Nâng hệ số rủi ro cho vay mua nhà: Cơ hội cho các ngân hàng 'dày vốn' gia tăng thị phần?

Ngân hàng Nhà nước mới đây đã ban hành Thông tư 22/2019/TT-NHNN thay thế Thông tư 36/2014 (và các Thông tư sửa đổi liên quan), quy định các giới hạn, tỷ lệ đảm bảo an toàn hoạt động của ngân hàng.

Theo chuyên gia của Công ty Chứng khoán SSI, thông tư mới tập trung vào hai điểm thay đổi chính, đó là giảm tỷ lệ vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung và dài hạn (từ mức 40% hiện tại xuống 30%) và tăng hệ số rủi ro của cho vay bất động sản tiêu dùng, từ mức 50% hiện tại lên đến mức trần tối đa là 150%.

Thông tư 22/2019 sẽ có hiệu lực kể từ ngày 1/1/2020, với thời gian chuyển tiếp là 6 tháng. 

Riêng trường hợp điều chỉnh tỷ lệ dư nợ cho vay so với tổng tiền gửi (LDR) tối đa ở mức 85% (hiện ở mức 90% đối với ngân hàng quốc doanh và 80% đối với ngân hàng tư nhân), thời gian chuyển tiếp là 2 năm (trước ngày 1/1/2022).

Đánh giá tác động của việc điều chỉnh tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn, SSI cho biết tính đến tháng 9/2019, các ngân hàng niêm yết trong phạm vi nghiên cứu của công ty chứng khoán này duy trì tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn trung bình ở mức 31%. Trong đó, nhiều ngân hàng có tỷ lệ này dưới 30%.

Tuy nhiên, một số ngân hàng vẫn còn tỷ lệ này cao hơn 35% bao gồm HDBank (35,8%), Techcombank (36,1%), LienVietPostBank (35%).

"Chúng tôi kỳ vọng các ngân hàng này sẽ giảm tỷ lệ này xuống dưới 35% vào cuối năm tới", phía SSI cho biết.

Được biết, các ngân hàng sẽ phải đưa tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn về mức 37% từ ngày 1/10/2020. Tiếp tục giảm xuống 34% một năm sau đó và xuống mức 30% sau một năm tiếp theo.

Liên quan đến việc điều chỉnh hệ số rủi ro cho vay bất động sản tiêu dùng khi tính hệ số an toàn vốn (CAR), thông tư mới quy định các khoản vay bất động sản tiêu dùng có giá trị từ 1,5 tỷ đồng đến 4 tỷ đồng chịu hệ số rủi ro 100%; trong khi các khoản vay tương tự có giá trị trên 4 tỷ đồng chịu hệ số rủi ro 150%.

SSI lưu ý cách tính CAR này sẽ chỉ áp dụng cho các ngân hàng chưa đáp ứng được tỷ lệ an toàn vốn theo Thông tư 41/2016 (Basel II). Các ngân hàng đáp ứng được Thông tư 41/2016 kể từ ngày 1/1/2020 sẽ không áp dụng quy định này.

Thời hạn mới áp dụng Thông tư 41/2016 cho tất cả các ngân hàng đã được lùi lại đến ngày 1/1/2023.

Hiện tại, Ngân hàng Nhà nước đã phê duyệt cho 14 ngân hàng thương mại cho phép áp dụng tiêu chuẩn Basel II trong hoạt động kinh doanh theo Thông tư 41/2016/ TT-NHNN, bao gồm Vietcombank, ACB, MB, Techcombank, VPBank, HDBank, TPBank, SeABank, MSB, VietCapital Bank, OCB, VIB, Shinhan Bank và Vietbank.

Các ngân hàng khác như BIDV đã xác nhận sẽ bắt đầu áp dụng Basel II kể từ năm 2020 sau đợt phát hành nâng vốn thành công gần đây.

15 ngân hàng này chiếm khoảng 45% tổng thị phần tín dụng tính đến tháng 9/2019, sẽ tuân thủ theo Thông tư 41/2016 về cách tính tỷ lệ an toàn vốn (CAR) thay vì Thông tư 22.

Theo đó, hệ số rủi ro của các khoản vay mua nhà và các khoản vay thế chấp bằng bất động sản sẽ phản ánh chính xác mức độ rủi ro dựa trên đặc điểm và cấu trúc khoản vay, như: tỷ lệ khoản vay trên giá trị (LTV), tỷ lệ đảm bảo trả nợ (DSC), mục đích khoản vay,…do đó, giúp Ngân hàng Nhà nước kiểm soát tốt hơn thanh khoản và mức độ rủi ro của hệ thống ngân hàng.

Nếu các ngân hàng thương mại không thu thập đủ thông tin về LTV và DSC, khoản vay sẽ áp dụng tỷ lệ rủi ro 200%.

Tính đến tháng 9/2019, tỷ lệ CAR theo Basel II của nhiều ngân hàng niêm yết cao hơn mức yêu cầu tối thiểu là 8%, nhờ các hoạt động huy động vốn trong hai năm qua trong bối cảnh lợi nhuận cao.

Do đó, SSI tin rằng Thông tư 22 sẽ không tác động tiêu cực đến hoạt động cho vay mua nhà tại các ngân hàng niêm yết này.

Thay vào đó, một số ngân hàng niêm yết có vốn tự có lớn như Techcombank có thể giành nhiều thị phần cho vay mua nhà từ các ngân hàng có vốn mỏng hơn.

Đối với việc điều chỉnh tỷ lệ LDR, SSI nhấn mạnh hầu hết các ngân hàng niêm yết đều có tỷ lệ LDR dưới 80%, không bao gồm BIDV với 86% tính đến tháng 9/2019.

"Quy định mới nâng mức trần từ 80% trước đó lên 85% cho tất cả các ngân hàng, điều này sẽ có lợi cho các ngân hàng thương mại cổ phần. Đối với các ngân hàng quốc doanh, chúng tôi ước tính BIDV sẽ giảm tỷ lệ này xuống dưới 85% nhờ nguồn vốn mới tăng vào năm 2020", SSI đánh giá.