Nhật Bản đề cử Thống đốc BOJ mới, kỷ nguyên lãi suất thấp sắp kết thúc?

Ông Ueda, 71 tuổi, một giáo sư đại học và là cựu thành viên hội đồng BOJ với bằng tiến sĩ của Học viện Công nghệ Massachusetts, là sự lựa chọn bất ngờ của Thủ tướng Kishida để thay thế Thống đốc đương nhiệm Haruhiko Kuroda. Nếu được bổ nhiệm, ông Ueda sẽ phục vụ nhiệm kỳ 5 năm sau ông Kuroda, người sẽ kết thúc nhiệm kỳ vào ngày 8/4 tới đây.

Ryozo Himino, cựu ủy viên Cơ quan Dịch vụ Tài chính và Giám đốc điều hành BOJ Shinichi Uchida, đã được chọn làm Phó thống đốc BOJ.

Luật quy định thống đốc và hai phó thống đốc phải được sự chấp thuận của cả lưỡng viện sau khi được nội các đề cử. Nếu được thông qua, tin tức chính thức về việc bổ nhiệm những người đứng đầu ngân hàng trung ương Nhật Bản sẽ được đưa ra sớm nhất vào ngày 24/2, sau đó ông Ueda sẽ chủ trì cuộc họp chính sách đầu tiên của BOJ vào ngày 27 - 28/4.

Quá trình chuyển đổi lãnh đạo có thể đánh dấu một sự kết thúc lịch sử đối với cuộc thử nghiệm tiền tệ kéo dài hàng thập kỷ của ông Kuroda, đưa Nhật Bản tiến gần hơn với những nền kinh tế lớn khác và hướng tới mức lãi suất cao hơn.

Dưới thời ông Kuroda, BOJ đã áp dụng chính sách kiểm soát đường cong lợi suất, sử dụng chiến lược mua trái phiếu chính phủ để kiểm soát lãi suất dài hạn. Trong thời kỳ hầu hết các ngân hàng trung ương khác đều tăng lợi suất, việc Nhật Bản kiên trì thả nổi chính sách tiền tệ và duy trì lãi suất cực thấp đã khiến BOJ phải chịu nhiều áp lực. Đặc biệt, khi tỷ lệ lạm phát của Tokyo vẫn duy trì trên mức mục tiêu 2%, BOJ càng bị công chúng chỉ trích dữ dội vì việc nới lỏng chính sách tiền tệ kéo dài làm sai lệch chức năng thị trường và phá vỡ lợi nhuận ngân hàng.

Tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos vào tháng 1, Thống đốc Kuroda đã bảo vệ cách tiếp cận này, nói rằng ngân hàng sẽ duy trì chính sách “thích ứng” của mình. Ông bày tỏ sự lạc quan rằng Nhật Bản sẽ đạt được mục tiêu lạm phát 2% một cách bền vững, đổ lỗi cho tỷ lệ lạm phát cao kỷ lục là do giá nhập khẩu tăng.

“Ueda sẽ được BOJ chào đón vì ông ấy được các quan chức biết đến sau khi duy trì mối quan hệ thân thiết trong nhiều thập kỷ", Shigeto Nagai, cựu quan chức BOJ và là trưởng bộ phận nghiên cứu Nhật Bản tại Oxford Economics, cho biết. Ông Nagai cũng nói thêm rằng trong số các học giả Nhật Bản, ông Ueda là sự lựa chọn tốt nhất để nắm quyền lãnh đạo. 

Cơ hội kết thúc quá trình nới lỏng tiền tệ?

Giờ đây, các nhà phân tích mong đợi ông Ueda sẽ là người đảo ngược những quyết định chính sách tiền tệ của Nhật Bản.

Được cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ Larry Summers mệnh danh là “Ben Bernanke của Nhật Bản”, ông Ueda đã có tiếng nói trong việc hoạch định chính sách của BOJ kể từ năm 2005. Nền tảng xuất thân của ông khiến ông được coi là một người ngoài cuộc trung lập có kiến thức học thuật và có thể đánh giá một cách hợp lý cách định hình lại chính sách mà không mất nhiều thời gian. 

Junki Iwahashi, nhà kinh tế cấp cao tại Sumitomo Mitsui Trust Bank, cho biết: “Ông Ueda không có màu sắc chính sách mạnh mẽ của Thống đốc Kuroda. Những thay đổi có thể sẽ diễn ra, nhưng có lẽ ông ấy sẽ không vội vàng”. 

Nhưng các nhà phân tích cho biết, ông có thể quan tâm hơn người tiền nhiệm của mình trong việc đẩy lùi kiểm soát đường cong lợi suất (YCC), một khuôn khổ phức tạp kết hợp lãi suất ngắn hạn âm với giới hạn lãi suất trái phiếu 0,5%, do những bình luận trước đây của ông cho thấy những sai sót tiềm ẩn của nó.

Bà Naomi Muguruma, nhà kinh tế thị trường cấp cao tại Mitsubishi UFJ Morgan Stanley Securities, cho biết: “Ueda có thể sẽ tập trung vào lý thuyết và phân tích thực nghiệm trong việc hướng dẫn chính sách tiền tệ. Tôi không nghĩ ông ấy sẽ tiếp tục một cách vu vơ một chính sách không hiệu quả và ngày càng có nhiều tác dụng phụ".

Việc đề cử ông Ueda, được báo Nikkei đưa tin đầu tiên và được Reuters xác nhận vào cuối tuần trước, đã gây bất ngờ cho nhiều nhà đầu tư, những người mong đợi công việc này sẽ thuộc về một nhân viên ngân hàng trung ương chuyên nghiệp như phó thống đốc Masayoshi Amamiya.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho biết việc ông Ueda nắm quyền sẽ giúp BOJ dễ dàng chuyển mình khỏi gói kích thích hiện tại hơn là một lựa chọn như ông Amamiya, người đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng các chính sách của Thống đốc Kuroda.

Izuru Kato, nhà kinh tế trưởng tại Totan Research, cho biết: “Có khả năng BOJ sẽ chấm dứt chính sách giới hạn lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm vào mùa xuân hoặc mùa hè này. Sau khi loại bỏ mục tiêu lợi suất 10 năm, BOJ có thể chờ xem lạm phát và các nền kinh tế nước ngoài phát triển như thế nào để quyết định thời điểm ngừng duy trì lãi suất âm”.

Xem thêm >> Lạm phát Nhật Bản lần đầu đạt 4% sau hơn 4 thập kỷ