Doanh nghiệp Nga hưởng lợi lớn nhờ 'làn sóng' tháo chạy của công ty phương Tây

Sự ra đi của các công ty đa quốc gia nhằm mục đích làm suy yếu nền kinh tế Nga, nhưng theo một số chuyên gia trên thực tế, nó đã có lợi cho làn sóng doanh nhân mới. Nhóm doanh nhân này ít được biết đến ở nước ngoài và họ chưa bị đưa vào danh sách trừng phạt của Mỹ hoặc Liên minh châu Âu (EU).

Tập đoàn thức ăn nhanh khổng lồ McDonald's của Mỹ, tập đoàn đóng gói Ball và nhà sản xuất hóa chất Henkel chỉ là một số ít trong số các công ty đã rời Nga do áp lực từ các lệnh trừng phạt và các nhà đầu tư của chính họ sau khi Moscow tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraine.  

Theo ước tính từ cơ quan nghiên cứu và tin tức AK&M, các công ty phương Tây đã bán các doanh nghiệp ở Nga trị giá ít nhất 21 tỷ USD vào năm 2022 và nửa đầu năm nay.

Có thể kể tới một vài thương vụ điển hình như tập đoàn Arnest (chuyên sản xuất mỹ phẩm và đồ gia dụng) của doanh nhân người Nga Aleksey Sagal đã mua doanh nghiệp đóng gói đồ uống có trụ sở tại Nga của tập đoàn Ball của Mỹ với giá 530 triệu USD vào tháng 9 năm ngoái. Sau đó, tập đoàn này đã mua lại 100% cổ phần trong tài sản ở Nga của nhà sản xuất bia lớn thứ hai thế giới Heineken với giá tượng trưng là 1 euro vào tháng 8 năm nay.  

Một doanh nhân khác là Aleksandr Govor, người giàu có nhờ kinh doanh than đá, đã tiếp quản hơn 800 cửa hàng của McDonald's ở Nga sau khi gã khổng lồ Mỹ quyết định rời khỏi thị trường. Ông đã đổi tên chuỗi thành "Vkusno i Tochka".

Vào tháng 6, chuỗi cửa hàng thức ăn nhanh được đổi thương hiệu này báo cáo rằng họ đã hoạt động tốt hơn ban đầu, thu hút hơn 500 triệu lượt ghé thăm trong năm qua, theo chủ sở hữu mới.  

Một số doanh nhân hàng đầu nước Nga cũng được hưởng lợi từ sự “di cư” của các công ty phương Tây. Người giàu nhất nước Nga, tỷ phú Vladimir Potanin - người sở hữu công ty khai thác mỏ khổng lồ Norilsk Niken, đã mua Rosbank từ tập đoàn ngân hàng Pháp Societe Generale vào năm ngoái. Tỷ phú này bị Mỹ và Anh trừng phạt vào tháng 12/2022. 

Hàng chục tỷ USD đang bị "mắc kẹt" ở Nga

Ngay sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine vào cuối tháng 2/2022, hàng loạt doanh nghiệp phương Tây đã “tháo chạy” khỏi thị trường Nga do lo ngại tác động từ các lệnh trừng phạt. Một số công ty nước ngoài thông báo sẽ giảm nhập khẩu hàng hóa từ Nga hoặc giảm đầu tư mới vào nước này.

Tuy nhiên, việc rời khỏi Nga không hề đơn giản khi Moscow ngày càng đặt ra nhiều rào cản đối với các doanh nghiệp nước ngoài muốn rút khỏi nước này.

Trước đó, chính quyền Moscow từ tháng 12/2022 đã thắt chặt các quy định đối với những công ty phương Tây muốn rời khỏi Nga, yêu cầu giảm giá 50% cho tất cả các giao dịch nước ngoài, cũng như đóng góp cho ngân sách Nga ít nhất 10% giá bán.

Cổ phiếu của mỗi doanh nghiệp phương Tây sẽ được tính từ toàn bộ giá trị tài sản của công ty trên thị trường. Ông cho hay Ủy ban Đầu tư nước ngoài sẽ công bố quyết định về việc này trong thời gian tới.

Vào tháng 7 vừa qua, Nga tiếp tục siết chặt các quy định về việc rời khỏi thị trường nước này, cấm chuyển tiền ra nước ngoài từ việc bán các doanh nghiệp nếu công ty thuộc sở hữu của một cá nhân hoặc công ty mẹ từ danh sách các quốc gia "không thân thiện".

Theo Trường Kinh tế Kyiv (KSE), vào cuối năm 2022, các công ty bị Nga xem là “không thân thiện” đã tạo ra lợi nhuận ít nhất 18 tỷ USD.

Dữ liệu của KSE cho thấy trong số các công ty có nguồn gốc "không thân thiện" vẫn hoạt động ở Nga, ngân hàng Raiffeisen của Áo đã báo cáo thu nhập năm 2022 lớn nhất ở nước này với 2 tỷ USD. Tập đoàn Mỹ Philip Morris và PepsiCo thu về lần lượt 775 triệu USD và 718 triệu USD.

“Hàng chục tỷ USD đang bị mắc kẹt ở Nga. Và không có cách nào để đưa số tiền này ra ngoài”, giám đốc điều hành của một công ty lớn có trụ sở tại một quốc gia mà Nga xem là "không thân thiện" chia sẻ với Financial Times.