Đoàn kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước khu vực XII đã chỉ ra những sai phạm xảy ra tại dự án hồ Krông Pách Thượng, tỉnh Đắk Lắk. Theo đó, qua kiểm toán, Đoàn kiểm toán cho biết tổng mức đầu tư điều chỉnh, còn xác định thừa chi phí quản lý dự án công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thuộc trách nhiệm của chủ đầu tư dự án, điều chỉnh tăng 0,5% chi phí phục vụ công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng không đúng quy định với số tiền gần 17 tỷ đồng.
Công tác khảo sát, thiết kế chưa phù hợp với thực tế dẫn đến phải điều chỉnh, bổ sung thiết kế trong quá trình thi công làm ảnh hưởng đến tiến độ của dự án; hồ sơ thiết kế còn chưa phù hợp với quy chuẩn, tiêu chuẩn thiết kế chuyên ngành thủy lợi. Mời thầu trùng khối lượng, điều chỉnh hợp đồng xây dựng khi hết thời gian thực hiện hợp đồng, hồ sơ mời thầu không quy định mức tạm ứng và số lần tạm ứng hợp đồng, hồ sơ mời thầu chưa phù hợp với hồ sơ thiết kế.
Chủ đầu tư chưa tổ chức thí nghiệm công tác thi công Neoweb trước khi triển khai thi công đại trà cho toàn hệ thống kênh trong khi thực tế địa chất yếu, có nước ngầm dễ xảy ra hiện tượng sạt trượt và mất ổn định; chưa có giải pháp để kiểm soát chất lượng thi công các lớp đất đắp trên cống, chất lượng mối nối giữa các ống sợi thủy tinh D800 trong khi đáy móng được đặt trên các lớp địa chất có tính thấm và ngập nước mạnh dẫn đến giảm nhanh khả năng sức chịu tải.
Tiến độ thực hiện dự án được điều chỉnh 2 lần (hoàn thành giai đoạn 1 hết năm 2023), Đoàn kiểm toán nhận định nhiều hạng mục khó có thể hoàn thành đúng tiến độ. Nguyên nhân do vướng giải phóng mặt bằng, khâu khảo sát thiết kế còn nhiều sai sót phải điều chỉnh, việc triển khai thực hiện từ các công tác chuẩn bị đầu tư cho đến thi công các hạng mục tại khu tái định cư số 2 chậm, đến nay khu tái định canh và định cư chưa hoàn thành nên việc giải phóng mặt bằng để xây dựng các hạng mục của hồ chứa nước Krông Pách Thượng bị ảnh hưởng và ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện chung của dự án.
Hạng mục đường dân sinh tại điểm ngập số 01; 02 thôn Ea Rớt xã Cư Pui, huyện Krông Bông triển khai thực hiện chậm dẫn đến hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công được duyệt không còn phù hợp với thực tế và phải tạm dừng. Chuyển đổi mục đích sử dụng đất, rừng các loại chưa thực hiện theo quy định.
Diện tích đất tại vùng thực hiện dự án 2.860,2ha chưa được UBND tỉnh Đắk Lắk cho phép chủ đầu tư chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp để xây dựng dự án. Hiện nay còn 383,02ha rừng chưa được cấp có thẩm quyền cho phép chuyển mục đích sử dụng là chưa phù hợp theo Luật Bảo vệ và Phát triển rừng năm 2004 và Luật Lâm nghiệp năm 2017.
Việc chuyển mục đích sử dụng rừng với diện tích 432,11ha của toàn bộ dự án thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ, tuy nhiên UBND tỉnh tách diện tích rừng tại khu tái định cư số 2 với diện tích 49,09ha (do Ban quản lý dự án tỉnh thực hiện điều tra rừng) để trình và đã được HĐND tỉnh phê duyệt chủ trương chuyển đổi mục đích sử dụng rừng. Đặc biệt, diện tích rừng cần chuyển đổi đã giảm 324,55ha nhưng chưa rõ nguyên nhân.
Có nhiều chênh lệch giữa số liệu điều tra, phúc tra diện tích rừng cần chuyển đổi với số liệu đất có rừng tại dự án theo bản đồ đo đạc địa chính năm 2011 khu vực lòng hồ của Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh và kết quả kiểm kê rừng năm 2014 được UBND tỉnh công bố nhưng chưa được cơ quan có thẩm quyền xác định nguyên nhân, xử lý.
Công tác điều tra, phúc tra hiện trạng rừng phục vụ công tác chuyển mục đích sử dụng rừng còn sai sót. Chủ đầu tư, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) chưa có số liệu tổng thể về diện tích đất thu hồi ngoài ranh dự án do đó chưa điều tra, phúc tra hiện trạng rừng tại các diện tích này. Tại 2 tiểu khu 805 và 1.149 nằm trong ranh dự án, chủ đầu tư, Sở NN&PTNT cũng chưa tổ chức điều tra, phúc tra hiện trạng rừng.
Cũng theo báo cáo của Đoàn kiểm toán, UBND tỉnh Đắk Lắk quy định việc hỗ trợ về đất không đủ điều kiện bồi thường với thời điểm sử dụng đất kể từ ngày 1/7/2004 đến trước ngày 1/7/2014, trong đó có đất lấn, chiếm của các Công ty lâm nghiệp là chưa có cơ sở pháp lý. UBND tỉnh ủy quyền cho UBND cấp huyện phê duyệt giá đất cụ thể không phù hợp với quy định của Luật Đất đai. Ủy quyền cho UBND cấp huyện phê duyệt đơn giá bồi thường đối với cây keo nhưng không xác định thời hạn ủy quyền kèm theo các điều kiện cụ thể.
Không thực hiện hỗ trợ, chuyển đổi nghề nghiệp và tìm kiếm việc làm đối với phần diện tích thu hồi được bồi thường lớn hơn diện tích đất được giao tại khu tái định cư; Thuê các doanh nghiệp thẩm định giá nhưng không sử dụng kết quả thẩm định giá; Phương án bồi thường còn xác định tiền sử dụng đất sản xuất nông nghiệp còn nợ đối với các hộ dân được bố trí đất tái định canh là chưa phù hợp quy định.
UBND huyện M’Drắk phê duyệt phương án bồi thường và ban hành quyết định thu hồi đất chưa đúng trình tự, thủ tục quy định dẫn đến hủy bỏ 6 Quyết định phê duyệt phương án và các Quyết định thu hồi đất kèm theo. UBND các huyện phê duyệt phương án trong đó tiền hỗ trợ về đất bị trừ vào tiền sử dụng đất khi bố trí đất tái định cư là chưa phù hợp quy định.
UBND huyện Ea Kar và M’Drắk phê duyệt phương án và đã chi trả tiền chậm chi trả 0,03%/giá trị cây trồng/ngày với thời gian 576 ngày với số tiền gần 6 tỷ đồng nhưng hồ sơ của đơn vị chưa làm rõ cơ sở chi trả. Bồi thường đất và cây trồng trên đất với diện tích khoảng hơn 9,7 ha là đất rừng phòng hộ do UBND xã Cư San quản lý với số tiền bồi thường về đất là khoảng 2,5 tỷ đồng chưa phù hợp theo quy định của Luật Đất đai.
UBND xã Cư San không xác định rõ loại đất lâm nghiệp, đối tượng quản lý để làm làm cơ sở tính toán bồi thường. UBND huyện M’Drắk thu hồi 18.324,3m2 của các thửa đất ngoài phạm vi giải phóng mặt bằng không đúng quy định.
Đoàn kiểm toán kiến nghị UBND tỉnh Đắk Lắk phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định việc hỗ trợ đất không đủ điều kiện bồi thường đối với các trường hợp lấn, chiếm đất của các nông trường, lâm trường kể từ ngày 1/7/2004 đến trước ngày 1/7/2014; chuyển mục đích sử dụng rừng của toàn dự án.
Chỉ đạo thanh tra làm rõ và xử lý theo quy định pháp luật đối với việc: xác định thời điểm sử dụng đất tại các xã Cư Bông, Cư Yang huyện Ea Kar; Cư San, Krông Á huyện M’Drắk; Cư Pui huyện Krông Bông không đúng với các tài liệu về điều tra, đo đạc về đất đai qua các thời kỳ. Cùng với đó, điều tra, phúc tra hiện trạng rừng phục vụ công tác chuyển mục đích sử dụng rừng còn sai sót trong xác định diện tích rừng trong và ngoài ranh dự án.
Bồi thường, hỗ trợ với số lượng, khối lượng, đơn giá của vật kiến trúc, cây trồng không phù hợp với biên bản kiểm đếm; hỗ trợ ổn định đời sống cho các hộ dân không đúng theo tỷ lệ diện tích thu hồi đất trên tổng diện tích đất; vận dụng đơn giá bồi thường, hỗ trợ cây trồng không đúng phạm vi điều chỉnh tại các phương án do Trung tâm phát triển quỹ đất (TTPTQĐ) huyện M’Drắk thực hiện.
Đoàn kiểm toán cũng đề nghị kiểm điểm trách nhiệm tổ chức, cá nhân và xử lý theo quy định đối với việc: trình HĐND tỉnh phê duyệt chủ trương chuyển đổi mục đích sử dụng rừng tại khu tái định cư số 2 với diện tích 49,09ha trong tổng diện tích 432,11ha thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ; thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư còn sai sót tại BQLDA tỉnh, TTPTQĐ M’Drăk, TTPTQĐ Krông Bông với số tiền 247 triệu đồng.
Đồng thời, Đoàn kiểm toán yêu cầu UBND tỉnh Đắk Lắk chỉ đạo làm rõ và xử lý theo quy định của pháp luật đối với việc: giảm diện tích rừng 324,55ha tại dự án; chênh lệch số liệu về diện tích rừng cần chuyển đổi và đất có rừng giữa số liệu điều tra, phúc tra, bản đồ đo đạc địa chính năm 2011 khu vực lòng hồ của Trung tâm Phát triển quỹ đất và kết quả kiểm kê rừng năm 2014; cấp kinh phí cho Ban Quản lý dự án tỉnh để thuê các doanh nghiệp thẩm định giá lập hồ sơ xác định giá đất cụ thể để tính tiền bồi thường nhưng không sử dụng kết quả thẩm định giá.
Cùng với đó, làm rõ việc chi trả thêm 0,03% giá trị cây trồng/ngày với thời gian 576 ngày cho các hộ dân tại TTPTQĐ huyện Ea Kar, M’Dắk với số tiền là gần 5,8 tỷ đồng, trong khi hồ sơ chưa làm rõ được cơ sở chi trả; bồi thường đất với tổng diện tích khoảng hơn 9,7 ha là đất rừng phòng hộ do UBND xã quản lý.
Đoàn kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước khu vực XII cũng yêu cầu UBNT tỉnh Đắk Lắk chỉ đạo BQLDA, UBND các huyện Ea Kar, M’Drắk, Krông Bông rà soát các phương án bồi thường, hỗ trợ đã thực hiện và xử lý theo quy định của pháp luật đối với việc bồi thường hỗ trợ cho cùng 01 thửa đất nhưng cho các đối tượng khác nhau, hồ sơ kiểm đếm khác nhau; cùng 01 thửa đất cho 01 đối tượng nhưng hồ sơ kiểm đếm khác nhau; hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp không đúng đối tượng; bồi thường cây trồng sau khi có thông báo thu hồi đất; lập, thẩm định và phê duyệt các phương án còn chưa phù hợp với biên bản kiểm đếm.
Xem thêm: Loạt vướng mắc tại dự án cao tốc Tân Phú - Bảo Lộc và Bảo Lộc – Liên Khương: Lâm Đồng kiến nghị gì?
