Trong thời gian vừa qua, nền kinh tế Mỹ đã kiên cường trụ vững trước một số khó khăn. Tính đến nay, chi tiêu tiêu dùng mạnh mẽ và tỷ lệ thất nghiệp thấp kỷ lục dù lãi suất neo ở mức cao nhất trong 22 năm qua đã khiến nền kinh tế của Mỹ vững chắc hơn trước những “cơn gió ngược”. Trong khi đó, tốc độ tăng trưởng tại châu Âu và Trung Quốc đã chậm lại đáng kể.
Thế nhưng, nền kinh tế lớn nhất thế giới hiện đang phải đối mặt với hàng loạt thách thức lớn hơn ở phía trước, đó là cuộc đình công quy mô lớn của công nhân các nhà máy sản xuất ô tô, khả năng chính phủ đóng cửa kéo dài, giá dầu bật tăng và việc khôi phục các khoản trả nợ vay sinh viên.
Ông Gregory Daco, nhà kinh tế trưởng tại EY-Parthenon khẳng định dự đoán tăng trưởng kinh tế sẽ giảm xuống mức 0,6%/năm trong quý IV năm nay. Trong khi đó, các nhà kinh tế tại Goldman Sachs kỳ vọng tăng trưởng kinh tế sẽ giảm từ mức 3,1% trong quý III xuống mức 1,3% trong quý IV tới.
Cuộc đình công của Nghiệp đoàn công nhân ngành ô tô Mỹ (UAW) chống lại ba nhà sản xuất ô tô ở Detroit cũng khiến các quan chức lo ngại. Gần 13.000 công nhân của ba nhà máy đã bắt đầu đình công vào ngày 15/9. Chủ tịch UAW Shawn Fain cho biết các cuộc đình công sẽ mở rộng sang 38 nhà máy.
Tác động ban đầu của những cuộc đình công này vẫn chỉ đang ở mức khiêm tốn. Thế nhưng, nếu trong thời gian tới các nhà máy vẫn chưa quay trở lại hoạt động thì nguồn cung ô tô sẽ bị hạn chế, từ đó đẩy giá xe lên cao. Theo Goldman Sachs, cứ mỗi tuần trôi qua, cuộc đình công trên diện rộng sẽ khiến làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng năm từ 0,05 đến 0,1 điểm phần trăm.
Cuộc đình công cũng làm trì hoãn quá trình phục hồi của ngành công nghiệp ô tô sau thời gian gián đoạn chuỗi cung ứng do đại dịch Covid-19. Sản xuất ô tô tại Mỹ đang dần trở lại mức bình thường trước đại dịch nhưng cuộc đình công có thể làm câu chuyện “xe ít, giá cao” diễn ra một lần nữa.
Ông Gabe Ehrlich, nhà kinh tế tại Đại học Michigan, cho biết cuộc đình công sẽ đẩy nền kinh tế Mỹ vào suy thoái là điều không ai mong muốn. “Thế nhưng, chúng ta phải thừa nhận rằng nền kinh tế Mỹ sẽ bị “bầm dập” trước những thách thức mới này. Có vẻ như quý cuối cùng của năm 2023 sẽ rất gập gềnh”.
Thách thức tiếp theo mà Mỹ phải đối mặt là nguy cơ chính phủ phải đóng cửa một phần. Quốc hội có thời gian từ nay đến hết tháng 9 để thống nhất về chỉ tiêu ngân sách của Chính phủ. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, các nhà lập pháp vẫn chưa thống nhất được ý kiến với nhau.
Nếu họ không đạt được thỏa thuận chung, có thể 800.000 nhân viên thiết yếu của chính phủ Mỹ sẽ phải nghỉ việc tạm thời.
Vào tháng 12/2018, một phần của chính phủ Mỹ cũng đã phải tạm thời đóng cửa trong 5 tuần, buộc khoảng 300.000 nhân viên liên bang phải nghỉ việc tạm thời. Theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội, sự kiện này đã làm sản lượng kinh tế lần lượt giảm 0,1% và 0,2% trong quý IV/2018 và quý I/2019.
Chính phủ Mỹ cũng đang xem xét khởi động lại các khoản thanh toán nợ vay sinh viên vào ngày 1/10 tới. Theo ước tính của nhà kinh tế Tim Quinlan của Wells Fargo, việc này sẽ khiến “túi tiền” của người Mỹ sẽ mất khoảng 100 tỷ USD trong năm tới.
Trước đó, vào tháng 3/2020, Bộ Giáo dục Mỹ đã tạm dừng việc thanh toán để giảm bớt tác động tài chính của đại dịch. Nhờ đó, thay vì trả nợ các khoản vay sinh viên, người Mỹ có thể tiêu tiền vào các hoạt động khác, nhằm giúp thúc đẩy tăng trưởng và kinh tế.
Sau khi được khôi phục, người đi vay sẽ mất trung bình 200 – 300 USD/tháng/người. Mặc dù con số này chỉ chiếm một phần tương đối nhỏ trong 18.000 tỷ USD chi tiêu tiêu dùng hàng năm của Mỹ nhưng đây vẫn là mối lo ngại đối với các “ông lớn” ngành bán lẻ như Walmart hay Target.
Cuối cùng, giá xăng dầu tăng cao cũng sẽ khiến nền kinh tế Mỹ chịu áp lực lớn hơn. Chỉ trong vài ngày qua, giá dầu Brent đã dao động trên mức 90 USD/thùng, tăng từ mức hơn 70 USD/thùng trong những tháng trước.
Theo dữ liệu của Bộ Lao động, trong tháng 8 vừa qua, giá xăng đã tăng 10,6% so với tháng trước đó, mức tăng lớn nhất kể từ tháng 6/2022. Giá xăng tăng mạnh đã đẩy lạm phát tiêu dùng tăng cao trong tháng thứ 2 liên tiếp.
Giá vé máy bay cũng tăng gần 5% trong tháng trước. Chi phí năng lượng cao buộc người Mỹ phải cắt giảm ngân sách dành cho việc đi ăn ngoài, quà tặng, mua sắm và các hoạt động vui chơi khác.
Nếu như những điều tồi tệ này xảy ra một cách riêng lẻ thì chúng khó có thể hạ gục được nước Mỹ. Thế nhưng, khi cả 4 thách thức cùng diễn ra một lúc, nền kinh tế Mỹ có thể bị “tổn thương” nhiều hơn, đặc biệt là trong bối cảnh hoạt động kinh tế đang chậm lại do lãi suất cao. “Bốn mối đe dọa này có thể làm gián đoạn hoạt động kinh tế của Mỹ”, ông Gregory Daco khẳng định.
