Vốn cho các dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam: Thành bại nằm ở thị trường

Tháng 12/2020 sẽ hoàn thành lựa chọn nhà đầu tư

Trong tuần này, các Ban QLDA được giao nhiệm vụ đại diện cơ quan Nhà nước có thẩm quyền (gồm Ban QLDA 2, 6, 85 và đường Hồ Chí Minh) sẽ trình Bộ GTVT danh sách nhà đầu tư đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật tại các dự án đối tác công tư (PPP) thành phần cao tốc Bắc - Nam phía Đông.

Theo lộ trình, bên mời thầu sẽ đánh giá hồ sơ đề xuất kỹ thuật, trình phê duyệt kết quả đánh giá đề xuất kỹ thuật; nhà đầu tư đạt điểm kỹ thuật theo yêu cầu sẽ được tiếp tục mở và đánh giá đề xuất tài chính thông qua phương pháp vốn góp Nhà nước để đánh giá về tài chính - thương mại; các thông số khác như thời gian hoàn vốn, mức giá dịch vụ... sẽ được xác định cố định.

Nhà đầu tư có đề xuất giá trị vốn góp Nhà nước thấp nhất và không vượt giá trị vốn góp tối đa của Nhà nước đã quy định trong hồ sơ mời thầu sẽ được xem xét đề nghị trúng thầu. Trên cơ sở kết quả đánh giá về tài chính, bên mời thầu trình phê duyệt kết quả lựa chọn nhà đầu tư. Bộ GTVT dự kiến hoàn thành công tác lựa chọn nhà đầu tư trong tháng 12-2020.

Trước đó, từ 2-10 đến 12-10, các Ban QLDA thuộc Bộ GTVT đã tiến hành mở thầu đối với các gói thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện 5 dự án PPP thành phần cao tốc Bắc - Nam, gồm các đoạn: Nghi Sơn - Diễn Châu; Diễn Châu - Bãi Vọt; Quốc lộ 45 - Nghi Sơn; Nha Trang - Cam Lâm; Cam Lâm - Vĩnh Hảo. Kết quả mở thầu cho thấy, có 4 dự án thành phần (Quốc lộ 45 - Nghi Sơn, Diễn Châu - Bãi Vọt, Nha Trang - Cam Lâm và Cam Lâm - Vĩnh Hảo) đã có nhà đầu tư nộp hồ sơ dự thầu (8 nhà đầu tư độc lập hoặc liên danh nhà đầu tư).

Riêng dự án thành phần đoạn Nghi Sơn - Diễn Châu không có nhà đầu tư nộp hồ sơ dự thầu, theo quy định tại Nghị quyết số 52/2017/QH14 của Quốc hội chủ trương đầu tư dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020, Chính phủ sẽ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.

Nhiều cơ chế đặc thù nhằm giảm rủi ro đầu tư

Bộ GTVT nhìn nhận, công tác triển khai 5 dự án cao tốc Bắc-Nam theo hình thức PPP đã được thực hiện một cách bài bản ngay từ việc tổ chức hội nghị xúc tiến đầu tư với sự tham gia của trên 130 tổ chức và doanh nghiệp; lựa chọn các đơn vị tư vấn giao dịch hàng đầu trên thế giới như Deloitte, Ernst&Young, Castalia chuẩn bị hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, dự thảo hợp đồng. Đặc biệt, công tác lựa chọn nhà đầu tư đã được thực hiện qua 2 giai đoạn là sơ tuyển và đấu thầu để đảm bảo lựa chọn được nhà đầu tư có năng lực, kinh nghiệm, cũng như đảm bảo có đủ thời gian để nhà đầu tư nghiên cứu kỹ lưỡng, chuẩn bị hồ sơ dự thầu và làm việc với các tổ chức tín dụng.

Khác so với các dự án BOT giai đoạn trước đây, đại diện Bộ GTVT đánh giá, các dự án cao tốc Bắc-Nam đã được áp dụng nhiều cơ chế đặc thù nhằm hạn chế rủi ro cho các nhà đầu tư, tổ chức tín dụng, như triển khai trước công tác giải phóng mặt bằng bằng vốn Nhà nước, đến nay đạt khoảng 92% khối lượng; hiệu quả tài chính được cải thiện rõ rệt do có sự tham gia vốn Nhà nước trung bình chiếm 51% tổng vốn đầu tư (khoảng 19.987/39.426 tỷ đồng của năm dự án).

Mặt khác, mức lãi suất huy động vốn vay tính toán trong hồ sơ mời thầu xác định bằng bình quân trung bình lãi suất cho vay trung hạn và dài hạn của 3 ngân hàng thương mại nên phù hợp với thị trường; việc lựa chọn nhà đầu tư thông qua đấu thầu rộng rãi, đảm bảo cạnh tranh, minh bạch...

Chưa kể, tuyến đường này được đầu tư xây dựng mới, áp dụng hình thức thu phí kín nên đảm bảo công bằng, có sự lựa chọn cho người sử dụng dịch vụ; mức thu phí sử dụng dịch vụ được quy định cụ thể mức giá khởi điểm và mức giá cho từng thời kỳ; tổng vốn đầu tư trong hồ sơ mời thầu được xác định theo thiết kế kỹ thuật, dự toán được duyệt nên chi phí đầu tư được kiểm soát chặt chẽ hơn. “Công tác triển khai các dự án cao tốc Bắc-Nam phía Đông theo hình thức PPP đã được triển khai một cách bài bản, kỹ lưỡng, phù hợp với điều kiện thực tế và các quy định pháp luật. Tuy nhiên, việc triển khai thành công dự án còn phụ thuộc vào yếu tố thị trường, đặc biệt là khả năng huy động tín dụng” - đại diện Bộ GTVT cho hay.

Ngân hàng có mở hầu bao?

Vốn cho các dự án thành phần cao tốc Bắc- Nam ngay từ ban đầu đã được Bộ GTVT nhận định là khó khăn bởi các ngân hàng đã “siết” hầu bao đối với các dự án BOT giao thông. Bộ GTVT cho biết, lường trước khó khăn này, Bộ đã chủ động làm việc với ngân hàng Nhà nước và các ngân hàng thương mại để trao đổi về các cơ chế triển khai dự án.

Theo đó, các ngân hàng đều bày tỏ nhận thức được trách nhiệm trong việc ưu tiên xem xét, cung cấp tín dụng cho dự án quan trọng quốc gia. Về phía mình, Bộ GTVT đã chủ động báo cáo và đề xuất giải pháp xử lý khó khăn, vướng mắc tại một số dự án đầu tư theo hình thức BOT nhằm tạo niềm tin, môi trường đầu tư thuận lợi để thu hút các nhà đầu tư, các tổ chức tín dụng tham gia các dự án đầu tư theo phương thức PPP trong giai đoạn tới.

Dù vậy, Bộ GTVT vẫn cho rằng, theo quy định pháp luật về tín dụng, việc cho vay thực hiện theo cơ chế thương mại hiện hành, các ngân hàng tự xem xét, quyết định trên cơ sở thẩm định hiệu quả của dự án, khả năng trả nợ của khách hàng và khả năng cân đối nguồn vốn. “Ngay cả trường hợp nhà đầu tư đã được lựa chọn và ký kết hợp đồng cũng chưa thể khẳng định sẽ huy động được vốn tín dụng để triển khai dự án. Theo yêu cầu tại hồ sơ mời thầu, nhà đầu tư có thời gian tối đa 6 tháng (từ thời điểm ký kết hợp đồng) để huy động vốn tín dụng. Trường hợp nhà đầu tư không huy động được vốn tín dụng, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền sẽ hủy hợp đồng và tịch thu bảo đảm thực hiện hợp đồng” - đại diện Bộ GTVT cho hay.

Đối với 5 dự án cao tốc Bắc-Nam đầu tư theo phương thức PPP, trường hợp lựa chọn được nhà đầu tư và huy động được vốn tín dụng, Bộ GTVT cam kết sẽ hoàn thành đưa vào khai thác 3 dự án thành phần đoạn Quốc lộ 45-Nghi Sơn, Nghi Sơn-Diễn Châu, Nha Trang-Cam Lâm hoàn thành đưa vào khai thác cuối năm 2022, đầu năm 2023. Riêng 2 dự án thành phần đoạn Diễn Châu-Bãi Vọt và Cam Lâm-Vĩnh Hảo hoàn thành đưa vào khai thác đầu năm 2023 do có công trình cầu, hầm đường bộ lớn). Trong trường hợp đấu thầu không lựa chọn được nhà đầu tư hoặc nhà đầu tư không huy động được vốn tín dụng để triển khai dự án, Chính phủ sẽ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.