Smartphone được thiết kế để gây nghiện, cách nào để thoát bẫy?
(VNF) - Bạn có phải là người mỗi sáng vừa mở mắt đã vớ lấy chiếc smartphone? Cảm thấy lo lắng khi không có điện thoại bên cạnh? Hay dành hàng giờ đồng hồ mỗi ngày chỉ để lướt màn hình? Nếu có, bạn có thể đang mắc chứng nghiện smartphone.
Khi Internet xuất hiện, cả thế giới đã vui mừng vì giờ đây con người có thể tiếp cận kho tàng kiến thức được tích lũy hàng thế kỷ. Đây là một cuộc cách mạng làm dân chủ hóa thông tin.

Nhưng vào thời điểm đó, để tiếp cận được nguồn tri thức này, bạn phải đến thư viện hoặc sử dụng máy tính để bàn với kết nối dial-up chậm chạp. Việc tiếp nhận thông tin diễn ra từ từ, có chọn lọc.
Còn ngày nay, thiết bị nhỏ gọn trong túi quần – cái gọi là “smartphone” – chính là cánh cổng truy cập mọi thông tin toàn cầu. Và đó là điều khiến mọi chuyện trở nên quá tải.
Bộ não con người không được thiết kế để xử lý lượng thông tin khổng lồ như vậy – và các hãng smartphone lại cố tình làm mọi thứ tệ hơn.
Smartphone được thiết kế để gây nghiện
Theo PhonArena, smartphone không chỉ luôn được kết nối với thế giới – mà chúng liên tục nhắc bạn rằng điều đó đang diễn ra. Hệ điều hành và các ứng dụng đều sử dụng thông báo để níu kéo sự chú ý của bạn mỗi giờ, mỗi phút.
“Bạn đã xem tin tức mới chưa? Bạn quên nhập cân nặng và lượng calo hôm nay rồi. Bạn bè đang nhớ bạn trên Facebook và Instagram đấy. Lâu rồi bạn chưa đăng TikTok. Mau quay lại nào!”

Chiếc iPhone 16 Pro Max hay Galaxy S25 Ultra của bạn cứ nhắc nhở liên tục về những gì bạn có thể đang bỏ lỡ, khiến bạn thấy bất an. Một nghiên cứu năm 2016 chỉ ra rằng “thông báo đẩy từ smartphone làm giảm hiệu suất làm việc và gây ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng tập trung.”
Nhưng điều tồi tệ hơn là: những thông báo ấy đang dần “lập trình lại” bộ não bạn – khiến bạn luôn phải kết nối với điện thoại. Bạn mắc phải hội chứng FOMO – sợ bỏ lỡ điều gì đó.
Mỗi thông báo có thể là tin nóng, điều khẩn cấp, hoặc một xu hướng mà bạn cần biết để không bị "ra rìa".
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh FOMO tác động tiêu cực đến hành vi và sức khỏe tâm thần. Một nghiên cứu cho thấy FOMO liên quan đến việc mất tập trung khi lái xe, và là yếu tố dự báo của chứng nghiện Internet, smartphone và mạng xã hội.

Không loại trừ cả những flagship mới nhất – iPhone 16 Pro Max hay Galaxy S25 Ultra đều nằm trong “vòng nghiện”.
Bác sĩ tâm thần Anna Lembke – trưởng phòng khám Chẩn đoán kép của Stanford – cho biết: sử dụng smartphone có thể gây nghiện tương tự cờ bạc, rượu hay chất gây nghiện.
Não bộ con người hoạt động theo cơ chế phần thưởng – khi làm điều gì đó thú vị, não tiết ra dopamine – một chất gây cảm giác “vui sướng”. Lướt Instagram hay chơi game trên điện thoại chính là cách bạn liên tục “bơm dopamine” vào não.
Các kỹ sư ứng dụng biết rõ cơ chế này và cố tình khai thác nó. Tính năng “cuộn vô tận” chính là công cụ tiêu biểu – giống như casino không có đồng hồ, bạn không bao giờ biết lúc nào nên dừng lại.
Tristan Harris – cựu chuyên gia đạo đức thiết kế của Google – nói: “Nếu tôi bỏ đáy của cái ly, bạn sẽ không biết lúc nào nên ngừng uống.”
Ngay cả tính năng “kéo để làm mới” (pull to refresh) cũng hoạt động giống như đánh bạc. Ở người nghiện cờ bạc, cảm giác không chắc chắn khiến dopamine tăng mạnh hơn là khi chiến thắng. Và bạn cũng thế – khi kéo xuống chờ xem có gì mới.
Giao diện smartphone hiện đại còn sử dụng màu sắc sặc sỡ, hoạt ảnh chuyển động mạnh, âm thanh kích thích… để tạo ra mức hưng phấn dopamine tối đa. iOS 26 hay One UI trên S25 Ultra đều là ví dụ điển hình.
Cách "cai" nghiện smartphone
Bạn có thể nghĩ: “Biết rồi – smartphone tệ đấy. Nhưng giờ thì sao?” Thực tế, không thể nào từ bỏ hoàn toàn smartphone trong thế giới hiện đại. Nhưng bạn có thể thực hiện những bước nhỏ để giảm tác hại và cải thiện sức khỏe tinh thần.

Không dùng điện thoại di động trong giờ đầu tiên sau khi thức dậy: Dù bạn dùng smartphone làm đồng hồ báo thức, hãy cố gắng trì hoãn việc sử dụng nó. Một giờ “sạch dopamine” sẽ giúp bộ não thức dậy tự nhiên và cắt cơn nghiện.
Tắt tất cả thông báo không cần thiết: Hầu hết hệ điều hành cho phép tùy chỉnh thông báo. Bạn thực sự có cần game nào đó nhắc bạn quay lại nhận phần thưởng mỗi ngày? Chỉ giữ lại những gì quan trọng.
Một ngày không smartphone: Các chuyên gia khuyên nên “cai nghiện” trong một tháng – nhưng nếu không thể, một ngày xa điện thoại cũng giúp khôi phục đường dẫn phần thưởng trong não.
Bảo vệ mắt – nghỉ 20 phút mỗi giờ: Đây là nguyên tắc cơ bản, đặc biệt quan trọng với smartphone vì bạn nhìn màn hình nhỏ ở khoảng cách gần quá lâu – ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực.

Tích cực tham gia các hoạt động ngoài trời: Nghe có vẻ cũ kỹ, nhưng các hoạt động ngoài đời thực như đi chơi, leo núi, chơi thể thao, đọc sách hay vẽ tranh… sẽ giúp bạn rời xa vòng xoáy kỹ thuật số và cảm thấy hạnh phúc hơn.
Chiếc smartphone là một công cụ tuyệt vời, nhưng cũng là con dao hai lưỡi. Nếu bạn đang dùng iPhone 16 Pro Max hay Galaxy S25 Ultra và thấy mình kiệt sức vì nó, đừng tự trách. Hãy bắt đầu bằng những thay đổi nhỏ và lấy lại quyền kiểm soát. Vì cuối cùng, bạn mới là người sử dụng công nghệ – chứ không phải nạn nhân của nó.
iPhone 17 Pro Max: Màu cam rực rỡ và giá sẽ ‘sốc’?
Luật Trí tuệ nhân tạo được ban hành: Thời điểm vàng cho startup AI Việt Nam
(VNF) - Bà Nguyễn Thị Tuyết - Giám đốc vận hành nền tảng đổi mới sáng tạo BambuUP cho rằng, AI sẽ bùng nổ mạnh nhất trong các ngành có lượng dữ liệu lớn và nhu cầu tối ưu hóa ra quyết định, đặc biệt là tài chính - ngân hàng, y tế và sản xuất - chuỗi cung ứng.
Người bán hàng online, livestream phải thực hiện định danh, xác thực điện tử
(VNF) - Từ 1/7/2026, người bán hàng online và livestream tại Việt Nam phải thực hiện định danh, xác thực điện tử theo Luật Thương mại điện tử mới, nhằm kiểm soát hàng giả, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và tăng cường trách nhiệm trong bán hàng trực tuyến.
TT Trump 'bật đèn xanh' bán chip: Đối đầu công nghệ Mỹ - Trung 'hạ nhiệt'?
(VNF) - Việc ông Trump bật đèn xanh cho xuất khẩu Nvidia H200 sang Trung Quốc được xem là chương mới trong cuộc đối đầu công nghệ lớn nhất thế kỷ 21.
Xây hạ tầng blockchain an toàn: 'Chủ quyền dữ liệu và truy vết on-chain là yêu cầu bắt buộc'
(VNF) - Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch VBA và Chủ tịch 1Matrix, nhấn mạnh rằng một nền tảng Blockchain quốc gia phải đồng thời lưu trữ dữ liệu nhạy cảm trong nước, đảm bảo khả năng mở rộng trên cloud và tích hợp hệ thống truy vết on-chain đáp ứng tiêu chuẩn phòng chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố (AML/CFT).
Viettel sắp vận hành nhà máy chế tạo chip bán dẫn đầu tiên của Việt Nam
(VNF) - Viettel đang chuẩn bị nguồn lực để vận hành nhà máy chế tạo chip bán dẫn công nghệ cao đầu tiên của Việt Nam. Đây là nhiệm vụ được Chính phủ giao Bộ Quốc phòng và Viettel triển khai.
Cơn ‘rung lắc’ hiếm thấy, chuyện gì đang xảy ra với Apple?
(VNF) - Thời gian để Apple thực sự bứt phá trong cuộc đua AI đang cạn dần, trong khi những biến động nhân sự then chốt đội ngũ điều hành trở thành dấu hỏi lớn.
Tin đồn bất ngờ về người kế nhiệm CEO Apple Tim Cook
(VNF) - Câu chuyện ai sẽ thay Tim Cook lãnh đạo Apple, một trong những công ty giá trị nhất thế giới, đang thu hút sự chú ý của công chúng.
SpaceX nhắm IPO 2026 với định giá 800 tỷ USD, vượt mặt OpenAI?
(VNF) - Theo nhiều báo cáo quốc tế gần đây, SpaceX - công ty hàng không vũ trụ của tỷ phú Elon Musk - đang xem xét một đợt chào bán cổ phần thứ cấp, với mục tiêu định giá công ty lên tới 800 tỷ USD. Nếu thành công, SpaceX sẽ vượt mặt OpenAI để trở thành công ty tư nhân giá trị nhất nước Mỹ.
Người dùng ChatGPT miễn phí nhận ‘gáo nước lạnh’ từ OpenAI
(VNF) - ChatGPT bản miễn phí đã liên tục được nâng cấp trong những năm gần đây, nhưng một thay đổi sắp tới có thể khiến nhiều người dùng cảm thấy không mấy chịu.
iPhone gập lần đầu tiên xuất hiện, Apple gây 'sốc' toàn thị trường di động
(VNF) - iPhone gập sẽ nằm trong phân khúc giá không dành cho số đông và nó có thể sẽ trở thành tâm điểm công nghệ của năm tới.
Đồ chơi thời AI: Giật mình khi gấu bông ‘trò chuyện’ tình dục với trẻ nhỏ
(VNF) - Đồ chơi AI đang tạo ra những người bạn “thông minh” cho trẻ. Nhưng nó cũng kéo theo rủi ro về nội dung độc hại và xâm phạm quyền riêng tư.
iPhone 17 thành công ‘phi thường’, Apple lập kỷ lục chưa từng có
(VNF) - Apple được dự báo sẽ lập kỷ lục mới về số lượng iPhone xuất xưởng trong năm 2025, nhờ sức hút từ dòng iPhone 17.
Việt Nam lập trung tâm siêu tính toán AI quốc gia và chính sách 'AI hóa toàn diện'
(VNF) - Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho biết, Việt Nam xem AI không chỉ là một công nghệ hỗ trợ, mà là nền hạ tầng trí tuệ thiết yếu trong tương lai tương đương với điện, Internet hay viễn thông. Với tư duy đó, Việt Nam đang xây dựng trung tâm siêu tính toán AI quốc gia và triển khai chính sách “AI hóa toàn diện”, đưa AI trở thành công cụ trí tuệ của toàn dân.
Facebook đóng ứng dụng Messenger trên máy tính từ 15/12, người dùng cần làm gì?
(VNF) - Meta thông báo sẽ ngừng hỗ trợ phiên bản ứng dụng Messenger dành cho máy tính Windows và macOS vào ngày 15/12 tới.
Samsung Z TriFold ra mắt: Table gắn kèm điện thoại, trải nghiệm chưa từng có
(VNF) - Samsung vừa chính thức công bố Galaxy Z TriFold - mẫu smartphone gập nhiều người mong chờ với hai bản lề thay vì chỉ một.
Dịch vụ Cloud toàn cầu đạt 723,4 tỷ USD: Công cụ mới giúp doanh nghiệp kiểm soát chi phí
(VNF) - Chi phí dịch vụ cloud toàn cầu được dự báo gần chạm 723,4 tỷ USD trong năm 2025, thúc đẩy nhu cầu kiểm soát chi tiêu chặt chẽ hơn. Đáp lại xu hướng này, ManageEngine ra mắt kiến trúc đa portal trên CloudSpend nhằm giúp doanh nghiệp theo dõi và tối ưu hóa chi phí hiệu quả hơn.
C.Product: Lợi thế giúp doanh nghiệp tăng sức cạnh tranh dựa trên dữ liệu
(VNF) - Trong bối cảnh thị trường cạnh tranh bằng tốc độ và dữ liệu, doanh nghiệp cần những công cụ tự động hóa để thu thập, phân tích và phản hồi khách hàng nhanh nhất. Nền tảng hợp nhất C.Product giúp đội ngũ bán hàng không chỉ nắm bắt thông tin kịp thời mà còn biến dữ liệu thành lợi thế cạnh tranh thực sự.
iPhone 18 Pro nguy cơ tăng giá, Apple có ‘tuyệt chiêu’ để hoá giải?
(VNF) - Liệu Apple có đủ mạnh để giữ giá iPhone 18 Pro và iPhone 18 Pro Max trước bão tăng chi phí do thiếu hụt nguồn cung chip nhớ.
Không phải Nvidia, đây mới là công ty AI ‘nóng’ nhất thế giới lúc này
(VNF) - Khó có khả năng bất kỳ ai tái lập được mức độ thống trị như Nvidia hiện nay, nhưng Google đang khiến thị trường đổi chiều.
Facebook, YouTube và TikTok gây hại trẻ vị thành niên: Lời thú nhận về '1 loại ma túy'
(VNF) - Một loạt cáo buộc mới cho rằng Facebook, YouTube, TikTok và Snapchat từ lâu đã biết chính xác mức độ gây hại của nền tảng đối với thanh thiếu niên, nhưng phớt lờ.
Quyết tâm vào chuỗi bán dẫn toàn cầu: Mục tiêu và thách thức nhân lực của Việt Nam
(VNF) - Trong làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu, các quốc gia không chỉ cạnh tranh bằng ưu đãi đầu tư mà bằng chính năng lực vận hành công nghệ, trong đó nhân lực là yếu tố quyết định.
Nvidia tuyên bố sở hữu công nghệ 'đi trước 1 thế hệ' khiến các đối thủ sốc
(VNF) - Khẳng định sở hữu công nghệ chip “đi trước một thế hệ”, Nvidia tự tin rằng hệ sinh thái GPU của họ là lựa chọn số 1 cho các mô hình AI lớn.
Apple vượt Samsung sau 14 năm: iPhone 'lên đỉnh' toàn cầu
(VNF) - Apple dự kiến sẽ xuất xưởng nhiều smartphone hơn Samsung trong năm 2025 - lần đầu tiên trong 14 năm qua, theo báo cáo mới từ Counterpoint Research công bố hôm thứ Tư.
Nền tảng khoa học cơ bản 'đâm chồi' những ngành công nghệ mới
(VNF) - Ít ai biết rằng tại Việt Nam, có một doanh nghiệp chọn đi từ “gốc rễ” bằng việc đầu tư bài bản vào khoa học cơ bản và đổi mới sáng tạo, xây nền tảng để phát triển bền vững nhiều công nghệ lõi mới trong một hệ sinh thái có tính cộng hưởng.
Các ‘ông lớn’ công nghệ ra tay cứu trợ vụ cháy thảm khốc nhất Hong Kong
(VNF) - Làn sóng quyên góp dồn dập từ các tập đoàn công nghệ hàng đầu Trung Quốc sau vụ cháy chung cư kinh hoàng ở Hong Kong, khiến ít nhất 94 người thiệt mạng.
Luật Trí tuệ nhân tạo được ban hành: Thời điểm vàng cho startup AI Việt Nam
(VNF) - Bà Nguyễn Thị Tuyết - Giám đốc vận hành nền tảng đổi mới sáng tạo BambuUP cho rằng, AI sẽ bùng nổ mạnh nhất trong các ngành có lượng dữ liệu lớn và nhu cầu tối ưu hóa ra quyết định, đặc biệt là tài chính - ngân hàng, y tế và sản xuất - chuỗi cung ứng.
Cảnh hoang hóa tại Khu đô thị Đa Phước sau thời gian dài 'đắp chiếu'
(VNF) - Tại dự án 29ha Khu đô thị quốc tế Đa Phước, ghi nhận có hoạt động thi công trở lại sau nhiều năm đình trệ vì vướng sai phạm.


































































