Cổ phiếu thép nửa cuối 2024: Đừng đặt kỳ vọng lớn

Không tiêu cực, cũng chẳng khả quan

Từ đầu năm tới nay, cổ phiếu thép tại Việt Nam phân hóa rõ rệt. Xét riêng các “ông lớn”, trong khi HPG của Tập đoàn Hòa Phát tăng tới 12,6% (từ ngày 1/1 đến ngày 1/6) thì HSG và NKG lần lượt giảm 1,9% và 1%. Trong cùng khoảng thời gian, chỉ số VN-Index tăng 11,7%. Như vậy, nửa năm nay, không có sóng cổ phiếu thép.

Về lý thuyết, thông thường, giá cổ phiếu phụ thuộc nhiều nhất vào thị trường chung, sau đó phụ thuộc vào thực trạng ngành, tiếp đó là thực trạng doanh nghiệp và cuối cùng là các yếu tố liên quan đến cung – cầu cổ phiếu. Diễn biến cổ phiếu ngành thép trong nửa đầu năm nay phù hợp với thực trạng không mấy khả quan của ngành thép.

Theo thống kê của Công ty Chứng khoán VPBank (VPBankS), số lượng doanh nghiệp thép ghi nhận doanh thu quý I/2024 suy giảm so với cùng kỳ năm ngoái vẫn chiếm hơn 63%, cho thấy toàn ngành vẫn đang còn gặp nhiều khó khăn. Đặc biệt, đối với các doanh nghiệp có thị trường tiêu thụ chủ yếu là trong nước, việc tìm đầu ra cho hàng hóa vẫn còn gặp nhiều khó khăn khi thị trường tiêu thụ chính là xây dựng dân dụng vẫn còn tương đối ảm đạm, dẫn tới nhu cầu thấp. Các dự án đầu tư công được đẩy mạnh nhưng với trọng tâm là cao tốc, hàm lượng thép được sử dụng thấp và phân loại thép được sử dụng trong các công trình cầu đường và sân ga bến đỗ thường là các loại thép chất lượng cao, vốn đòi hỏi công nghệ sản xuất ở quy mô nhất định, điều mà nhiều doanh nghiệp thép nhỏ và vừa còn hạn chế.

Các doanh nghiệp thép ghi nhận tăng trưởng trong quý I/2024 chủ yếu có các yếu tố khác biệt như: đa dạng thị trường bán hàng (nội địa và xuất khẩu), quy mô, công nghệ sản xuất (đáp ứng được yêu cầu ở các dự án đầu tư công và nhiều công trình lớn) và có lợi thế đàm phán và có khả năng bán giá cạnh tranh, trong bối cảnh thị trường tiêu thụ thép hiện tại vẫn là thị trường dư cung.

Mặc dù vậy, tình hình chỉ kém khả quan chứ không đến mức tiêu cực. Thống kê cho thấy trong 3 tháng đầu năm, sản lượng sản xuất của ngành thép Việt Nam vẫn duy trì được tăng trưởng nhẹ 5,5% so với mức nền thấp của cùng kỳ năm 2023. Đóng góp nhiều nhất vào tăng trưởng chủ yếu đến từ các mặt hàng có tỷ trọng xuất khẩu cao như thép cuộn cán nóng (HRC) với sản lượng đạt 1,86 triệu tấn (tăng 14,8% so với cùng kỳ) và tôn mạ với sản lượng 1,33 triệu tấn (tăng 29,8% so với cùng kỳ). Trong khi đó, thép xây dựng và thép ống ghi nhận sự suy giảm về sản lượng sản xuất.

Chuyên gia của VPBankS đánh giá hiện chưa có tín hiệu xác nhận sự quay lại của chu kỳ ngành. Thị trường hiện đang ở mức khá cân bằng sau quá trình hồi phục từ đáy và đang đứng trước một chu kỳ mới.

Trông chờ gì trong nửa cuối năm?

Nửa đầu năm không có sóng, vậy cổ phiếu thép liệu có thể nổi sóng trong nửa cuối năm hay không? Do thời kỳ phục hồi từ đáy của cổ phiếu thép đã qua nên trong thời gian tới, giá cổ phiếu thép phụ thuộc rất lớn vào diễn biến giá thép thế giới và trong nước.

Trong một cuộc trao đổi với Đầu tư Tài chính trước đây, ông Đào Minh Châu, Phó giám đốc Phân tích cổ phiếu của SSI Research, nhấn mạnh có sự tương đồng về tính chu kỳ giữa cổ phiếu thép và giá thép. Điều này đến từ 2 yếu tố chính.

Thứ nhất, lợi nhuận cổ phiếu thép luôn theo khá sát với biến động của giá thép. Giá thép tăng thông thường cũng đi cùng với chu kỳ tăng của nhu cầu tiêu thụ thép. Đồng thời bản thân việc giá thép tăng cũng tạo động lực để các đại lý tăng cường tích trữ tồn kho, dẫn đến tăng sản lượng bán của các nhà sản xuất. Điều này ngay lập tức làm tăng cả doanh thu và biên lợi nhuận của các công ty thép. Ngược lại khi giá thép giảm, ngoài việc hứng chịu sự sụt giảm về doanh thu, các công ty cũng phải thực hiện trích lập tồn kho cho lượng hàng nhập với giá cao trước đó, dẫn đến giảm biên lợi nhuận.

Thứ hai, do thép và chứng khoán đều là 2 ngành mang tính chu kỳ, nên thông thường khi giá thép tăng thì thị trường chứng khoán cũng tương đối khởi sắc trong bối cảnh nền kinh tế đang đi lên, chính sách tiền tệ nới lỏng. Do vậy, cổ phiếu thép ngoài được hưởng lợi về lợi nhuận của doanh nghiệp thì cũng được hưởng lợi kép bởi tâm lý tích cực của thị trường chứng khoán.

Hiện nay, giá các mặt hàng thép chính trên thế giới và Việt Nam vẫn đang biến động ở vùng giá thấp sau một đợt giảm giá mạnh. Theo nhận định của chuyên gia VPBankS, điều này phản ánh sự yếu ớt của lực cầu sau khi có những sự phục hồi nhất định khi xu hướng kinh tế chung của toàn cầu vẫn còn nhiều ẩn số. Mặc dù đã có những tín hiệu đầu tiên bật lại sau thời gian giảm mạnh nhưng tăng trưởng về nhu cầu đang chậm lại và theo chuyên gia, sẽ cần thêm thời gian để nhu cầu xây dựng phục hồi.

Nhìn về bối cảnh trong nước, bất động sản dân dụng vẫn là đầu ra quan trọng nhất đối với khả năng tiêu thụ nội địa của ngành thép và thị trường này dù đang hồi phục nhưng vẫn chưa đáng kể.

“Giá trị các dự án hoàn thành và các giao dịch thực hiện nhìn chung vẫn đang ở mức khá thấp so với với dữ liệu lịch sử, cho thấy thị trường bất động sản chưa quay được trở lại sóng. Hiện tại các doanh nghiệp chủ yếu vẫn đang thực hiện nốt các dự án đã xong pháp lý, hoàn thiện đầy đủ thủ tục để bàn giao khách hàng. Hai yếu tố quan trọng nhất là khung luật pháp mới và khả năng chi tiêu của người dân chưa có những tín hiệu tích cực cụ thể để có thể cởi trói 2 đầu cho thị trường bất động sản. Chính vì vậy, thị trường bất động sản dự kiến sẽ tiếp tục xu hướng này ít nhất trong quý II và quý III năm 2024, kéo theo mức độ hồi phục về nhu cầu xây dựng mới, nhu cầu thép xây dựng ở mức hạn chế, chưa thể có động lực tăng trưởng mạnh mẽ”, chuyên gia VPBankS nêu quan điểm, đồng thời cho rằng nhiều khả năng sóng cụm ngành bất động sản – xây dựng – vật liệu xây dựng sẽ chờ sang giai đoạn 2025 – 2026.

Giá thép không được hậu thuẫn bởi sức cầu trong nước, lại đang chịu sự đe dọa từ thị trường Trung Quốc. Với việc thị trường bất động sản Trung Quốc chưa gỡ được nút thắt, kinh tế còn nhiều ảm đạm, trong khi các nhà sản xuất thép vẫn đang ồ ạt sản xuất để giữ cho dây chuyền hoạt động, kèm theo việc bám sát hạn ngạch theo chương trình giảm phát thải carbon vẽ nên một bức tranh về thị trường dư cung tại Trung Quốc. Điều này khiến đầu ra tất yếu mà các nhà sản xuất thép Trung Quốc phải tìm đến là thị trường quốc tế với giá bán rất cạnh tranh, tạo nên sức ép lớn đối với giá thép thế giới và Việt Nam cũng không nằm ngoài ảnh hưởng.

Tuy nhiên, cũng không nên nhìn nhận triển vọng cổ phiếu thép quá tiêu cực. Giá thép dù chưa thể trở lại chu kỳ tăng trưởng mới nhưng đã ở vùng đáy và khó có thể giảm sâu nữa. Thêm vào đó, giá cổ phiếu thép cũng có thể nhận được sự hỗ trợ từ các thông tin như kết quả kinh doanh quý II tốt hơn kỳ vọng, Việt Nam điều tra và và gia hạn thuế chống bán phá giá đối với các sản phẩm thép mạ của Trung Quốc và Hàn Quốc và sản phẩm HRC của Trung Quốc và Ấn Độ. Dẫu vậy cũng cần lưu ý, đặt trong bối cảnh chung chưa có nhiều cải thiện, những thông tin trên sẽ nghiêng về hỗ trợ trong ngắn hạn, do đó việc xác định thời điểm vào – thời điểm ra cổ phiếu là rất quan trọng trong nửa cuối năm 2024.