Smartphone được thiết kế để gây nghiện, cách nào để thoát bẫy?
(VNF) - Bạn có phải là người mỗi sáng vừa mở mắt đã vớ lấy chiếc smartphone? Cảm thấy lo lắng khi không có điện thoại bên cạnh? Hay dành hàng giờ đồng hồ mỗi ngày chỉ để lướt màn hình? Nếu có, bạn có thể đang mắc chứng nghiện smartphone.
Khi Internet xuất hiện, cả thế giới đã vui mừng vì giờ đây con người có thể tiếp cận kho tàng kiến thức được tích lũy hàng thế kỷ. Đây là một cuộc cách mạng làm dân chủ hóa thông tin.

Nhưng vào thời điểm đó, để tiếp cận được nguồn tri thức này, bạn phải đến thư viện hoặc sử dụng máy tính để bàn với kết nối dial-up chậm chạp. Việc tiếp nhận thông tin diễn ra từ từ, có chọn lọc.
Còn ngày nay, thiết bị nhỏ gọn trong túi quần – cái gọi là “smartphone” – chính là cánh cổng truy cập mọi thông tin toàn cầu. Và đó là điều khiến mọi chuyện trở nên quá tải.
Bộ não con người không được thiết kế để xử lý lượng thông tin khổng lồ như vậy – và các hãng smartphone lại cố tình làm mọi thứ tệ hơn.
Smartphone được thiết kế để gây nghiện
Theo PhonArena, smartphone không chỉ luôn được kết nối với thế giới – mà chúng liên tục nhắc bạn rằng điều đó đang diễn ra. Hệ điều hành và các ứng dụng đều sử dụng thông báo để níu kéo sự chú ý của bạn mỗi giờ, mỗi phút.
“Bạn đã xem tin tức mới chưa? Bạn quên nhập cân nặng và lượng calo hôm nay rồi. Bạn bè đang nhớ bạn trên Facebook và Instagram đấy. Lâu rồi bạn chưa đăng TikTok. Mau quay lại nào!”

Chiếc iPhone 16 Pro Max hay Galaxy S25 Ultra của bạn cứ nhắc nhở liên tục về những gì bạn có thể đang bỏ lỡ, khiến bạn thấy bất an. Một nghiên cứu năm 2016 chỉ ra rằng “thông báo đẩy từ smartphone làm giảm hiệu suất làm việc và gây ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng tập trung.”
Nhưng điều tồi tệ hơn là: những thông báo ấy đang dần “lập trình lại” bộ não bạn – khiến bạn luôn phải kết nối với điện thoại. Bạn mắc phải hội chứng FOMO – sợ bỏ lỡ điều gì đó.
Mỗi thông báo có thể là tin nóng, điều khẩn cấp, hoặc một xu hướng mà bạn cần biết để không bị "ra rìa".
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh FOMO tác động tiêu cực đến hành vi và sức khỏe tâm thần. Một nghiên cứu cho thấy FOMO liên quan đến việc mất tập trung khi lái xe, và là yếu tố dự báo của chứng nghiện Internet, smartphone và mạng xã hội.

Không loại trừ cả những flagship mới nhất – iPhone 16 Pro Max hay Galaxy S25 Ultra đều nằm trong “vòng nghiện”.
Bác sĩ tâm thần Anna Lembke – trưởng phòng khám Chẩn đoán kép của Stanford – cho biết: sử dụng smartphone có thể gây nghiện tương tự cờ bạc, rượu hay chất gây nghiện.
Não bộ con người hoạt động theo cơ chế phần thưởng – khi làm điều gì đó thú vị, não tiết ra dopamine – một chất gây cảm giác “vui sướng”. Lướt Instagram hay chơi game trên điện thoại chính là cách bạn liên tục “bơm dopamine” vào não.
Các kỹ sư ứng dụng biết rõ cơ chế này và cố tình khai thác nó. Tính năng “cuộn vô tận” chính là công cụ tiêu biểu – giống như casino không có đồng hồ, bạn không bao giờ biết lúc nào nên dừng lại.
Tristan Harris – cựu chuyên gia đạo đức thiết kế của Google – nói: “Nếu tôi bỏ đáy của cái ly, bạn sẽ không biết lúc nào nên ngừng uống.”
Ngay cả tính năng “kéo để làm mới” (pull to refresh) cũng hoạt động giống như đánh bạc. Ở người nghiện cờ bạc, cảm giác không chắc chắn khiến dopamine tăng mạnh hơn là khi chiến thắng. Và bạn cũng thế – khi kéo xuống chờ xem có gì mới.
Giao diện smartphone hiện đại còn sử dụng màu sắc sặc sỡ, hoạt ảnh chuyển động mạnh, âm thanh kích thích… để tạo ra mức hưng phấn dopamine tối đa. iOS 26 hay One UI trên S25 Ultra đều là ví dụ điển hình.
Cách "cai" nghiện smartphone
Bạn có thể nghĩ: “Biết rồi – smartphone tệ đấy. Nhưng giờ thì sao?” Thực tế, không thể nào từ bỏ hoàn toàn smartphone trong thế giới hiện đại. Nhưng bạn có thể thực hiện những bước nhỏ để giảm tác hại và cải thiện sức khỏe tinh thần.

Không dùng điện thoại di động trong giờ đầu tiên sau khi thức dậy: Dù bạn dùng smartphone làm đồng hồ báo thức, hãy cố gắng trì hoãn việc sử dụng nó. Một giờ “sạch dopamine” sẽ giúp bộ não thức dậy tự nhiên và cắt cơn nghiện.
Tắt tất cả thông báo không cần thiết: Hầu hết hệ điều hành cho phép tùy chỉnh thông báo. Bạn thực sự có cần game nào đó nhắc bạn quay lại nhận phần thưởng mỗi ngày? Chỉ giữ lại những gì quan trọng.
Một ngày không smartphone: Các chuyên gia khuyên nên “cai nghiện” trong một tháng – nhưng nếu không thể, một ngày xa điện thoại cũng giúp khôi phục đường dẫn phần thưởng trong não.
Bảo vệ mắt – nghỉ 20 phút mỗi giờ: Đây là nguyên tắc cơ bản, đặc biệt quan trọng với smartphone vì bạn nhìn màn hình nhỏ ở khoảng cách gần quá lâu – ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực.

Tích cực tham gia các hoạt động ngoài trời: Nghe có vẻ cũ kỹ, nhưng các hoạt động ngoài đời thực như đi chơi, leo núi, chơi thể thao, đọc sách hay vẽ tranh… sẽ giúp bạn rời xa vòng xoáy kỹ thuật số và cảm thấy hạnh phúc hơn.
Chiếc smartphone là một công cụ tuyệt vời, nhưng cũng là con dao hai lưỡi. Nếu bạn đang dùng iPhone 16 Pro Max hay Galaxy S25 Ultra và thấy mình kiệt sức vì nó, đừng tự trách. Hãy bắt đầu bằng những thay đổi nhỏ và lấy lại quyền kiểm soát. Vì cuối cùng, bạn mới là người sử dụng công nghệ – chứ không phải nạn nhân của nó.
iPhone 17 Pro Max: Màu cam rực rỡ và giá sẽ ‘sốc’?
Nvidia tuyên bố sở hữu công nghệ 'đi trước 1 thế hệ' khiến các đối thủ sốc
(VNF) - Khẳng định sở hữu công nghệ chip “đi trước một thế hệ”, Nvidia tự tin rằng hệ sinh thái GPU của họ là lựa chọn số 1 cho các mô hình AI lớn.
Bắt tay Elon Musk và Jensen Huang, Saudi Arabia muốn thành trung tâm AI hàng đầu thế giới
(VNF) - Cuộc tái định hình quan hệ với Mỹ cho thấy tham vọng của Saudi Arabia: đưa vương quốc trở thành trung tâm AI hàng đầu thế giới.
Kinh tế số Việt Nam có thể đạt 39 tỷ USD trong năm nay
(VNF) - Nền kinh tế số Việt Nam được dự báo đạt 39 tỷ USD tổng giá trị hàng hóa vào cuối năm 2025, tăng trưởng 17% so với cùng kỳ năm trước.
Chuyển đổi hạ tầng chứng thực điện tử quốc gia
(VNF) - Việc chuyển đổi hạ tầng dịch vụ chứng thực điện tử quốc gia (Root CA) giúp chuẩn hóa và nâng tầm dịch vụ tin cậy về chữ ký số.
OpenAI sắp ra mắt sản phẩm đe dọa iPhone của Apple
(VNF) - OpenAI có thể đang chuẩn bị cho các sản phẩm phần cứng quy mô lớn, mang đến “trải nghiệm bình yên” - hoàn toàn đối lập với smartphone.
Bitcoin tiếp tục ‘chảy máu’, quỹ đầu tư lớn nhất thế giới rơi vào cảnh tồi tệ
(VNF) - Quỹ ETF Bitcoin của BlackRock đang trải qua tháng tồi tệ nhất kể từ khi ra mắt, trong bối cảnh giá Bitcoin ghi nhận mức giảm mạnh nhất trong hơn ba năm.
FPT đầu tư khu công nghệ số tập trung Tuần Châu 138 tỷ tại Quảng Ninh
(VNF) - Dự án Khu công nghệ số tập trung Tuần Châu do Tập đoàn FPT làm nhà đầu tư có tổng vốn hơn 138 tỷ đồng, với quy mô diện tích khoảng 8,94ha.
Samsung muốn mở rộng sản xuất tại Việt Nam
(VNF) - Lãnh đạo Samsung cho biết đang xây dựng chiến lược mở rộng sản xuất tại Việt Nam, trong đó có tỉnh Bắc Ninh, nhất là phát triển các dự án sản xuất màn hình OLED.
Meta của Mark Zuckerberg che giấu việc Facebook gây hại cho người dùng?
(VNF) - Meta được cho là đã dừng một nghiên cứu nội bộ cho thấy người dùng ngừng sử dụng Facebook có xu hướng giảm lo âu và trầm cảm.
Nhà máy 5M vắng bóng người: Robot tự chủ từ lập kế hoạch đến sản xuất
(VNF) - Cuộc cách mạng công nghiệp đang chuyển sang giai đoạn mới: không chỉ là robot và tự động hóa, mà đã trở thành nhà máy tự chủ (Autonomous Factory) – nơi các dây chuyền sản xuất có thể tự giám sát, tự tối ưu và phản ứng linh hoạt theo biến động thị trường. Trên bình diện toàn cầu, nhiều công ty lớn đã bắt tay xây dựng tầm nhìn này, mở ra kỷ nguyên mới cho sản xuất thông minh.
Xiaomi vượt Apple: Cuộc đổi ngôi bất ngờ trên thị trường smartphone Việt Nam
(VNF) - Với 19% thị phần, Xiaomi đã vượt Apple để vươn lên vị trí thứ hai tại thị trường smartphone Việt Nam, phản ánh sức bật mạnh mẽ của phân khúc giá rẻ và tầm trung.
eBay: ‘Cựu binh’ thương mại điện tử tái sinh nhờ 'mỏ vàng' tích lũy suốt 30 năm
(VNF) - Trong bối cảnh các đối thủ thương mại điện tử chạy đua công cụ AI để hút khách, eBay tin rằng chính “tuổi đời” lâu năm lại trở thành lợi thế của họ.
Nvidia cảnh báo 'sốc' OpenAI về gói đầu tư 100 tỷ USD
(VNF) - Với sự cạnh tranh ngày càng mạnh từ AMD cùng sức ép vốn khổng lồ, tương lai của mối quan hệ Nvidia – OpenAI sẽ còn nhiều biến động.
Cloudflare: ‘Người gác cửa’ Internet và ác mộng sập mạng toàn cầu
(VNF) - Sự cố Cloudflare không phải cá biệt mà là hồi chuông cảnh tỉnh về sự thống trị của vài nhà cung cấp lớn. Khi một "người khổng lồ" hắt hơi, cả thế giới cảm cúm.
‘Ông trùm’ công nghệ đào tạo trợ lý AI chuyên đi chợ online hộ bạn
(VNF) - Khi AI bắt đầu thay đổi cách con người mua sắm trực tuyến, một cuộc chiến của các “ông trùm” đang nhen nhóm cho tương lai của hoạt động này.
Tỷ phú Warren Buffett đặt cược vào Google, cổ phiếu Alphabet tăng vọt
(VNF) - Từ lời tri ân trong bản cáo bạch IPO đến mối duyên đầu tư muộn, Warren Buffett giờ đây trở thành nhà đầu tư lớn của Alphabet ở giai đoạn cuối sự nghiệp.
Biến động lớn: Apple xé lẻ dòng iPhone, đồng loạt ra mắt các mẫu giá rẻ
(VNF) - Apple được cho là sẽ điều chỉnh mạnh mẽ lịch ra mắt iPhone trong năm tới, iPhone 18, iPhone 18e và iPhone Air 2 trình làng muộn.
Túi vải đựng iPhone giá 6 triệu đồng, đắt khó tin nhưng luôn cháy hàng
(VNF) - Chiếc túi đựng iPhone có giá lên đến 230 USD (khoảng 6 triệu đồng), lấy cảm hứng từ concept một mảnh vải, bất ngờ cháy hàng.
Ứng dụng AI: Trụ cột phát triển bền vững đô thị Việt Nam
(VNF) - Việt Nam đang đứng trước một ngã rẽ quan trọng với cuộc tái cấu trúc quy mô lớn hệ thống hành chính địa giới, mở ra một không gian phát triển đô thị - nông thôn hoàn toàn mới. Trong bối cảnh đó, việc ứng dụng Trí tuệ Nhân tạo (AI) được xem là yếu tố then chốt để xây dựng các đô thị thông minh và bền vững.
Máy tính lượng tử: Bước ngoặt mới, định hình tương lai nhân loại
(VNF) - Nếu AI là “bộ não” đang học cách suy nghĩ như con người, thì máy tính lượng tử sẽ là bộ não có thể suy nghĩ ở cấp độ của vũ trụ.
'Bầu trời dưới 1.000m sẽ là không gian tăng trưởng mới của Việt Nam'
(VNF) - Với tiềm năng được đánh giá có thể đạt 10 tỷ USD, kinh tế tầm thấp được kỳ vọng sẽ là không gian tăng trưởng mới của Việt Nam.
Cuộc chiến ‘tỷ USD’ giữa iPhone 17 Pro Max và Galaxy S26 Ultra bắt đầu
(VNF) - iPhone 17 Pro Max vẫn là một chiếc smartphone đáng kinh ngạc, nhưng Samsung đang chuẩn bị cho một cuộc phản công toàn diện với Galaxy S26 Ultra.
Lừa đảo tài sản số: 'Rug pull' - rút vốn bất ngờ là chiêu thức phổ biến nhất
(VNF) - Chuyên gia an ninh mạng cảnh báo, trên thị trường tài sản số tại Việt Nam, chiêu thức lừa đảo phổ biến nhất là “rug pull” – nhà phát hành tự tạo token, bơm giá, thu hút nhà đầu tư rồi bất ngờ rút vốn, khiến giá trị tài sản sụp đổ và nhà đầu tư mất trắng.
Doanh thu ngành game và ứng dụng Việt tăng 65%, dẫn đầu châu Á - Thái Bình Dương
(VNF) - Theo dữ liệu từ AppMagic, Việt Nam đang dẫn đầu khu vực châu Á - Thái Bình Dương với mức tăng 65% doanh thu từ mảng game và ứng dụng, ghi nhận tốc độ tăng trưởng nhanh nhất khu vực.
SGS Thụy Sĩ hỗ trợ CT UAV siết tiêu chuẩn chất lượng hàng không vũ trụ
(VNF) - CT UAV hợp tác cùng SGS từ Thụy Sĩ, tập đoàn về thử nghiệm, giám định và chứng nhận triển khai tiêu chuẩn quản lý chất lượng AS9100D và ISO 9001 cho hội sở và 5 nhà máy của CT UAV.
Nvidia tuyên bố sở hữu công nghệ 'đi trước 1 thế hệ' khiến các đối thủ sốc
(VNF) - Khẳng định sở hữu công nghệ chip “đi trước một thế hệ”, Nvidia tự tin rằng hệ sinh thái GPU của họ là lựa chọn số 1 cho các mô hình AI lớn.
Toàn cảnh 3ha đất nông nghiệp nội đô vừa được Hà Nội chuyển đổi để cao ốc
(VNF) - Gần 3ha đất nông nghiệp của Tân Á Đại Thành ở quận Hoàng Mai cũ (Hà Nội) được chuyển đổi mục đích sử dụng để thực hiện tổ hợp nhà ở, văn phòng.


































































