'Tham vọng pin xe điện của châu Âu đứt gánh, Trung Quốc thu lợi kép'

Thất bại đau đớn nhất trong ngành sản xuất pin EV của châu Âu đến từ Northvolt, một công ty khởi nghiệp của Thụy Điển từng là một trong những công ty khởi nghiệp được tài trợ tốt nhất châu Âu.

Kể từ khi thành lập vào năm 2016, Northvolt đã trở thành biểu tượng của nỗ lực xây dựng ngành công nghiệp pin xe điện tự chủ của Liên minh châu Âu (EU).

Công ty đã nhận được khoản vay xanh lớn nhất từ ​​trước đến nay tại EU, với sự hỗ trợ từ Volkswagen và BMW, nhằm giảm sự phụ thuộc vào các "gã khổng lồ" Trung Quốc như CATL và BYD.

Tuy nhiên, Northvolt đã nộp đơn xin phá sản tại Mỹ vào cuối tháng 11 sau khi một gói cứu trợ không được thông qua, và người đồng sáng lập kiêm giám đốc điều hành (vốn là một cựu giám đốc điều hành của Tesla) đã nghỉ việc.

Dù nộp đơn phá sản nhưng các nhà máy của Northvolt tại Thụy Điển vẫn hoạt động và tiếp tục giao hàng cũng như trả tiền cho các nhà cung cấp và nhân viên.

Trên thực tế, Northvolt đã gặp khó khăn về tài chính trong nhiều tháng, qua đó phải cắt giảm việc làm và tái cấu trúc hoạt động. Bởi vậy việc nộp đơn xin phá sản tại Mỹ sẽ giúp công ty tái cấu trúc nợ, mở rộng quy mô kinh doanh phù hợp với nhu cầu hiện tại của khách hàng và đảm bảo nền tảng bền vững để tiếp tục hoạt động.

Hậu quả đã lan rộng khắp châu Âu, 12 trong số 16 nhà máy sản xuất pin do châu Âu đứng đầu đã bị trì hoãn hoặc hủy bỏ.

Tuy nhiên, Trung Quốc, vốn đã đi trước nhiều năm trong lĩnh vực phát triển pin EV, đã sẵn sàng lấp đầy khoảng trống này, với 10 trong số 13 dự án ở châu Âu đang được triển khai, tất cả đều do các nhà sản xuất châu Á dẫn đầu như Công ty Công nghệ Contemporary Amperex của Trung Quốc và Samsung SDI của Hàn Quốc.

Đây là một thực tế đau đớn đối với châu Âu trước nỗ lực cắt giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc bằng cách tạo ra pin EV xanh hơn, sử dụng 100% niken, mangan và coban tái chế.

Các kế hoạch đã được đưa ra để xây dựng các nhà máy ở Gothenburg, miền nam Thụy Điển, và Ba Lan, Đức, Canada, tất cả đều được hỗ trợ bởi các khoản trợ cấp lớn của chính phủ.

Nhưng giấc mơ đó đã sụp đổ. Các kế hoạch sản xuất pin xe điện ở châu Âu đã bị sa lầy bởi những rào cản thuế quan, các vấn đề về sản xuất và nhu cầu xe điện chậm hơn dự kiến.

Ông Andy Palmer, cựu giám đốc điều hành của Aston Martin Global Lagonda Holdings Plc., cho hay: "Việc không thiết lập được năng lực sản xuất pin trong nước đe dọa đến sự tồn tại của ngành công nghiệp ô tô tại châu Âu".

Nếu không có chuỗi cung ứng EV, các nhà sản xuất ô tô "có thể di dời sản xuất đến các khu vực có ngành công nghiệp pin đã thành lập, dẫn đến khả năng đóng cửa nhà máy và mất việc làm đáng kể".

Bên cạnh Northvolt, hoạt động của hai nhà máy sản xuất pin tại Đức và Ý của Mercedes-Benz Group AG và Stellantis NV cũng đã bị đình trệ.

Trong khi Volkswagen cho biết các nhà máy sản xuất pin tại châu Âu của hãng sẽ mất nhiều thời gian hơn để đạt công suất dự kiến. Công ty khởi nghiệp sản xuất pin tại Anh Britishvolt cũng đã đóng cửa vào năm ngoái.

Theo các chuyên gia, việc xây dựng một ngành công nghiệp pin châu Âu được cho là tham vọng xa vời vì Trung Quốc cung cấp khoảng 85% pin lithium-ion của thế giới và là nơi có 6 nhà sản xuất pin EV lớn nhất thế giới.

Trong khi các nhà sản xuất ô tô châu Âu đã tung ra các mẫu xe động cơ đốt trong (ICE) mới, Trung Quốc đã chạy đua về phía trước, đầu tư ồ ạt vào ngành công nghiệp xe điện trong nước của riêng mình.

Đến năm 2021, ngay khi các nhà sản xuất ô tô lâu đời đang nghiêng về EV, CATL đã trở thành nhà sản xuất pin lớn nhất thế giới, với sức mạnh của BYD đang phát triển thành một thế lực chính trong quá trình phát triển EV. Trong khi đó, các nhà sản xuất ô tô châu Âu đang rút lại các chiến lược điện khí hóa của họ và hủy bỏ các đơn đặt hàng pin.

Theo thông báo từ hãng sản xuất ô tô khổng lồ Stellantis và nhà sản xuất pin Trung Quốc CATL vào ngày 10/12, một nhà máy sản xuất pin xe điện với quy mô lớn sắp được xây dựng ở Zaragoza, miền bắc Tây Ban Nha.

Các công ty cho biết họ sẽ đầu tư 4,33 tỷ USD vào cơ sở này, dự kiến ​​sẽ bắt đầu sản xuất vào cuối năm 2026.

Quyết định xây nhà máy tại Tây Ban Nha được đưa ra sau khi nước này không áp dụng mức thuế bổ sung đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc vào EU.