Theo báo cáo thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) quý I/2023 của Công ty Chứng khoán VNDirect, hoạt động phát hành TPDN có dấu hiệu phục hồi sau khi Nghị định 08 được ban hành.
Trong quý I/2023, số liệu tổng hợp của VNDirect cho thấy có 14 đợt phát hành TPDN trong nước thành công với tổng giá trị phát hành đạt hơn 28.335 tỷ đồng tăng 59% so với quý IV/2022. Trong đó có 11 đợt phát hành riêng lẻ với giá trị phát hành là 24.435 tỷ đồng, chiếm 86,2% tổng giá trị phát hành.
“Chúng tôi thấy rằng, sau khi Nghị định 08 được ban hành (ngày 5/3/2023), hoạt động phát hành riêng lẻ bắt đầu có sự phục hồi khi có 9 trên tổng 11 đợt phát hành riêng lẻ trong quý I/2023 được phát trong khoảng thời gian này. Tổng giá trị phát hành của 9 đợt phát hành này chiếm hơn 97% tổng giá trị phát hành riêng lẻ trong quý I/2023”, VNDirect cho biết.
Tuy nhiên theo quan sát của VNDirect, các đợt phát hành riêng lẻ lớn trong quý I/2023 đều là của của các doanh nghiệp ít có tên tuổi, thông tin về các doanh nghiệp này cũng rất hạn chế, thậm chí có doanh nghiệp tính tới thời điểm phát hành chỉ có thời gian thành lập chưa đến 1 năm.
VNDirect cho rằng những đợt phát hành này chỉ mang tính cục bộ, có thể mục đích phát hành chỉ là để cơ cấu lại nợ nội bộ của một hay một vài tổ chức lớn.
Khác với hoạt động phát hành, hoạt động mua lại trái phiếu trước hạn bắt đầu chững lại trong quý I/2023. Theo đó, tổng giá trị mua lại TPDN trước hạn trong quý I/2023 đạt 23.730 tỷ đồng, tăng 29,3% so với cùng kỳ, tuy nhiên giảm hơn 73% so với quý IV/2022.
Theo VNDirect, trong bối cảnh thanh khoản thị trường bất động sản đóng băng, tín dụng bị thắt chặt đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến dòng tiền của các doanh nghiệp trong thời gian qua, đặc biệt là các doanh nghiệp bất động sản. Đây có thể là nguyên nhân khiến hoạt động mua lại TPDN trước hạn chững lại trong quý I/2023.
Trước đó, tốc độ mua lại TPDN trước hạn có xu hướng tăng mạnh từ quý II/2022 và đạt đỉnh trong quý IV/2022 sau khi Nghị định 65 được ban hành. VNDirect cho rằng do Nghị định 65 quy định trái chủ phát hành phải mua lại trái phiếu trước hạn bắt buộc khi trái chủ phát hành vi phạm phương án phát hành. Do đó nhiều doanh nghiệp đã tăng cường mua lại nhằm giảm áp lực đáo hạn đồng thời xử lý sớm các lô trái phiếu có thể gặp bất lợi bởi quy định mới trong Nghị định 65.
Trong bối cảnh thị trường bất động sản trầm lắng, nhiều doanh nghiệp gặp khó về dòng tiền và hạn chế khả năng tiếp cận nguồn vốn, danh sách các doanh nghiệp chậm thanh toán các nghĩa vụ nợ trái phiếu tiếp tục tăng lên.
Tính đến ngày 22/3/2023, có khoảng 53 doanh nghiệp nằm trong danh sách chậm nghĩa vụ thanh toán lãi hoặc nợ gốc TPDN theo thông báo của Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX).
VNDirect ước tính, tổng dư nợ TPDN của các đơn vị này vào khoảng 148,9 nghìn tỷ đồng, chiếm khoảng 13,6% dư nợ TPDN toàn thị trường. Khoảng hơn 46,2 nghìn tỷ đồng TPDN của các doanh nghiệp trong danh sách sẽ đáo hạn trong năm 2023, chiếm khoảng 19,8% tổng giá trị đáo hạn toàn thị trường cả năm.
Trong năm 2023, VNDirect ước tính giá trị đáo hạn TPDN vào khoảng 232,6 nghìn tỷ đồng (tăng 51,6% so với cùng kỳ). Trong quý II/2023, khoảng hơn 70,9 nghìn tỷ đồng TPDN sẽ đáo hạn (tăng 127% so với quý I/2023). Như vậy, có thể thấy áp lực đáo hạn sẽ bắt đầu tăng mạnh trong quý II/2023.
Bất động sản là nhóm có tỷ trọng lớn nhất chiếm gần 39,9% tổng giá trị trái phiếu đáo hạn trong quý II/2023, đứng thứ 2 là nhóm tài chính ngân hàng với tỷ lệ chiếm 37,1% tổng giá trị đáo hạn.
Trong quý II, VNDirect cho rằng hoạt động phát hành có thể tiếp tục cải thiện, tuy nhiên để thị trường phục hồi bền vững cần có thêm nhiều giải pháp đồng bộ khác.
Với một số quy định nới lỏng cho hoạt động phát hành của Nghị định 08, VNDirect cho rằng trong thời gian tới có thể sẽ vẫn có những đợt phát hành riêng lẻ với mục đích cơ cấu nợ nội bộ giống như những đợt phát hành của một số doanh nghiệp thực hiện cuối tháng 3 vừa qua.
Tuy nhiên, để thị trường có thể phục hồi bền vững, VNDirect cho rằng cần phải có thêm những giải pháp đồng bộ khác để khôi phục lại niềm tin của nhà đầu tư và giải quyết được vấn đề mất thanh khoản như hiện nay của thị trường.
Thứ nhất, cần thêm nhiều giải pháp quyết liệt hơn từ doanh nghiệp để củng cố niềm tin của nhà đầu tư vào TPDN. Các doanh nghiệp bất động sản cũng phải nỗ lực tái cơ cấu, tái cấu trúc sản phẩm để đáp ứng nhu cầu thực của thị trường, đồng thời có biện pháp xử lý hàng tồn kho nhằm thu tiền về để giải quyết những khó khăn hiện tại về dòng tiền.
Thứ hai, cơ quan quản lý cần có phương án đẩy nhanh giải quyết các thủ tục pháp lý cho các dự án bất động sản. Thứ ba, các cơ quan quản lý cần xem xét nới lỏng các điều kiện để cho phép các định chế tài chính lớn bao gồm các ngân hàng có thể tham gia sâu hơn vào thị trường TPDN với vai trò tạo thanh khoản trên thị trường, đồng thời cho phép các ngân hàng phát triển các hình thức bảo lãnh thanh toán để dần khôi phục niềm tin cho nhà đầu tư.
Thứ tư, tương tự như bài học từ việc xử lý khủng hoảng TPDN tại các nước khu vực như Hàn Quốc, Trung Quốc, việc hỗ trợ các doanh nghiệp tiếp cận được nguồn vốn, đặc biệt là nguồn vốn tín dụng, để giải quyết vấn đề thanh khoản ngắn hạn là rất quan trọng. Vì vậy VNDirect cho rằng thị trường vẫn đang chờ đợi những tín hiệu tích cực hơn từ các nhóm giải pháp này.
