Kinh tế Nga đối mặt thảm họa nhân khẩu học

Suy giảm dân số kéo dài

Báo cáo từ nhóm nghiên cứu của Hội đồng Đại Tây Dương, do ông Harley Balzer - giáo sư danh dự tại Đại học Georgetown biên soạn, chỉ ra tình trạng suy giảm dân số kéo dài của Nga. Theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới (WB), tốc độ tăng trưởng dân số chung của quốc gia này đã giảm trong 10 năm qua.

Xu hướng nhân khẩu học gây rắc rối cho nền kinh tế Nga, vốn đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động nghiêm trọng. Vào cuối năm 2023, Nga thiếu hụt kỷ lục 5 triệu lao động, theo ước tính của Viện Kinh tế thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga.

Ông Balzer cho biết Nga đã sử dụng lao động di cư và thậm chí là lao động tù nhân để bổ sung lực lượng lao động, nhưng đó không phải là giải pháp bền vững cho vấn đề dân số của nước này.

"Khi dân số Nga tiếp tục suy giảm, người nhập cư sẽ ngày càng trở nên quan trọng đối với sự phục hồi kinh tế", ông Balzer cho hay.

Các chuyên gia cho biết dân số giảm có thể dẫn đến một số vấn đề cho nền kinh tế Nga, chẳng hạn như tăng trưởng và năng suất thấp hơn. Hội đồng Đại Tây Dương trước đây đã dự đoán rằng đến năm 2026, nền kinh tế Nga có thể tụt hậu so với Indonesia, nơi dân số đang tăng.

"Việc Tổng thống Nga Vladimir Putin lựa chọn thời điểm để đưa quân tới Ukraine có thể phản ánh một điều rằng tình hình nhân khẩu học (và kinh tế) của Nga sẽ không được cải thiện trong hai thập kỷ tới. Tuy nhiên, cuộc chiến đang biến một cuộc khủng hoảng đang gia tăng thành một thảm họa", báo cáo nêu rõ.

Nền kinh tế Nga đang lộ rỗ nhiều vấn đề bất ổn khi việc duy trì chiến sự tại Ukraine ngày càng tốn kém hơn và làm tổn hại đến mối quan hệ kinh tế của nước này với nhiều thị trường trên thế giới.

Siết trừng phạt Nga

Các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU) đang thảo luận về các biện pháp thắt chặt lệnh trừng phạt đối với Nga. Các hạn chế đối với việc mua khí đốt tự nhiên hóa lỏng từ Nga và chuyển giao hàng hóa sử dụng kép sang Nga là ưu tiên hàng đầu.

Dự kiến ​​sẽ có ít tiến triển trong tương lai gần, vì Thủ tướng Hungary Viktor Orban đã tận dụng chức Chủ tịch luân phiên của Hội đồng Liên minh châu Âu (EU) để ngăn chặn việc thực hiện các lệnh trừng phạt mới đối với Nga.

Khi Hungary bị thay thế bởi Ba Lan vào tháng 1 tới, hầu hết các nhà quan sát đều kỳ vọng rằng bế tắc sẽ bị phá vỡ và chế độ trừng phạt sẽ được tăng cường.

Có một mệnh lệnh cấp bách đối với các nước châu Âu là phải làm cho chế độ trừng phạt đối với Nga trở nên chặt chẽ hơn.

IMF vừa nâng dự báo tăng trưởng GDP của Nga năm 2024 từ 3,2% lên 3,6%. Tuy nhiên, triển vọng của nền kinh tế Nga năm 2025 có vẻ ảm đạm hơn nhiều. IMF vừa cắt giảm dự báo tăng trưởng GDP từ 1,5% xuống 1,3% vào năm tới. Mặc dù lãi suất của Nga ở mức 21% và đang tăng vọt, lạm phát vẫn ở mức cao cứng đầu là 8,6%.

Khi các lĩnh vực chính của nền kinh tế dân sự trì trệ, Nga phụ thuộc hơn bao giờ hết vào ngân sách quân sự phình to của mình để duy trì tăng trưởng. Ngay cả trong lĩnh vực quốc phòng, Nga cũng thiếu tới 400.000 công nhân và tụt hậu nghiêm trọng so với nhiều nền kinh tế công nghiệp về tự động hóa.

Sự kết hợp của tình trạng thiếu hụt lao động, giá cả tăng và dòng vốn nước ngoài tháo chạy có thể dẫn đến sự bùng nổ của ngành công nghiệp quốc phòng của Nga trong năm tới.

Các chuyên gia cho rằng các lệnh trừng phạt chặt chẽ hơn sẽ khiến triển vọng kinh tế của Nga thậm chí còn bi quan hơn và làm tăng chi phí duy trì chiến sự tại Ukraine.

Theo các nhà phân tích, tăng trưởng kinh tế thời chiến của Nga đã vượt qua mức đỉnh điểm sau thời kỳ quá nóng trong nửa đầu năm, ngay cả khi sản xuất quân sự mạnh mẽ để hỗ trợ cho cuộc chiến đang diễn ra ở Ukraine.

Sản xuất quân sự, động lực thúc đẩy mức tăng trưởng chóng mặt trong các quý gần đây, tiếp tục tăng, nhưng không đủ để bù đắp cho sự suy giảm trong các lĩnh vực khác của nền kinh tế, Viện Kinh tế mới nổi của Ngân hàng Phần Lan cho biết trong báo cáo tháng 10.

Theo dữ liệu từ cơ quan thống kê của Nga công bố vào giữa tuần qua, sản lượng công nghiệp trong tháng 9 tăng 3,2% so với 2,7% trong tháng 8. Điều đó bao gồm những bước nhảy vọt đáng kể trong các danh mục sản xuất sản phẩm liên quan đến quốc phòng.

Ngân hàng trung ương Nga ngày 25/10 cho biết họ đã tăng thêm lãi suất chủ chốt lên mức kỷ lục 21% để ứng phó với tình trạng lạm phát gia tăng do chi tiêu quân sự tăng cao trong bối cảnh cuộc chiến đang diễn ra ở Ukraine.

Ngân hàng Nga đã cảnh báo trong một báo cáo gần đây rằng tăng trưởng kinh tế trong quý III đang tiến triển với tốc độ vừa phải hơn so với nửa đầu năm. Ngân hàng cho biết nền kinh tế gần như đạt hết tiềm năng sản xuất.