Đề nghị bất ngờ về đầu tư đường sắt Thủ Thiêm-Long Thành, Biên Hoà-Vũng Tàu

Không quy định UBND cấp tỉnh tổ chức đầu tư đường sắt quốc gia

UBND tỉnh Đồng Nai vừa có văn bản gửi Bộ GTVT về phương án triển khai đầu tư các tuyến đường sắt Biên Hoà - Vũng Tàu, Thủ Thiêm - Long Thành.

Văn bản do Phó chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Nguyễn Thị Hoàng ký cho biết, UBND TP.HCM đã có ý kiến chính thức về đề xuất giao UBND tỉnh Đồng Nai triển khai thực hiện hai dự án đường sắt trên.

 Luật Đường sắt 2017 không quy định UBND cấp tỉnh được giao tổ chức đầu tư đường sắt quốc gia.

Cụ thể, theo UBND TP.HCM, UBND tỉnh Đồng Nai cần phối hợp chặt chẽ với Bộ GTVT đề xuất cấp thẩm quyền quyết định giao cơ quan có thẩm quyền thực hiện dự án đường sắt nhẹ Thủ Thiêm - sân bay Long Thành đảm bảo đúng thẩm quyền, phù hợp với quy định pháp luật về đầu tư theo phương thức PPP, quy định pháp luật về đường sắt và chủ trương chung của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Trường hợp đảm bảo đầy đủ các điều kiện theo quy định, UBND TP. HCM thống nhất đề xuất UBND tỉnh Đồng Nai là cơ quan có thẩm quyền thực hiện dự án đường sắt nhẹ Thủ Thiêm - sân bay Long Thành theo phương thức đối tác công tư.

Tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành, chiều dài khoảng 37,5km; điểm đầu: ga Thủ Thiêm, TP. Thủ Đức, TP.HCM; điểm cuối: cảng hàng không quốc tế Long Thành. Quy mô đề xuất thực hiện: đường đôi, khổ 1.435mm, chỉ phục vụ hành khách; tổng mức đầu tư khoảng 40.566 tỷ đồng, theo phương thức PPP.

Tuyến đường sắt Biên Hòa - Vũng Tàu, chiều dài khoảng 65km; điểm đầu: ga Trảng Bom, huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai; điểm cuối: cảng quốc tế Cái Mép - Thị Vải. Quy mô đề xuất thực hiện khổ 1.435mm, trong đó: đoạn Biên Hòa - Thị Vải đường đôi, đoạn Thị Vải - Vũng Tàu đường đơn. Tổng mức đầu tư khoảng 50.822 tỷ đồng, theo phương thức PPP.

Phía UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng cũng đã có văn bản đề nghị UBND tỉnh Đồng Nai phối hợp, thống nhất với Bộ GTVT đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện dự án bảo đảm đúng thẩm quyền và chủ trương của Chính phủ.

Trường hợp đảm bảo đầy đủ các điều kiện theo quy định, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu thống nhất ủng hộ và phối hợp chặt chẽ thực hiện dự án đảm bảo tiến độ khi cấp có thẩm quyền quyết định.

Tuy nhiên, UBND tỉnh Đồng Nai cho hay, các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành về đường sắt không quy định UBND cấp tỉnh là cơ quan tổ chức đầu tư xây dựng đường sắt quốc gia. Trong khi theo quy hoạch hiện hành, hai tuyến này thuộc mạng đường sắt quốc gia.

Theo Luật Đường sắt, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm tổ chức đầu tư, xây dựng, quản lý, khai thác đường sắt đô thị trên địa bàn quản lý. Tuy nhiên, luật không quy định việc UBND cấp tỉnh tổ chức đầu tư, xây dựng các tuyến đường sắt thuộc mạng lưới đường sắt quốc gia.

Bộ GTVT là cơ quan đầu mối giúp Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về hoạt động đường sắt. Bộ GTVT có nhiệm vụ quản lý việc đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng đường sắt; công bố đóng, mở ga, tuyến đường sắt.

“Như vậy, việc tổ chức đầu tư, xây dựng, quản lý, khai thác tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành và tuyến đường sắt Biên Hòa - Vũng Tàu theo quy định của Luật Đường sắt năm 2017 thuộc thẩm quyền của Bộ GTVT”, công văn của UBND tỉnh Đồng Nai nêu rõ.

Đề xuất giao Bộ GTVT tổ chức đầu tư, xây dựng

Cũng tại công văn này, UBND tỉnh Đồng Nai cho biết, về phương án triển khai đầu tư hai tuyến đường sắt, Đồng Nai có thể được giao là đơn vị tổ chức đầu tư xây dựng nhưng phải được Quốc hội cho phép áp dụng cơ chế đặc biệt.

Cụ thể, Luật Đường sắt không quy định cấp tỉnh tổ chức đầu tư xây dựng đường sắt quốc gia. Tại Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, việc kiến nghị cấp thẩm quyền giao UBND tỉnh là cơ quan có thẩm quyền tổ chức đầu tư, xây dựng cần báo cáo Quốc hội quyết định áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt.

UBND tỉnh Đồng Nai đề xuất Bộ GTVT là cơ quan Nhà nước có thẩm quyền tổ chức đầu tư xây dựng đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành, Biên Hòa - Vũng Tàu. 

Cũng theo Luật này, dự án đòi hỏi phải áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt cần được Quốc hội quyết định. Do vậy, thời gian thực hiện thủ tục sẽ dài hơn so với Bộ GTVT là đơn vị tổ chức đầu tư xây dựng.

Trường hợp Bộ GTVT là đơn vị tổ chức đầu tư xây dựng hai tuyến đường sắt sẽ có nhiều thuận lợi hơn.

Công văn của UBND tỉnh Đồng Nai phân tích, theo Danh mục quốc gia các dự án kêu gọi đầu tư nước ngoài giai đoạn 2021-2025 được Thủ tướng Chính phủ ký ban hành, Thủ tướng đã giao Bộ GTVT là đơn vị đầu mối liên hệ đầu tư tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành, đường sắt Biên Hòa - Vũng Tàu.

Hơm nữa Bộ GTVT đã giao Ban QLDA đường sắt lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi hai tuyến đường sắt trên. Đến nay, đang tổ chức đấu thầu lựa chọn đơn vị tư vấn lập báo cáo, dự kiến sẽ có kết quả lựa chọn đơn vị tư vấn trong quý III/2022.

"Việc Bộ GTVT tổ chức đầu tư xây dựng hai tuyến đường sắt là phù hợp với quy định về cơ quan có thẩm quyền tổ chức đầu tư xây dựng của Luật Đường sắt năm 2017", Phó chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Nguyễn Thị Hoàng nói và cho rằng: Bộ GTVT có Ban QLDA đường sắt là đơn vị trực thuộc có năng lực, chuyên môn, kinh nghiệm trong lĩnh vực đầu tư xây dựng đường sắt nên việc quản lý điều hành dự án sẽ thuận lợi.

Cũng theo lãnh đạo UBND tỉnh Đồng Nai, đây là hai tuyến đường sắt có nguồn vốn đầu tư rất lớn, dự kiến sẽ cần huy động thêm các nguồn vốn vay từ các tổ chức nước ngoài. Cùng với đó, hai dự án có quy mô lớn, yêu cầu kỹ thuật, công nghệ cao, dự kiến sẽ có sự tham gia của nhà đầu tư, đơn vị tư vấn, đơn vị thi công nước ngoài. Trong khi UBND tỉnh Đồng Nai chưa có ban QLDA có năng lực chuyên môn, kinh nghiệm về lĩnh vực đường sắt nên đây cũng là nhược điểm nếu giao UBND tỉnh Đồng Nai triển khai dự án.

Do đó, trường hợp Bộ GTVT là đơn vị đầu mối giúp Chính phủ tổ chức đầu tư xây dựng sẽ thuận lợi hơn trong việc huy động nguồn vốn vay từ các tổ chức nước ngoài.

Từ đây, UBND tỉnh Đồng Nai đề nghị xem xét lựa chọn phương án triển khai hai tuyến đường sắt được thuận lợi để sớm hoàn thành, kịp khai thác cùng với cảng HKQT Long Thành nhằm tăng tính kết nối.

Địa phương này cũng đề nghị Bộ GTVT xem xét, tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ giao Bộ GTVT là đơn vị tổ chức đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành và tuyến đường sắt Biên Hòa - Vũng Tàu.

Trước đó, UBND tỉnh Đồng Nai đề xuất Thủ tướng xem xét, chấp thuận chủ trương giao UBND tỉnh này là cơ quan nhà nước có thẩm quyền triển khai thực hiện 2 dự án: đường sắt nhẹ Thủ Thiêm - Long Thành và tuyến đường sắt Biên Hòa - Vũng Tàu trong danh mục quốc gia kêu gọi đầu tư nước ngoài giai đoạn 2021-2025, mục tiêu sớm đưa vào khai thác đồng bộ với tiến độ của sân bay quốc tế Long Thành vào năm 2025.

Tuy nhiên, do các tuyến đường sắt trên đi qua địa phận Đồng Nai, Bình Dương, TP.HCM, Bà Rịa - Vũng Tàu nên theo quy định của Luật Đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP), Bộ GTVT đề nghị UBND tỉnh Đồng Nai thống nhất với các địa phương để báo cáo Thủ tướng quyết định giao UBND tỉnh Đồng Nai làm cơ quan có thẩm quyền.

Trường hợp các địa phương thỏa thuận thống nhất giao UBND tỉnh Đồng Nai là cơ quan có thẩm quyền, Bộ GTVT ủng hộ đề xuất này.