[Câu chuyện kinh doanh] Toyota tiến thoái lưỡng nan, 'gà' trước hay 'trứng' trước?

Toyota: Một mình một cõi

Ba năm trước, Chủ tịch Toyota, ông Akio Toyoda, đã cho xuất xưởng chiếc sedan Mirai bốn cửa sử dụng công nghệ pin nhiên liệu hydro thân thiện với môi trường.

Tuy nhiên, doanh số bán ra của chiếc sedan trị giá 57.500 USD này tại Nhật Bản, California, và một số nước Châu Âu vẫn chưa vượt quá 5.000 chiếc, trong khi đó xe điện Leaf của Nissan đã đạt con số 300.000 xe.

Chiếc Mirai sử dụng công nghệ pin nhiên liệu hydro của Toyota

Trung Quốc, thị trường ô tô lớn nhất thế giới, đã tăng gần gấp đôi số lượng các điểm sạc cho xe điện EV hồi năm ngoái lên 215.000, trong khi đó số trạm hydro chỉ có 5.

Tesla Inc, tháng này, vừa ra mắt ‘quái xế’ Roadster, có thể di chuyển trên quãng đường 998 km trong một lần sạc, gấp đôi chiếc Mirai của Toyota. Giám đốc điều hành của Tesla, Elon Musk, cho biết ông không đánh giá cao công nghệ pin nhiên liệu của Toyota do chi phí và khó khăn trong việc tạo, lưu giữ và vận chuyển hydro.

Trong khi đó, sự đơn giản tương đối trong việc sản xuất dòng xe EV đã giúp mở cửa cho một loạt những người mới tham gia, bao gồm tỷ phú người Mỹ James Dyson. Tổ chức nghiên cứu Bloomberg New Energy Finance (BNEF) nhận định xe điện sẽ đạt mức giá tương đương với người anh em chạy bằng xăng của mình vào năm 2025, sau khi giá của pin lithium-ion giảm 73 phần trăm trong khoảng thời gian giữa năm 2010 và 2016.

Theo Richard Kaye, nhà quản lý danh mục đầu tư tại Nippon Comgest Inc.: "Sẽ dễ dàng hơn nhiều cho các công ty để kiếm được lợi nhuận từ xe điện EV, và cũng dễ dàng hơn cho các chính phủ trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng".

Trong vài năm trở lại đây, số lượng xe điện EV đang tăng lên. Điều này càng chứng minh yếu tố thực tiễn của dòng xe này so với dòng FCV của Toyota. 

Dòng xe điện EV đang chiếm ưu thế?

Toyota không phải là hãng duy nhất phát triển dòng xe FCV. Tuy nhiên, ngay cả những tập đoàn ủng hộ công nghệ tế bào nhiên liệu như Honda Motor Co., Hyundai Motor Co. và Volkswagen AG cũng chuyến hưởng chiến lược xe hơi không phát thải sang dòng xe EV.

Ngược lại, Toyota cho biết nhiệt huyết của hãng đối với công nghệ pin nhiên liệu hydro mà tập đoàn này bắt đầu phát triển vào đầu những năm 1990 vẫn không thuyên giảm. Theo ông Didier Leroy, phó Giám đốc điều hành của Toyota, trong một cuộc phỏng vấn hồi tháng trước tại Tokyo Motor Show, công nghệ pin nhiên liệu cho dòng xe FCV và pin điện được sử dụng trong dòng xe EV phải được phát triển cùng tốc độ vì những bộ phận khác nhau của thế giới sẽ ủng hộ các nguồn năng lượng khác nhau dựa trên nhu cầu cụ thể của họ. Và Toyota hiện là nhà sản xuất ô tô duy nhất của Nhật Bản cho ra đời các phương tiện chạy bằng khí hyđrô.

"Ứng dụng công nghệ tế bào nhiên liệu trong xã hội Nhật Bản sẽ không chỉ đơn thuần là xe hơi", Leroy nói. "Ở nhiều nơi khác trên thế giới, điều này cũng tương tự."

Sản xuất xe chạy bằng khí hydro, Toyota khó thâm nhập thị trường

Bên cạnh Nhật Bản, California hiện là thị trường chính cho xe chạy bằng pin nhiên liệu, nhưng hiện vẫn chỉ có 30 trạm hydro. Những nỗ lực của Toyota và các đối tác để thiết lập cơ sở hạ tầng trên bờ biển phía đông của Mỹ đã bị cản trở bởi sự chậm trễ. Ngược lại, BNEF cho biết đã có hơn 44.000 điểm sạc điện cho xe EV trên toàn nước này vào năm 2016.

Theo BNEF, Nhật Bản có 91 trạm hydro và dự kiến ​​đạt con số 160 vào năm 2020 và 320 vào năm 2025. Theo đó, các nhà phân tích dự đoán chi phí cao và các quy định nghiêm ngặt đối với trạm hydro cũng đồng nghĩa với việc chính phủ chỉ có thể đáp ứng được 75% mục tiêu của năm 2020 và thậm chí một tỷ lệ nhỏ hơn so với mục tiêu năm 2025.

Trạm tiếp nhiên liệu Hydro

Nhà phân tích Ali Izadi-Najafabadi của BNEF cho biết: "Không giống các loại pin lithium-ion cho xe điện EV, hiện nay không có ngành công nghiệp song song tồn tại nào cho pin nhiên liệu." Vì vậy có thể nói Toyota đang gặp vấn đề trong việc cắt giảm chi phí.

"Xe hơi chạy bằng khí hydro sẽ không đạt được mức độ thâm nhập thị trường như dòng xe điện EV", nhà phân tích Ali nhận định.

Khoảng cách này ngày càng mở rộng ngay cả khi Toyota hợp tác với các đối tác nhằm thúc đẩy phát triển pin nhiên liệu.

Tiến thoái lưỡng nan: Gà trước hay Trứng trước?

Những người ủng hộ việc phát triển công nghệ tế bào nhiên liệu đang đối mặt với tình trạng tiến thoái lưỡng nan giữa gà và trứng: cơ sở hạ tầng được tăng cường đòi hỏi phải có thêm xe để hỗ trợ và ngược lại.

Toyota, người dẫn đầu xu hướng sản xuất dòng xe FCV với chiếc Mirai, chỉ bán được 4.300 xe kể từ lần đầu ra mắt vào cuối năm 2014. Số liệu của các nhà sản xuất FCV khác thậm chí còn tồi tệ hơn: Honda chỉ bán được ít hơn 700 chiếc Clarity sử dụng công nghệ pin nhiên liệu kể từ khi ra mắt hồi năm ngoái. Hyundai cũng gặp tình trạng tương tự với doanh số chỉ 900 chiếc Tucson từ năm 2013.

Theo kỹ sư trưởng Yoshikazu Tanaka, Toyota đặt mục tiêu bán 30.000 chiếc FCV hàng năm vào khoảng năm 2020. Đạt được điều đó sẽ không chỉ cần cơ sở hạ tầng mà còn cần cải tiến chiếc Mirai.

Ưu tiên hàng đầu của Toyota là đẩy mạnh phát triển các dòng xe thương mại chạy bằng hydro mà công ty cho là sẽ khuyến khích việc xây dựng thêm các trạm nạp nhiên liệu mới phục vụ cho hãng này.

Toyota đang lâm vào tình huống tiến thoái lưỡng nan

Toyota đã bán 2 chiếc xe buýt sử dụng pin nhiên liệu cho chính phủ Tokyo vào đầu năm nay, và dự định sẽ có khoảng 100 chiếc xuất hiện trên đường phố vào năm 2020. Hãng cũng đang phát triển một chiếc xe tải thử nghiệm cho cửa hàng tiện lợi 7-Eleven Japan từ năm 2019. Tại California, Toyota cũng đang nghiên cứu sản xuất xe bán tải.

Giám đốc điều hành cao cấp Toyota Shigeki Tomoyama nói với các phóng viên tại sự kiện khởi động dự án hydro gần Vịnh Tokyo vào tháng Bảy: "Để thúc đẩy các xe sử dụng pin nhiên liệu, chúng ta cần phải thúc đẩy cơ sở hạ tầng. Xe thương mại cực kỳ hiệu quả trong việc đó, vì vậy đó là những gì chúng tôi muốn thực hiện."

Không rõ những chiến lược này có thúc đẩy được sự phát triển của cả cơ sở hạ tầng và doanh số của Toyota hay không, nhưng nhiều chuyên gia vẫn cho rằng tập trung vào dòng xe FCV tại thời điểm hiện tại là một bước đi sai lầm của hãng xe này.