- Hậu đại dịch Covid-19, ông đánh giá thế nào về xu hướng dịch chuyển dòng vốn tư nhân vào giáo dục đại học?
ThS. Châu Dương Quang: Bức tranh phát triển của dòng vốn tư nhân vào giáo dục đại học Việt Nam từ thời kỳ Đổi Mới cuối thập niên 1980, đặc biệt trong mảng giáo dục đại học tư thục, có nhiều điểm nhấn đáng chú ý. Đại dịch Covid-19 thường được coi là một trong những “điểm nhấn” này, do thúc đẩy chuyển đổi số, hạ tầng giáo dục số và chính sách mở hơn với các hình thức giảng dạy trực tuyến.
Tuy nhiên, tôi không xem Covid-19 là một bước ngoặt quá quan trọng trong quá trình phát triển dài hạn của dòng vốn tư nhân vào giáo dục đại học Việt Nam.
Nếu xét về quy mô đào tạo thì mảng giáo dục đại học tư thục Việt Nam đã lướt qua đại dịch một cách nhẹ nhàng, không những không bị sụt giảm mà còn tăng trưởng khá nhanh.
Trong khi đó, mảng công lập lại chịu tác động tương đối rõ, nhưng sau đó cũng nhanh chóng lấy lại đà tăng trưởng. Hãy thử quan sát xem có bao nhiêu trường tư giảm nguồn thu (học phí) trong đại dịch Covid-19? Có bao nhiêu trường vừa giảm nguồn thu, song hành với cắt giảm chi phí, ví dụ như giảm lương giảng viên và nhân viên? Bao nhiêu trường công làm điều này hoặc có thể làm được điều này?
Trên thế giới, đại dịch Covid-19 là một đòn giáng khá mạnh vào giáo dục đại học ở những quốc gia phụ thuộc nhiều vào nguồn sinh viên quốc tế, nhưng may mắn là cơn “choáng váng” này cũng không ở lại lâu. Dường như sức sống nội tại của hệ thống giáo dục đại học là rất lớn, trừ khi nó phụ thuộc, thậm chí là chịu sự chi phối, của những hệ thống vốn dễ bị tổn thương hơn trước “cơn bão” Covid-19.
Ví dụ, một trường đại học tư thục phát triển dựa chủ yếu vào đòn bẩy tài chính sẽ gặp rủi ro khi đại dịch ập đến. Tương tự, khi trường tư thục nằm trong một hệ sinh thái bao gồm nhiều mảng kinh doanh chịu tác động bởi Covid-19 thì cũng sẽ dễ bị kéo vào vòng xoáy khủng hoảng.
- Ở nhiều quốc gia, các nhà đầu tư tư nhân không chỉ đầu tư mà còn định hình chương trình, công cụ học tập, thậm chí là hệ giá trị giáo dục mới. Theo ông, Việt Nam có đang đối diện xu hướng “tư nhân hóa định hướng giáo dục” hay không, khi dòng vốn tư nhân ngày càng lớn và công nghệ ngày càng chi phối giáo dục?
Hiện tượng tư nhân tham gia định hướng giáo dục xuất hiện ở nhiều quốc gia, đặc biệt tại những nơi có chính sách mở cho khu vực ngoài công lập. Ở đây, “tư nhân” không chỉ là doanh nghiệp mà còn bao gồm các tổ chức xã hội. Mục tiêu cuối cùng của giáo dục vẫn là phục vụ xã hội và cá nhân, vì vậy sự đóng góp của các trường ngoài công lập trong việc định hình phát triển giáo dục được xem là hướng đi hợp lý. Nếu nhìn lại lịch sử, giáo dục công lập do nhà nước quản lý thực chất là hiện tượng mới so với nền giáo dục ngoài công lập vốn tồn tại lâu đời hơn.
Việt Nam khác với nhiều quốc gia ở chỗ không phải lúc nào cũng cởi mở với mảng ngoài công lập. Vì thế, nguồn lực tư nhân chảy vào giáo dục (đại học) tại Việt Nam vẫn còn dè dặt. Tuy vậy, mảng giáo dục tư thục cũng góp phần tạo ra một vài nét chấm phá cho giáo dục nói chung.
Nếu không có trường phổ thông tư thục (và quốc tế), có lẽ những triết lý giáo dục mới lạ trên thế giới đã rất khó du nhập vào Việt Nam. Nếu không có trường đại học tư thục, không chắc các chương trình và mô hình đào tạo lỗi thời có được cải tiến không. Nhìn chung, nếu không có các trường tư thì các trường công sẽ thiếu động lực cải tiến.
Tóm lại, với tôi, việc trường tư tham gia định hình diện mạo mới của giáo dục Việt Nam là một sự vận động thú vị chứ không phải nguy cơ. Nguy cơ có lẽ đến từ việc mảng công lập ứng xử thế nào với sự tham gia của trường tư: họ “chạy theo” để rồi xóa nhòe hẳn ranh giới công - tư, hay họ có những chiến lược khác thông thái hơn vừa giữ đặc trưng của mình, vừa duy trì được tính cạnh tranh?
- Là một chuyên gia trong đào tạo giáo viên và quản trị giáo dục, ông nghĩ thế nào về khả năng tư nhân tham gia đầu tư vào lĩnh vực “đào tạo đội ngũ” – nơi vốn được coi là trách nhiệm của Nhà nước? Đây có thể là hướng đi chiến lược hay là vùng “nhạy cảm” cần giới hạn?
Đào tạo đội ngũ không phải là trách nhiệm hiển nhiên, mà là một sự lựa chọn của nhà nước. Theo quan sát của tôi, vì chưa có sự cạnh tranh trong lĩnh vực này, nên giáo viên do các cơ sở giáo dục đại học công lập đào tạo ra chưa thật sự đáp ứng tốt cho phần lớn các trường phổ thông tư thục, nghĩa là đang có nhu cầu xã hội cần được đáp ứng. Tôi rất ủng hộ việc tư nhân tham gia vào lĩnh vực đào tạo đội ngũ.
Hiện nay, không có quy định rõ ràng về việc cấm các trường tư thục tham gia vào lĩnh vực đào tạo đội ngũ giáo dục chính quy, chỉ là những trường tư sẽ trở khó tuyển sinh khi mở các chương trình này bởi một bên là sinh viên được học miễn phí và được hỗ trợ tài chính tại các trường công lập đào tạo sư phạm, một bên là sinh viên không có được các hỗ trợ này. Tuy vậy, nếu xem đây là những khoản đầu tư lâu dài thì các trường đại học tư có thể liên kết với nhiều trường phổ thông tư để cam kết việc làm cho sinh viên. Việt Nam đang có điều kiện thuận lợi vì một số tập đoàn giáo dục đã phát triển được hệ sinh thái giáo dục trải dài từ mầm non đến đại học và sau đại học.
Trước đây, số ngành được xem là đặc thù và chỉ được đào tạo ở trường công nhiều hơn hiện nay. Ví dụ rõ ràng nhất là ngành y. Hiện nay, rất nhiều trường đại học tư thục đang đào tạo tương đối tốt các ngành khoa học sức khỏe. Mà ngành giáo dục thì cũng không quá khác biệt so với ngành y. Hiện có một số ít trường đại học tư thục tham gia đào tạo giáo viên, nhưng quy mô đào tạo rất nhỏ.
Tuy nhiên, nếu không bó hẹp vào đào tạo chính quy, thì có thể thấy rằng các trường tư thục luôn tham gia vào đào tạo đội ngũ giáo dục thông qua đào tạo nội bộ.
- Nhìn xa hơn, ông đánh giá thế nào về vai trò của dòng vốn tư nhân trong việc thúc đẩy phát triển giáo dục Việt Nam? Theo ông, cần những yếu tố gì để dòng vốn tư nhân tham gia giáo dục một cách minh bạch và hiệu quả?
Tôi tin rằng dòng vốn tư nhân hoàn toàn có thể trở thành động cơ thứ hai của giáo dục Việt Nam. Để thu hút được đầu tư "chất lượng cao" vào giáo dục, trước tiên cần tạo điều kiện cho nhà đầu tư có thể ổn định dòng tiền đầu tư dài hạn.
Đầu tư vào công nghệ, hạ tầng giáo dục và xây dựng năng lực giảng viên đòi hỏi vốn lớn và thời gian thu hồi dài, điều này chỉ khả thi khi quyền sở hữu tài sản, bao gồm quyền sử dụng đất và tài sản trí tuệ, được công nhận rõ ràng và bảo vệ đầy đủ trong chính sách. Hiện nay, các nhà đầu tư gặp nhiều khó khăn trong việc xin đất giáo dục, đây là rào cản lớn cho đầu tư dài hạn.
Do đó, cần xây dựng hệ thống chính sách cho phép các loại vốn khác nhau tìm được vị trí phù hợp. Các nhà đầu tư gắn với sứ mệnh giáo dục, thay vì lợi nhuận ngắn hạn, sẽ kiên nhẫn hơn nếu có quy hoạch minh bạch, chính sách đất đai ổn định và cơ chế bảo vệ tài sản rõ ràng. Đó mới là điều kiện tiên quyết để cơ chế này vận hành minh bạch và hiệu quả.
Trân trọng cảm ơn ông!
Tags:
(VNF) - Theo báo cáo của Bộ Tài chính, đến hết ngày 27/11, tổng vốn đầu tư công giải ngân đạt 528.870,2 tỷ đồng, bằng 57,9% kế hoạch Thủ tướng giao. Tuy nhiên, cả nước vẫn còn 25 bộ, cơ quan trung ương và 13 địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp hơn mức bình quân chung.
(VNF) - Sông Tô Lịch – dòng sông gắn liền với lịch sử, văn hóa và ký ức của nhiều thế hệ người Hà Nội – đang bước vào một hành trình mới với dự án cải tạo, chỉnh trang và tái thiết công viên hai bên bờ sông.
(VNF) - Hà Tĩnh vừa phát tín hiệu khởi động “siêu” dự án nhà máy điện gió trị giá hơn 17.000 tỷ đồng tại Kỳ Anh, mở cuộc tìm kiếm nhà đầu tư cho tổ hợp 400 MW được kỳ vọng trở thành dự án năng lượng tái tạo lớn bậc nhất miền Trung. Đây được xem là cơ hội hiếm có cho các nhà đầu tư năng lượng muốn bước vào đường đua điện gió quy mô lớn tại Việt Nam.
(VNF) - Theo ông Phan Hữu Thắng, để gỡ vướng và thu hút làn sóng FDI thế hệ mới, cần có chính sách ưu đãi cho R&D, đổi mới sáng tạo và cơ chế liên kết vùng thay vì áp dụng chung trên toàn quốc.
(VNF) - Panasonic Connect đang chuyển dịch từ nhà sản xuất thiết bị điện tử sang nhà cung cấp giải pháp công nghiệp và công nghệ B2B, đặt trọng tâm vào hệ sinh thái phần cứng – phần mềm – dữ liệu, với tham vọng dẫn đầu mảng giải pháp sản xuất thông minh tại các thị trường toàn cầu, bao gồm cả Việt Nam.
(VNF) - Đà Nẵng đã đề xuất một số cơ chế, chính sách mới cho Khu thương mại tự do, tập trung vào ưu đãi đất đai, thuế và thủ tục hải quan nhằm tạo đột phá trong thu hút FDI và nâng cao năng lực cạnh tranh của thành phố.
(VNF) - TS Nguyễn Châu Trinh - Đại học RMIT nhận định: “Sự hiện diện áp đảo của các doanh nghiệp FDI trong chuỗi giá trị có thể gia tăng cạnh tranh, đẩy lùi các doanh nghiệp trong nước hoặc kìm hãm họ trong các phân khúc có giá trị gia tăng thấp với ít cơ hội nâng cấp công nghệ”.
(VNF) - Gói thầu hơn 1.700 tỷ đồng thi công tuyến đường song hành giai đoạn 1 thuộc dự án kết nối Thái Bình – Hưng Hà – Hưng Yên đã được giao cho Liên danh Sơn Hải – Thăng Long ICC.
(VNF) - Quảng Ninh đang khẳng định sức hút mạnh mẽ đối với các nhà đầu tư trong nước, khi tỉnh đặt ra mục tiêu thu hút khoảng 142.387 tỷ đồng vốn đầu tư trong nước trong năm 2026.
(VNF) - Chính quyền thông minh trong kỷ nguyên số là một trong các chủ đề nổi bật nhận được nhiều ý kiến tại Diễn đàn Kinh tế mùa thu năm 2025 tại TP. HCM.
(VNF) - Đưa ra lời khuyên về việc thực hiện ESG với doanh nghiệp, chuyên gia cho rằng các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, nên bắt đầu thực hiện từ các dự án nhỏ với chi phí thấp.
(VNF) - Việt Nam đang thúc đẩy chuyển đổi số và chuyển đổi xanh nhằm hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững. Đây vừa là cơ hội để đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vị thế quốc gia trong chuỗi giá trị toàn cầu, vừa là thách thức lớn đối với doanh nghiệp và cơ quan quản lý về thể chế, nguồn lực, hạ tầng công nghệ và năng lực nhân sự.
(VNF) - Liên danh do Đèo Cả đứng đầu được chỉ định là nhà đầu tư dự án mở rộng cao tốc TP. HCM - Trung Lương - Mỹ Thuận.
(VNF) - Theo ông Vũ Thái Trường, Trưởng phòng Biến đổi khí hậu và Môi trường - UNDP Việt Nam, trong việc thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam, thách thức lớn nhất là khoảng cách giữa chính sách và thực thi. Chính sách đã rất tiến bộ, nhưng doanh nghiệp và địa phương cần thêm công cụ, dữ liệu và hướng dẫn cụ thể để triển khai.
(VNF) - Việt Nam đang đứng trước cơ hội lịch sử để tham gia sâu vào chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu. Từ khung định hướng chiến lược cấp quốc gia đến cấu trúc chính sách ưu đãi chưa từng có tiền lệ, Nhà nước đã tạo những động lực mạnh mẽ nhằm thu hút đầu tư, phát triển nhân lực và nâng cao năng lực công nghệ trong lĩnh vực bán dẫn – trụ cột của nền kinh tế số tương lai.
(VNF) - Thay vì tập trung tạo ra lượng lớn tín chỉ carbon giá rẻ, Việt Nam nhấn mạnh việc phát triển tín chỉ chất lượng cao nhằm bảo đảm lợi ích quốc gia và nâng cao vị thế trên thị trường quốc tế.
(VNF) - Cục Hàng không Việt Nam đề nghị bổ sung hai sân bay Măng Đen và Vân Phong vào hệ thống sân bay quốc gia. Đây là hai dự án được đánh giá có vai trò quan trọng trong kết nối vùng, thúc đẩy du lịch, logistics và hỗ trợ phát triển kinh tế tại Nam Trung Bộ và Tây Nguyên.
(VNF) - Ông Taka Fujino, Tổng Giám đốc Panasonic Việt Nam cho biết, Việt Nam là một thị trường chiến lược của Panasonic tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
(VNF) - Trong quá trình thanh tra 712 dự án, UBND thành phố Hà Nội tiếp tục phát hiện thêm 117 dự án cần xử lý.
(VNF) - VIFTA mang đến khung pháp lý mới, với các nghĩa vụ chung về dịch vụ và đầu tư giữa Việt Nam và Israel, giúp doanh nghiệp hai bên thuận lợi tiếp cận thị trường, bảo vệ quyền lợi đầu tư và thúc đẩy hợp tác kinh tế bền vững.
(VNF) - Khi làn sóng ESG ập đến, phần nổi của tảng băng là những báo cáo đẹp đẽ và các cam kết. Nhưng phần chìm, thứ đang khiến hàng nghìn doanh nghiệp Việt "đau đầu" chính là cuộc khủng hoảng dữ liệu thầm lặng: Số liệu phân mảnh, thu thập thủ công, và không thể chứng minh với đối tác quốc tế.
(VNF) - Tỉnh Quảng Ninh trao quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư và chứng nhận đăng ký đầu tư cho 7 dự án với tổng vốn hơn 16.000 tỷ đồng.
(VNF) - Hàng loạt quy định về chống phá rừng, minh bạch nguồn gốc và giảm phát thải đang khiến nông sản Việt đối mặt thách thức lớn khi muốn tiếp cận thị trường cao cấp. Trong đó, mắc ca – ngành còn non trẻ đang phải vượt qua yêu cầu khắt khe từ EU và các hệ thống bán lẻ quốc tế.
(VNF) - Đà Nẵng đang đẩy nhanh kế hoạch hình thành tuyến đường sắt đô thị Đà Nẵng – Hội An theo mô hình PPP kết hợp TOD, với sự quan tâm của các nhà đầu tư lớn như THACO và Đèo Cả.
(VNF) - Trong khi các thị trường lớn siết chặt tiêu chuẩn, ESG đang trở thành “tấm hộ chiếu” để doanh nghiệp Việt bước vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, khoảng cách giữa khẩu hiệu và hành động vẫn còn rất lớn. Các chuyên gia cho rằng ESG chỉ thực sự mang lại giá trị khi doanh nghiệp chủ động thay đổi, thay vì chạy theo phong trào.
(VNF) - Theo báo cáo của Bộ Tài chính, đến hết ngày 27/11, tổng vốn đầu tư công giải ngân đạt 528.870,2 tỷ đồng, bằng 57,9% kế hoạch Thủ tướng giao. Tuy nhiên, cả nước vẫn còn 25 bộ, cơ quan trung ương và 13 địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp hơn mức bình quân chung.
(VNF) - Gần 3ha đất nông nghiệp của Tân Á Đại Thành ở quận Hoàng Mai cũ (Hà Nội) được chuyển đổi mục đích sử dụng để thực hiện tổ hợp nhà ở, văn phòng.
