trong 30 tháng.

Hợp đồng EPC là trọn gói, không thay đổi. Tuy nhiên, 11 tháng sau khi khởi công, MCC đã vi phạm nhiều điều khoản của hợp đồng như chưa chọn nhà thầu phụ; chưa hoàn thành thiết kế chi tiết, không đặt hàng chế tạo máy móc thiết bị...

Từ năm 2008, MCC rút hết nhân lực về nước và nhiều lần đề nghị tăng giá hợp đồng. Chiếu theo điều khoản của hợp đồng, các bị cáo Mừng, Khâm, Tinh, Hùng có thẩm quyền yêu cầu xem xét, chỉ đạo dừng, chấm dứt hợp đồng, thu hồi tiền tạm ứng và báo cáo việc hủy đấu thầu với nhà thầu Trung Quốc, nhưng các bị cáo lại chấp thuận yêu cầu tăng giá của MCC.

Các lãnh đạo VNS và TISCO còn có những chủ trương, chỉ đạo và quyết định điều chỉnh đơn giá phần C (xây lắp) và giới thiệu Tổng công ty xây dựng Công nghiệp Việt Nam (VINAINCON) làm nhà thầu phụ. Phần C cũng bị chuyển từ hợp đồng trọn gói sang hợp đồng theo đơn giá.

Đến năm 2011, VINAINCON dừng thi công do không đủ năng lực nên dự án của TISCO bị tạm dừng đến nay. Việc này khiến dự án phát sinh lãi vay, gây thiệt hại 830 tỷ đồng. “Hành vi của các bị cáo đã vi phạm quy định về luật Đấu thầu, đã phá vỡ nguyên tắc trọn gói của hợp đồng EPC, khi nhà thầu phụ không hoàn thành thì không ràng buộc được trách nhiệm của MCC”, VKS nhận định.

Gánh nặng cho nền kinh tế

Đại diện VKS đánh giá hành vi phạm tội của các bị cáo có tính chất, mức độ rất nguy hiểm cho xã hội. Hiện nay dự án TISCO là 1 trong 12 đại dự án thua lỗ ngành công thương.

Sai phạm của các bị cáo không chỉ gây thất thoát số tiền đặc biệt lớn cho nhà nước ở thời điểm hiện tại, mà còn khiến nhiều thiết bị hư hỏng, không khai thác được các nguồn lực về tài nguyên khoáng sản.

Hành vi của các bị cáo còn ảnh hưởng xấu tới quyền lợi người lao động trong TISCO, gián tiếp tác động xấu tới quá trình phát triển kinh tế và hiện tại là gánh nặng cho nền kinh tế, ảnh hưởng tới an sinh xã hội. Đến nay, dự án trong tình trạng không thể thực hiện dù Chính phủ và TISCO đang tìm mọi cách để cứu vãn.

Ngoài mức án tù, đại diện VKS còn đề nghị 19 bị cáo phải liên đới bồi thường khoản thiệt hại 830 tỷ đồng.