Cuộc đua tích vàng toàn cầu: Kim loại quý trở thành 'pháo đài tài chính'

Châu Đại Dương và châu Á: Những thế lực vàng đứng đầu

Nói đến những “đế chế vàng” trong thời kỳ hiện đại, không thể không nhắc tới khu vực Châu Đại Dương và châu Á, nơi hội tụ những quốc gia vừa sở hữu trữ lượng khổng lồ, vừa có chiến lược khai thác đầy tham vọng. Từ những mỏ vàng trải dài ở Tây Úc đến các siêu dự án ở Indonesia, khu vực này đang đóng vai trò ngày càng quan trọng trong bức tranh kim loại quý toàn cầu.

Úc hiện dẫn đầu thế giới với trữ lượng vàng ước tính 12.000 tấn, sánh ngang với Nga. Khoảng 60% trong số này tập trung tại Tây Úc, nơi quy tụ các mỏ quy mô lớn như Boddington, Cadia Valley và Tropicana. Năm 2024, Úc khai thác khoảng 290 tấn vàng, tiếp tục khẳng định vị thế là một trong những “gã khổng lồ” của ngành khai khoáng vàng toàn cầu.

Chuyển sang Nga, quốc gia này cũng đang âm thầm mở rộng kho dự trữ vàng bất chấp bối cảnh bất ổn. Từ mức 6.800 tấn vào năm 2022, đến nay Nga đã nâng trữ lượng lên 12.000 tấn, cân bằng với Úc. Mỏ Olimpiada, do tập đoàn Polyus vận hành, đóng vai trò then chốt với hơn 1,48 triệu ounce vàng được khai thác trong năm qua. Trong bối cảnh các lệnh trừng phạt vẫn tiếp diễn, ngành vàng Nga được ví như một “pháo đài kinh tế” đầy vững chãi.

Tại Trung Quốc, quốc gia đông dân nhất thế giới vẫn duy trì ngôi vị sản lượng vàng khai thác lớn nhất toàn cầu, với sản lượng ước đạt 380 tấn trong năm 2024. Tổng trữ lượng vàng đã tăng lên 3.100 tấn, chưa kể đến lượng vàng do Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc nắm giữ, con số đã vượt 2.280 tấn tính đến tháng 4/2025. Việc Bắc Kinh tích cực mua vào vàng cho thấy nỗ lực giảm phụ thuộc vào đồng USD và bảo vệ hệ thống tài chính nội địa trước các rủi ro toàn cầu.

Một gương mặt mới nổi bật không thể bỏ qua là Indonesia, quốc gia đã gây bất ngờ khi tăng mạnh trữ lượng lên 3.600 tấn, tức thêm hơn 1.000 tấn chỉ trong một năm. Mỏ Grasberg, một trong những mỏ vàng lớn nhất thế giới do Freeport-McMoRan vận hành, là trụ cột sản lượng hiện tại. Trong khi đó, dự án mỏ mới Kucing Liar dự kiến sẽ đi vào hoạt động từ năm 2029, mở ra tiềm năng đưa Indonesia thăng hạng trên bản đồ vàng toàn cầu.

Bắc Mỹ: Biểu tượng cho sức mạnh công nghệ

Trong khi nhiều quốc gia dựa vào nguồn tài nguyên vàng như một công cụ phòng vệ tài chính, thì ở Bắc Mỹ, vàng không chỉ là tài sản chiến lược mà còn là biểu tượng cho sức mạnh công nghệ và môi trường đầu tư tiên tiến. Tại đây, hai nền kinh tế hàng đầu là Canada và Mỹ đang khai thác vàng dựa trên nền tảng pháp lý vững chắc, công nghệ hiện đại và chiến lược phát triển bền vững.

Canada hiện sở hữu 3.200 tấn vàng, tiếp tục giữ vững vị trí trong nhóm dẫn đầu thế giới. Nhờ môi trường chính trị ổn định, cùng với hệ thống khai khoáng tiên tiến và minh bạch, quốc gia này đang trở thành “thỏi nam châm” thu hút dòng vốn đầu tư dài hạn vào ngành công nghiệp vàng.

Hai tỉnh bang Ontario và Québec là trung tâm khai thác chủ lực, đóng góp hơn 70% tổng sản lượng vàng toàn quốc. Nổi bật trong số đó là mỏ Canadian Malartic, với sản lượng gần 690.000 ounce trong năm 2023, minh chứng cho tiềm năng bền vững của ngành.

Trong khi đó, Mỹ với trữ lượng vàng khoảng 3.000 tấn vẫn là một trong những "người chơi" lớn trên bản đồ vàng toàn cầu. Phần lớn trữ lượng tập trung tại bang Nevada, nơi quy tụ những mỏ vàng huyền thoại như Carlin, Cortez và Turquoise Ridge.

Dù sản lượng vàng năm 2024 của Mỹ giảm còn 160 tấn, song nhờ hệ thống pháp lý mạnh mẽ, khả năng ứng dụng công nghệ cao cùng sự tham gia của các tập đoàn khai khoáng hàng đầu như Newmont và Barrick Gold, ngành vàng Mỹ vẫn duy trì được sức hút dài hạn đối với các nhà đầu tư quốc tế.

Nam Mỹ: Những thách thức nghiêm trọng liên quan đến môi trường

Là vùng đất từng gắn liền với những nền văn minh cổ đại và huyền thoại về vàng, Nam Mỹ sở hữu tiềm năng khai khoáng vàng khổng lồ. Tuy nhiên, đằng sau vẻ hào nhoáng của các mỏ vàng lớn là những thách thức nghiêm trọng liên quan đến môi trường, quản lý tài nguyên và phát triển bền vững.

Tại Peru, một trong những quốc gia có truyền thống khai thác vàng lâu đời nhất khu vực, trữ lượng hiện đạt 2.500 tấn. Mỏ Yanacocha, một trong những mỏ vàng lớn nhất Nam Mỹ, đã ghi nhận sản lượng lên tới 354.000 ounce trong năm 2024. Song, song hành với những con số ấn tượng là vấn nạn khai thác trái phép, ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, đặc biệt là việc sử dụng thủy ngân trong chiết xuất vàng, đang dần làm lu mờ tiềm năng phát triển bền vững của ngành.

Brazil, quốc gia có diện tích rộng lớn và tài nguyên phong phú hiện nắm giữ 2.400 tấn vàng. Tuy chỉ khai thác khoảng 70 tấn trong năm 2024, phần lớn từ các mỏ như AGA Mineração, nhưng những lo ngại về khai thác trái phép trong khu vực Amazon ngày càng gia tăng.

Không chỉ đe dọa môi trường sinh thái quý giá, hoạt động này còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của các cộng đồng bản địa, khiến chiến lược phát triển ngành vàng trở thành bài toán nan giải trong bối cảnh toàn cầu hướng đến tính bền vững và minh bạch.

Tân binh nổi bật: Kazakhstan bước lên "sân khấu" vàng thế giới

Trong khi các cường quốc truyền thống tiếp tục củng cố vị thế trong ngành khai khoáng, thì một gương mặt mới đang dần ghi dấu ấn mạnh mẽ trên bản đồ vàng toàn cầu - Kazakhstan. Quốc gia Trung Á này đã có bước tiến vượt bậc nhờ hàng loạt cải cách sâu rộng trong ngành khai khoáng kể từ năm 2023.

Trữ lượng vàng của Kazakhstan hiện đạt 2.300 tấn, tăng vọt trong thời gian ngắn nhờ việc hiện đại hóa hệ thống đăng ký tài nguyên, nâng cao tính minh bạch trong quản lý, và tạo dựng môi trường đầu tư thuận lợi. Mỏ Altyntau Kokshetau, một trong những dự án trọng điểm, đang giữ vai trò trung tâm, với sản lượng hơn 600.000 ounce chỉ trong năm qua.

Với nền tảng chính sách ổn định, tiềm năng khai thác lớn và sự tham gia ngày càng sâu của các tập đoàn quốc tế, Kazakhstan được giới chuyên gia đánh giá là một “ẩn số vàng” đầy hấp lực, có thể định hình lại cán cân quyền lực trong ngành khai khoáng toàn cầu trong thập kỷ tới.

Khi các nền kinh tế lớn như Mỹ, Trung Quốc và Liên minh châu Âu đang phải đối mặt với nhiều bất định về chính sách lãi suất, rủi ro địa chính trị lan rộng từ Ukraine đến Trung Đông, vàng tiếp tục chứng minh vai trò là kênh đầu tư bền vững và phòng vệ hiệu quả.

Xu hướng gia tăng trữ lượng vàng không chỉ phản ánh mong muốn bảo toàn giá trị tài sản quốc gia, mà còn thể hiện chiến lược lâu dài nhằm đảm bảo an ninh tài chính trong thời kỳ bất ổn. Đặc biệt, việc nhiều ngân hàng trung ương từ châu Á đến Trung Đông tích cực mua vàng đã góp phần đẩy giá kim loại quý này lên mức cao kỷ lục trong năm 2024.

Trong hệ thống tài chính hiện đại, dù các sản phẩm đầu tư phức tạp ngày càng phát triển, vàng vẫn giữ vững vị trí như một “thước đo niềm tin” của các nền kinh tế. Với nguồn cung hữu hạn, chỉ khoảng 244.000 tấn vàng từng được khai thác trong lịch sử , vàng sẽ tiếp tục là tài sản cốt lõi trong chiến lược tài chính của các quốc gia trong nhiều thập kỷ tới.