Trung Quốc mạnh tay với lệnh cấm khoáng sản, gây sức ép toàn cầu

Căng thẳng công nghệ leo thang

Báo động đang gia tăng với các công ty đa quốc gia đang kinh doanh với Trung Quốc sau lệnh cấm vận thương mại của nước này đối với việc xuất khẩu 4 loại khoáng sản quan trọng sang Mỹ.

Vấn đề chính đáng quan tâm là một điều khoản mở rộng lệnh cấm đối với các công ty ở các quốc gia khác chuyển giao khoáng sản cho các công ty Mỹ sau khi mua từ Trung Quốc.

"Bất kỳ tổ chức hoặc cá nhân nào từ bất kỳ quốc gia hoặc khu vực nào vi phạm các điều khoản và chuyển giao hoặc cung cấp các mặt hàng sử dụng kép có liên quan có nguồn gốc từ Trung Quốc cho các tổ chức hoặc cá nhân tại Mỹ sẽ phải chịu trách nhiệm theo luật", tuyên bố của Bộ Thương mại Trung Quốc nêu rõ.

Động thái mạnh tay này làm nổi bật lên sự sẵn sàng của Bắc Kinh trong việc tăng cường phản ứng ăn miếng trả miếng đối với các chính sách thương mại cứng rắn hơn mà Tổng thống đắc cử Donald Trump đã tuyên bố.

Trung Quốc từ lâu đã lên án những nỗ lực của các quốc gia khác, đặc biệt là Mỹ, nhằm áp đặt những giới hạn tương tự đối với hoạt động trung chuyển của các công ty bên ngoài biên giới của họ.

Lệnh cấm của Bắc Kinh đe dọa làm đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu hơn nữa bằng cách buộc các công ty phải lựa chọn liệu các sản phẩm có vật liệu và thành phần nhất định có thể chỉ được cung cấp cho thị trường Mỹ hay chỉ cho thị trường Trung Quốc.

Trung Quốc đang cố gắng thuyết phục các công ty ở nơi khác, đặc biệt là ở châu Âu, rằng họ nên đầu tư và xây dựng chuỗi cung ứng tại Trung Quốc, không phải Mỹ.

Ông Jens Eskelund, chủ tịch Phòng Thương mại Liên minh châu Âu tại Trung Quốc, cho biết: "Động thái này đánh dấu sự leo thang đáng kể của cuộc chiến công nghệ đang diễn ra giữa Mỹ và Trung Quốc, và các doanh nghiệp thuộc Liên minh châu Âu (EU) ngày càng lo ngại bị cuốn vào cuộc chiến".

Lệnh cấm vận khoáng sản là động thái mới nhất trong sáng kiến ​​rộng rãi của Trung Quốc trong gần hai thập kỷ qua nhằm thay thế hàng nhập khẩu bằng sản xuất trong nước.

Vào ngày 3/ 12, cùng ngày Bộ Thương mại Trung Quốc công bố lệnh cấm khoáng sản, bốn hiệp hội thương mại liên kết với chính phủ đã chỉ đạo các công ty tránh mua chip máy tính của Mỹ. 2 ngày sau, Bộ Tài chính công bố dự thảo kế hoạch cải tổ việc đấu thầu các hợp đồng của chính phủ, ưu tiên mạnh mẽ cho các công ty sản xuất tại Trung Quốc.

Ông Joerg Wuttke, cựu chủ tịch Phòng Thương mại Liên minh châu Âu tại Trung Quốc, cho biết lần gần nhất Trung Quốc tiến gần đến lệnh cấm vận chuyển gián tiếp là vào tháng 5 năm ngoái. Nhưng điều đó chỉ áp dụng cho một công ty, một nhà nhập khẩu linh kiện nhựa đúc theo yêu cầu của Mỹ từ Trung Quốc.

Trong một dấu hiệu khác cho thấy chính phủ Trung Quốc đã sẵn sàng có lập trường cứng rắn để đáp trả chính sách của Mỹ, ngày 9/12, họ cho biết đã bắt đầu một cuộc điều tra chống độc quyền đối với Nvidia, gã khổng lồ của Mỹ thống trị thị trường thế giới về các loại chip tiên tiến nhất cần thiết cho trí tuệ nhân tạo.

Sẵn sàng tăng cường đối thoại

Theo các chuyên gia, một loạt các biện pháp cứng rắn cũng có thể báo hiệu sự sẵn sàng của Bắc Kinh trong việc đạt được một thỏa thuận với Mỹ.

Người phát ngôn của Bộ Thương mại Trung Quốc, ông He Jiandao, đã bảo vệ các quy định mới về xuất khẩu khoáng sản là "một biện pháp hợp lý" và cho biết Trung Quốc "sẵn sàng tăng cường đối thoại với tất cả các bên về việc kiểm soát xuất khẩu và cùng nhau duy trì sự ổn định và dòng chảy thông suốt của chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu".

Khi Bộ Thương mại Trung Quốc ban hành lệnh cấm vận vào tuần trước, họ đã chọn các khoáng sản, chẳng hạn như gali và germani, chỉ được sử dụng trong một số ít loại chất bán dẫn. Một số công ty đã có sẵn hàng dự trữ để chuẩn bị cho lệnh cấm của Trung Quốc.

Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn thống trị hoạt động khai thác và tinh chế các khoáng sản này trên toàn cầu, cũng như than chì và antimon, hai loại khoáng sản khác cũng bị cấm vận vào tuần trước.

Ngoài bốn loại khoáng sản trên, lệnh cấm xuất khẩu còn bao gồm “vật liệu siêu cứng”, một loại hợp chất hóa học mà Trung Quốc là nước sản xuất hàng đầu.

Giống như các khoáng chất quan trọng, vật liệu siêu cứng có ứng dụng trong sản xuất chất bán dẫn. Các hợp chất bao gồm vonfram cũng được sử dụng trong sản xuất đạn dược.

Trung Quốc đã đổ tiền vào phát triển ngành công nghiệp bán dẫn trong nước. Quốc gia này hiện là nhà sản xuất hàng đầu về chất bán dẫn được sử dụng trong ô tô và các ứng dụng khác.

Nhưng các công ty Trung Quốc vẫn đang vật lộn để sản xuất chất bán dẫn nhanh nhất và chính quyền ông Biden đã hạn chế xuất khẩu sang Trung Quốc khoảng 5% chất bán dẫn được sử dụng trong các ứng dụng quân sự cũng như trong trí tuệ nhân tạo.

"Lệnh cấm vận khoáng sản quan trọng của Trung Quốc là một mối đe dọa trực tiếp đến lợi ích của Nhật Bản và châu Âu nhằm đẩy họ ra xa Mỹ", bà Susan C. Schwab, người từng là đại diện thương mại Mỹ trong nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống George W. Bush, cho biết.

“Tuy nhiên, tôi không chắc đây có phải là động thái khôn ngoan nhất đối với một chính phủ đang tìm cách trấn an các nhà đầu tư nước ngoài tiềm năng hay không”, bà Susan nhấn mạnh thêm.