Nhiều đoạn BOT cao tốc Bắc - Nam: Vì sao nhà đầu tư 'quay lưng'?

Theo kết quả thầu 5 đoạn BOT cao tốc Bắc - Nam, đoạn cao tốc Nghi Sơn - Diễn Châu không có nhà đầu tư nộp hồ sơ dự thầu; đoạn Quốc lộ 45 - Nghi Sơn có 1 nhà đầu tư nộp hồ sơ; đoạn Diễn Châu - Bãi Vọt có 2 nhà đầu tư; đoạn Nha Trang - Cam Lâm có 2 nhà đầu tư; đoạn Cam Lâm - Vĩnh Hảo có 3 nhà đầu tư.

Số nhà đầu tư tham gia đấu thầu các dự án này “rơi rụng” dần, khi ban đầu có 32 nhà đầu tư nộp hồ sơ sơ tuyển. Sau đó, trong 16 nhà đầu tư qua vòng sơ tuyển chỉ có 14 nhà đầu tư mua hồ sơ thầu và số nộp lại chỉ còn 8 nhà đầu tư.

Với đoạn cao tốc Nghi Sơn - Diễn Châu, do không có nhà đầu tư qua sơ tuyển nào nộp hồ sơ dự thầu, nên Bộ GTVT đã quyết định hủy đấu thầu, sẽ báo cáo Chính phủ để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét quyết định (có thể chuyển đối hình thức đầu tư sang đầu tư công).

Bộ GTVT cho biết, rút kinh nghiệm từ các dự án BOT giao thông đã triển khai, nên 5 dự án BOT cao tốc Bắc - Nam đã bổ sung nhiều điểm mới để tăng tính khả thi. Đặc biệt, phần vốn góp của nhà nước vào các dự án này chiếm bình quân khoảng 51% tổng vốn đầu tư.

Tổng vốn đầu tư của 5 đoạn cao tốc kêu gọi đầu tư BOT hơn 39.530 tỷ đồng, vốn nhà nước hỗ trợ khoảng 20.136 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư khoảng 3.879 tỷ đồng, vốn tín dụng khoảng 15.515 tỷ đồng.

Thời gian hoàn vốn của các dự án từ 16 đến 18 năm. Hiện tại, mặt bằng sạch đạt trên 92% và sẽ xong trong năm nay.

TS Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội các Nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ, cho rằng các dự án BOT cao tốc Bắc - Nam có sức hút rất lớn với các nhà đầu tư trong nước, nhất là khi nhà nước có phần vốn góp.

Tuy nhiên, rào cản với nhà đầu tư chủ yếu là huy động vốn tín dụng, “Nếu gỡ được vướng mắc về tín dụng, các dự án BOT cao tốc Bắc - Nam sẽ có nhiều nhà đầu tư tham gia hơn. Kể cả khi đã ký hợp đồng BOT, với tình hình ngân hàng hiện nay cũng chưa chắc nhà đầu tư đã vay được vốn để triển khai”, ông Chủng nói.

Khó vay vốn

Trước khi kết thúc thời gian mời thầu 5 đoạn BOT cao tốc Bắc - Nam, cuối tháng 9 vừa qua, Bộ GTVT đã làm việc với Ngân hàng Nhà nước và một số ngân hàng thương mại về huy động vốn cho các dự án.

Tại cuộc họp này, đại diện BIDV cho biết, tính đến nay, BIDV đang cấp vốn cho 43 dự án BOT giao thông với tổng dư nợ khoảng 30.000 tỷ đồng.

Dù đã cấp thư cam kết cung ứng tín dụng cho các nhà đầu tư tham gia đấu thầu 5 đoạn BOT cao tốc Bắc - Nam khoảng 17.450 tỷ đồng, nhưng đại diện ngân hàng này vẫn băn khoăn khi xem xét cấp vốn cho các dự án.

BIDV kiến nghị Bộ GTVT xử lý dứt điểm tồn tại của các dự án BOT giao thông đã triển khai, để ngân hàng thu hồi nợ và xem xét cho vay các dự án mới.

Tương tự, đại diện Vietinbank cũng cho biết, hiện ngân hàng này cấp tín dụng lớn nhất cho các dự án BOT giao thông, với dư nợ hơn 52.000 tỷ đồng tại 32 dự án. Các khoản cho vay này của Vietinbank cũng gặp khó.

Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Ngọc Đông cho hay, dự kiến thời gian chấm thầu sẽ mất 2-3 tháng, cuối năm 2020, Bộ GTVT sẽ công bố nhà đầu tư trúng thầu với 4 dự án BOT cao tốc Bắc - Nam có nhà đầu tư nộp hồ sơ.

Ông Đông vẫn tự tin cho rằng các đoạn BOT cao tốc Bắc - Nam sẽ khả thi vì khác các dự án BOT trước đây. Ngoài phần vốn nhà nước tham gia chiếm tới 1 nửa, việc thu phí cao tốc cũng thuận lợi hơn.

“Chúng tôi cũng lường trước các tình huống, nên quá trình đấu thầu được thực hiện kỹ càng. Đoạn Vĩnh Hảo - Phan Thiết sau khi sơ tuyển không có nhà đầu tư nào vượt qua, đã được chuyển sang đầu tư công. Với các đoạn còn lại, nếu không có nhà đầu tư trúng thầu, hoặc trúng thầu mà không huy động được vốn sẽ có phương án khác, có thể là chuyển sang đầu tư công hoặc đấu thầu lại”, ông Đông nói.