Singapore là một nước thuộc ASEAN nhưng nước này cũng nằm ở giữa khu vực chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Từ một quốc gia nghèo tài nguyên, Singapore đã "chuyển mình" thành trung tâm tài chính và thương mại của khu vực, và tới đây sẽ tiến tới mục tiêu trở thành trung tâm năng lượng tái tạo của châu Á.
Ông Lawrence Wong, phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính, người được bầu làm nhà lãnh đạo tiếp theo của Singapore, đã tuyên bố vào tháng 10/2022 rằng quốc đảo này đặt mục tiêu cắt giảm lượng khí thải carbon dioxide xuống mức "0% vào năm 2050".
Ở thời điểm hiện tại, 40% lượng phát thải nhà kính của Singapore được tạo ra bởi ngành sản xuất điện, chủ yếu là từ khí đốt tự nhiên. Do đó, nếu muốn trung hòa carbon trong cùng khung thời gian với Mỹ và châu Âu, thì việc khử cacbon trong ngành điện là "chìa khóa" mà quốc đảo sư tử đang tìm kiếm.
Để đạt được mục tiêu khử cacbon, Singapore có kế hoạch thay thế 70% nguồn cung bằng hydro và amoniac cũng như công nghệ CCUS (thu giữ, sử dụng và lưu trữ carbon dioxide), nhưng chỉ nỗ lực này là không đủ.
Ở một quốc gia nhỏ hơn Thành phố New York, chính phủ không có quá nhiều sự lựa chọn. Họ có thể lắp đặt các tấm pin mặt trời trên các tòa nhà và trên các hồ chứa nhưng có rất ít không gian cho các cơ sở năng lượng mặt trời, gió hoặc thủy điện lớn.
Bên cạnh đó, để thay thế 30% nguồn cung điện còn lại, nước này cần nhập khẩu 4 gigawatt (GW) điện carbon thấp vào năm 2035, tương đương với sản lượng của 4 lò phản ứng hạt nhân.
Singapore bắt đầu nhập khẩu năng lượng tái tạo vào tháng 6/2022, sử dụng đường dây điện hiện có để vận chuyển 100MW điện từ một nhà máy thủy điện ở Lào. Nhưng phải mất 9 năm để chuẩn bị cho dự án, cũng là dự án truyền tải điện đa quốc gia đầu tiên của ASEAN, do các cuộc đàm phán về phí phải trả cho các công ty tiện ích nhà nước ở hai quốc gia trung chuyển là Thái Lan và Malaysia.
Để tránh những trở ngại đó, Singapore hiện có kế hoạch xây dựng tuyến cáp ngầm dưới biển để nhận điện trực tiếp từ Indonesia, Việt Nam và Campuchia, với tuyến dài nhất trải dài khoảng 1.000km.
Singapore đang tìm cách mua nhiều năng lượng tái tạo hơn mức cần thiết để đáp ứng nhu cầu trong nước và đạt được mức trung hòa carbon. Tổng lượng điện tái tạo mà Singapore dự định nhập khẩu từ Indonesia, Việt Nam và Campuchia thông qua đường dây cáp có thể sẽ vượt quá 7GW, vượt xa mục tiêu đã tuyên bố là 4GW.
Hòa vào mạng lưới điện chung của ASEANASEAN vào năm 1997 đã đưa ra sáng kiến Lưới điện ASEAN (APG) để giải quyết tình trạng thiếu điện, khi các quốc gia thành viên quyết định liên kết lưới điện của họ để tạo điều kiện thuận lợi cho việc truyền tải xuyên biên giới và phát triển các nguồn điện. Đây được coi là nỗ lực cạnh tranh của ASEAN với Liên minh châu Âu, nơi lưới điện xuyên biên giới các nước thành viên, nhưng sáng kiến này không diễn ra suôn sẻ. Ông Ichiro Kutani, giám đốc nghiên cứu cấp cao tại Viện Kinh tế Năng lượng, Nhật Bản, cho biết: “APG nhằm mục đích thúc đẩy hội nhập kinh tế, nhưng các công ty công ích nhà nước lại thích tự mình hoạt động hơn. EU có Ủy ban châu Âu, cơ quan có quyền thực thi các chính sách, nhưng ASEAN không có cơ quan như vậy”. APG lại được chú ý cách đây vài năm khi ASEAN cảm thấy cần phải cắt giảm lượng khí thải nhà kính. Yuichi Watanabe, giám đốc nghiên cứu tại Trung tâm Thông tin Điện lực Nhật Bản, cho biết: “Các địa điểm phù hợp với các nguồn năng lượng tái tạo khác nhau nằm rải rác trong khối, chẳng hạn như Lào cho thủy điện, Việt Nam cho năng lượng gió, Indonesia và Philippines cho năng lượng địa nhiệt. Cần phải có sự kết hợp giữa các địa điểm sản xuất điện và nhu cầu". Ông Watanabe cho biết khi giá năng lượng tăng vọt sau khi chiến sự Ukraine xảy ra vào năm ngoái, năng lượng tái tạo hiện được coi là “năng lượng tự chế” của khu vực. Theo báo cáo mới nhất của các bộ trưởng năng lượng ASEAN về sáng kiến này, lưới điện xuyên biên giới hiện có khả năng cung cấp 7,7GW. Thêm những dự án đang xây dựng và đang trong giai đoạn quy hoạch, công suất đạt khoảng 30GW. Tuy nhiên, vẫn còn phải chờ xem khi nào toàn bộ dự án có thể hoàn thành vì lợi ích quốc gia thường xung đột về xuất nhập khẩu điện cũng như chia sẻ chi phí. Mặc dù các tuyến cáp trực tiếp dưới biển mà Singapore dự định xây dựng với Việt Nam và Campuchia không nằm trong sáng kiến này nhưng cuối cùng chúng sẽ giúp mở rộng sáng kiến này. |
Ngoài ra, Singapore cũng có kế hoạch sử dụng nguồn năng lượng từ bên ngoài ASEAN. Trong số các kế hoạch này có dự án đặt tuyến cáp dưới biển dài hơn 4.000km để nhận điện từ một địa điểm năng lượng mặt trời khổng lồ do một công ty khởi nghiệp địa phương ở miền bắc Australia phát triển.
Singapore cũng là nước đầu tiên hưởng ứng OSOWOG (Một Mặt trời, Một Thế giới, Một Lưới điện) của Ấn Độ, một sáng kiến quốc tế do Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đề xuất vào năm 2018.
Bộ trưởng Bộ Năng lượng Ấn Độ Raj Kumar Singh cho biết: “Ý tưởng đằng sau OSOWOG là khi mặt trời lặn ở Việt Nam, nó sẽ chiếu sáng ở Ấn Độ. Tương tự, khi mặt trời lặn ở Ấn Độ, nó sẽ chiếu sáng ở Ả Rập Saudi hoặc ngược lại”, nhấn mạnh lợi ích của việc tận dụng sự chênh lệch múi giờ đối với các nước hợp tác về năng lượng tái tạo.
Như vậy, có thể thấy trọng tâm hiện tại của Singapore là tập trung vào lĩnh vực năng lượng tái tạo, với các "trung tâm" chính là những kế hoạch về đường ống cáp truyền tải điện. Việc tập trung vào các "trung tâm" cũng là chiến lược giúp quốc gia này đạt được vị thế đáng nể trong các lĩnh vực tài chính, thương mại trước đây.
Những động thái năng lượng tái tạo gần đây của Singapore phản ánh nỗ lực và quyết tâm dẫn đầu trong việc tạo ra các khuôn khổ thương mại và đảm bảo vị trí trung tâm trong lĩnh vực này.
Ông Toshiro Kudama, Giám đốc điều hành của JERA Asia, đơn vị liên doanh tại Singapore của Tokyo Electric Power Co Holdings và Công ty Điện lực Chubu cho biết: “Một khi Singapore hoàn thiện các cơ sở cần thiết để trở thành trung tâm giao dịch năng lượng tái tạo, nước này sẽ bắt đầu các hoạt động kinh doanh như chứng nhận và tín dụng phát thải. Bằng cách đó, Singapore có thể trở thành trung tâm giao dịch và định giá năng lượng tái tạo trong khu vực”.
Ông Ryoichi Hisasue, nhà nghiên cứu tại Viện các nền kinh tế đang phát triển của Nhật Bản, cho biết: “Singapore đã phát triển như một trung tâm kinh doanh khu vực. Singapore có thể đóng vai trò dẫn đầu trong việc đạt được sự hội nhập quyền lực khu vực, giúp các quốc gia ASEAN tăng cường quan hệ kinh tế – một động thái có thể mang lại lợi ích cho quốc gia thành phố này”.
Ông nói thêm: “Tôi chắc chắn rằng Singapore đã nghĩ đến việc đưa ra các gói kinh doanh năng lượng tái tạo để bán cho các nước ở Châu Phi và các nơi khác”.
Xem thêm >> Giải ngân FDI cao kỷ lục, Singapore đầu tư lớn nhất vào Việt Nam
