- Với 10 năm làm Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư nước ngoài, xin ông đánh giá những thành quả chủ yếu trong 30 năm thu hút vốn đầu tư nước ngoài của Việt Nam?
Ông Võ Hồng Phúc: Tôi có may mắn được làm việc ở Bộ Kế hoạch Đầu tư khá lâu, nên đã có điều kiện để theo dõi hoạt động đầu tư nước ngoài ngay từ đầu khi chúng ta ban hành Luật Đầu tư nước ngoài vào năm 1987 cho đến khi kết thúc nhiệm kỳ Bộ trưởng.
Lúc đầu, chưa có cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư nước ngoài riêng nên Bộ Kinh tế đối ngoại theo dõi đầu tư nước ngoài. Phải đến khi thành lập Ủy ban Nhà nước về hợp tác và đầu tư (SCCI) vào tháng 3/1989 thì cơ quan này là đầu mối quản lý nhà nước về đầu tư nước ngoài.
Thời kỳ đầu, đầu tư nước ngoài vào Việt Nam chưa nhiều, mãi tới những năm 90 mới tăng lên đáng kể. Trong thời kỳ Mỹ cấm vận không ai muốn vào Việt Nam. Có một số ít nhà đầu tư Singapore, Đài Loan, Hồng Kông quan tâm còn những nhà đầu tư lớn thì họ không vào, nếu có thì phải thông qua công ty được lập tại nước khác.
Từ thập kỷ 90, đầu tư nước ngoài đã trở thành một bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế Việt Nam. Nói về cái được của đầu tư nước ngoài, tôi muốn nhấn mạnh đến thứ nhất là kinh nghiệm quản lý và công nghệ, Thứ hai là nguồn vốn đầu tư và gia tăng năng lực sản xuất, xuất khẩu. Thứ ba, đầu tư nước ngoài đã góp phần đào tạo cán bộ quản lý, cán bộ doanh nghiệp, công nhân kỹ thuật. Thứ tư là đóng góp vào nguồn thu ngân sách cũng như góp phần cân bằng cán cân thương mại.
Từ những đóng góp nói trên, đầu tư nước ngoài đã trở thành một trong những động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của Việt Nam.
- Còn đâu là điều ông chưa hài lòng?
Liên quan đến FDI, điều làm tôi thấm thía nhất là cuối năm 1993 khi tôi sang Singapore với tư cách là đặc phái viên của Thủ tướng Võ Văn Kiệt để gặp Thủ tướng Lý Quang Diệu. Ông đã hỏi rất nhiều về kinh tế Việt Nam, trong đó câu hỏi đầu tiên là về đầu tư nước ngoài, có bao nhiêu nước đầu tư vào Việt Nam, những nước nào đứng đầu?
Hồi đó đầu tư lớn nhất vào nước ta là Đài Loan, thứ hai là Hồng Kong, thứ ba là Singapore. Ông Lý Quang Diệu hỏi tôi, còn nước Anh thế nào, nước Đức thế nào, nước Mỹ thế nào? Và ông nói rằng, chỉ khi nào thu hút được vốn đầu tư từ những nước phát triển như Anh, Mỹ, Nhật thì mới thực sự đáng quý. Cho đến nay, cái chưa được là đầu tư từ các nước phát triển có nền công nghiệp tiên tiến vẫn còn quá ít.
Thứ hai là quản lý các doanh nghiệp FDI chưa chặt chẽ, trong một số doanh nghiệp liên doanh trình độ quản lý của bên Việt Nam còn thấp, nhiều liên doanh thất bại hoặc bị bên nước ngoài chi phối bằng cách tăng vốn dần, hoạch toán lỗ để buộc bên Việt Nam rút lui dần. phần vốn góp của Việt Nam chủ yếu là đất đai, tiền chỉ là một phần nhỏ thôi, đất đai là vốn quý thì lại biến thành con số không. Đó là cái chưa được về năng lực quản lý.
Thứ ba là hiệu quả đối với một số dự án lớn cũng cần phải xem lại, chẳng hạn như sự chuyển giá của một số doanh nghiệp FDI, dù đã biết nhưng chưa khắc phục được.
Thứ tư là vấn đề bảo vệ môi trường. các sự cố về môi trường như là Vedan đối với sông Thị Vải, Formosa gây ra sự cố môi trường biển ở miền Trung là những bài học lớn trong quá trình thu hút FDI.
Ngoài ra, cơ cấu của đầu tư chưa hợp lý. Một số ngành công nghiệp quan trọng như công nghiệp ô tô ta muốn đầu tư nhưng hoàn toàn thất bại do thị trường ô tô của Việt Nam nhỏ, lại có nhiều nhà đầu tư vào nên chia nhỏ thị phần, họ đầu tư không bài bản, không đầu tư vào công nghệ.
- Như ông đã nói, trong thời kỳ đầu nước ta gặp khó khăn về chọn đối tác, nhưng cho đến sau khi Mỹ bỏ cấm vận và ta gia nhập vào ASEAN, đầu tư của các nước G7 trong đó có Mỹ thì vẫn còn hạn chế. Vậy theo ông đâu là nguyên nhân?
Thứ nhất là do luật pháp chưa minh bạch, thủ tục hành chính còn rườm rà và tệ tham nhũng. Tôi muốn nhấn mạnh rằng, tham nhũng là yếu tố quan trọng cản trở đầu tư của các nước phát triển, bởi vì các nước như Mỹ, EU, không có loại chi phí "bôi trơn" như một số nước đang phát triển ở khu vực châu Á.
Tôi nhớ mãi lời khuyên của Thủ tướng Lý Quang Diệu là để thu hút vốn của các nhà đầu tư từ các nước phát triển, vấn đề quan trọng phải giải quyết là chi phí "bôi trơn". Trong hai nhiệm kỳ làm Bộ trưởng, nhiều nhà đầu tư lớn khi gặp tôi đã than vãn về chuyện đó, làm họ chán nản bỏ đi.
Thứ hai là sự không thống nhất của các Bộ, ban, ngành cho đến địa phương dẫn đến việc giải quyết các thủ tục đầu tư quá phiền hà. Chẳng hạn như việc cấp phép cho các liên doanh ô tô đã bị tác động bởi các quyền lực khác nhau dẫn đến việc chấp nhận tới 14 công ty ô tô tại Việt Nam, làm cho thị trường vốn đã nhỏ càng bị chia nhỏ, cuối cùng là thất bại.
Một ví dụ khác là về lọc dầu. Dự án nhà máy lọc dầu đầu tiên dự định đặt tại Vũng Tàu đã được nhiều nhà đầu tư châu Âu, Nhật Bản quan tâm. Sau khi chọn thầu cuối cùng đã quyết định chọn Total (Pháp) liên doanh với Petro Vietnam. Sau đó, do ta thay đổi địa điểm thực hiện dự án từ Vũng Tàu về Văn Phong (Nha Trang) và sau đó là về Dung Quất nên Total đã không tham gia liên doanh vì không có lãi.
Tiếp đó, công ty của Nga "nhảy" vào nhưng cũng không thể tiến hành được nên Petro Vietnam tự làm lấy. Từ ý này có thể rút ra bài học về lựa chọn nhà đầu tư, ta nói ta tự làm được, nhưng thực tế cho thấy hiện nay hiệu quả của Nhà máy lọc dầu Dung Quất rất thấp.
- Gần đây báo chí kể cả các cơ quan báo chí chính thống cũng cho đăng tải phát biểu của một số chuyên gia kinh tế, có người cho rằng FDI đang chèn ép khu vực trong nước. Quan điểm của ông về vấn đề này?
Theo tôi, nói như vậy là không chính xác. Chủ trương của ta là chủ động hội nhập quốc tế và khi hội nhập phải chấp nhận cạnh tranh, hệ thống luật pháp của nước ta đang hướng tới một nền kinh tế hội nhập và mở cửa thị trường.
Hiện nay các quy định pháp luật về đầu tư trong và ngoài nước đều như nhau, ngoại trừ các lĩnh vực không thu hút hoặc hạn chế FDI có danh mục rõ ràng. Còn ưu đãi đầu tư áp dụng theo ngành nghề, lĩnh vực đầu tư , không phân biệt trong nước hay nước ngoài.
Đã hội nhập mở cửa thì chúng ta phải chấp nhận cạnh tranh, các doanh nghiệp trong nước cạnh tranh với nhau, các doanh nghiệp trong nước và ngoài nước cũng cạnh tranh với nhau, những người nào có năng lực cạnh tranh thì sẽ tồn tại.
Cho nên không thể đổ lỗi cho nước ngoài chèn ép, mà phải nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước. Đó là điều tất yếu, không thể loại bỏ được.
Tags:
(VNF) - Theo chuyên gia truyền thông Lê Quốc Vinh, xây dựng một trung tâm tài chính quốc tế không chỉ là bài toán kinh tế học, mà là một chiến dịch xây dựng thương hiệu quốc gia (Nation Branding) ở cấp độ cao nhất. VietnamFinance trân trọng giới thiệu góc nhìn của ông về vấn đề này.
(VNF) - Những đồng vốn nhỏ, được phân bổ từ Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021–2025, đang từng bước trở thành “bệ phóng” giúp người nghèo Hà Tĩnh chuyển từ tư duy trông chờ hỗ trợ sang chủ động tổ chức sản xuất, nâng thu nhập và hình thành sinh kế ổn định.
(VNF) - Từ những lớp học nghề đỏ đèn đến tận đêm khuya, đến dòng công nhân trẻ nối nhau vào Khu kinh tế Vũng Áng, Hà Tĩnh đang chứng kiến cuộc “lột xác” lớn nhất 10 năm: chuyển từ lao động phổ thông sang lực lượng lao động kỹ thuật. Một hành trình bắt đầu từ nông thôn, nhưng đang làm thay đổi cả bản đồ việc làm của tỉnh.
(VNF) - PGS.TS Nguyễn Hữu Huân - Trưởng Bộ môn Thị trường Tài chính (ĐH Kinh tế TP.HCM) cho rằng, mục tiêu tăng trưởng GDP từ 10% trở lên trong năm 2026 không phải là quá sức với Việt Nam. Tuy nhiên, khả năng hiện thực hóa mục tiêu này phụ thuộc quyết định vào chất lượng triển khai cải cách, từ chuyển đổi mô hình tăng trưởng, tháo gỡ điểm nghẽn thể chế đến năng lực thực thi chính sách ở cấp vĩ mô và địa phương.
(VNF) - Được ví như một "Việt Nam thu nhỏ" với địa hình phức tạp và quy mô dân số đông, Thanh Hóa bước vào giai đoạn 2021 – 2025 với bộn bề thách thức trong việc đảm bảo an sinh xã hội tại khu vực miền núi "phên dậu". Thế nhưng, bằng tư duy quản trị quyết liệt và hiệu quả thực tế từ dòng vốn của 3 Chương trình Mục tiêu quốc gia, địa phương này đang tạo nên một kỳ tích giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới.
(VNF) - Hướng tới xây dựng một cơ chế thị trường vốn dành riêng cho cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo, Việt Nam đang trong quá trình chuẩn bị để hình thành sàn giao dịch chứng khoán chuyên biệt cho doanh nghiệp khởi nghiệp - một bước đi được đánh giá là quan trọng nhằm hoàn thiện chu trình đầu tư mạo hiểm từ nguồn vốn đầu vào đến điểm thoái vốn (exit) cho nhà đầu tư.
(VNF) - Đề cập tới mối quan hệ giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty luật ANVI cho rằng, hiện nay chúng ta đang yêu cầu các hộ kinh doanh quy mô lớn phải thực hiện sổ sách, kê khai thuế phức tạp như doanh nghiệp. Nếu đã phải làm y hệt như vậy thì chuyển thành doanh nghiệp còn hơn. Do đó, cần sửa luật để tạo ra một mô hình trung gian, tạm gọi là “doanh nghiệp hộ kinh doanh”.
(VNF) - Năm 2025, giữa bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động, Việt Nam nổi lên như điểm đến hấp dẫn của dòng vốn FDI và quỹ đầu tư toàn cầu. Không chỉ duy trì đà tăng trưởng FDI mạnh mẽ, Việt Nam còn trở thành "cường quốc ASEAN" trong mắt nhà đầu tư quốc tế.
(VNF) - Theo đại biểu Tạ Đình Thi, việc ban hành cơ chế, chính sách đặc thù cho Thủ đô cần tập trung vào các lĩnh vực chiến lược nơi Hà Nội có lợi thế, nhằm tháo gỡ điểm nghẽn thể chế và tạo động lực phát triển bền vững, lan tỏa.
(VNF) - Ông Nguyễn Hồ Ngọc - Giám đốc đào tạo ATC Academy cho rằng, "mốc 500 triệu hiện nay chỉ thực sự phù hợp với các ngành có biên lợi nhuận rất cao. Nếu chỉ nhìn vào mức doanh thu mà không nhìn vào tỷ suất lợi nhuận, chính sách sẽ nặng tay với nhóm biên lợi nhuận thấp và nhẹ tay với nhóm biên lợi nhuận cao".
(VNF) - Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một siêu đô thị biển quy mô 20 – 25 triệu dân vào năm 2050. Siêu đô thị này có thể đóng góp GDP vùng từ 700 đến 1.000 tỷ USD, trở thành "cực tăng trưởng thế kỷ" mới của châu Á, đủ sức tương tác với các trung tâm hàng đầu như Singapore, Seoul hay Tokyo.
(VNF) - Tiêu dùng của người dân chiếm gần 64% GDP đang suy yếu, kéo theo niềm tin giảm mạnh. Trong bối cảnh xuất khẩu bấp bênh, đầu tư công chậm giải ngân, các chuyên gia cảnh báo: muốn đạt tăng trưởng 10%, Việt Nam phải khơi thông túi tiền và củng cố niềm tin tiêu dùng của dân.
(VNF) - Theo PGS.TS Trần Đình Thiên, tăng trưởng 10% trở lên theo Nghị quyết của Quốc hội hay một con số khác cũng được nhưng cần phải thay đổi, đừng làm theo cách cũ.
(VNF) - Sau một năm triển khai, VIFTA đã bước đầu phát huy hiệu quả, song quá trình tận dụng ưu đãi cho thấy các ngành hàng vừa có thuận lợi, vừa phát sinh vướng mắc, đòi hỏi giải pháp phù hợp để khai thác hiệu quả hơn trong thời gian tới.
(VNF) - Theo các chuyên gia, muốn đạt tăng trưởng 10%/năm, Việt Nam cần một hệ thống tín dụng tăng tốc chưa từng có, với quy mô tín dụng dự kiến tăng gấp đôi trong 5 năm.
(VNF) - Theo TS Lê Xuân Nghĩa, nói người dân tích trữ vàng gây hại cho nền kinh tế là thiếu cơ sở. Đồng thời, không thể yêu cầu người dân “đừng mua vàng” bằng những khẩu hiệu suông.
(VNF) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, hiện còn quá nhiều đầu mối doanh nghiệp nhà nước (DNNN), vai trò chưa tương xứng, nói là chủ đạo nhưng chưa cho nhóm này phát triển. Do đó, ông Cung kiến nghị tái cơ cấu, chỉ cần dưới 100 nhưng quy mô tăng gấp 10 – 15 lần.
(VNF) - Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV chính thức được khai mạc từ cuối tháng 10. Đây là kỳ họp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vừa là bước tổng kết một nhiệm kỳ nhiều đổi mới, dân chủ, trách nhiệm và hiệu quả, vừa là sự chuẩn bị cho chặng đường của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI với yêu cầu toàn diện và sâu sắc hơn.
(VNF) - Quá trình M&A trong lĩnh vực giáo dục không chỉ là vấn đề tài chính mà còn đòi hỏi sự nhạy bén trong quản trị văn hóa và vận hành. Đây là bài học mà ông Punendu Sharma, Giám đốc đầu tư (CIO) của EQuest Education Group, rút ra sau nhiều năm tham gia các thương vụ M&A tại Việt Nam.
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - Theo các chuyên gia, hiện tại là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, các quy định mới của EU về phát triển bền vững và bảo hộ thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng, nếu không muốn bỏ lỡ lợi thế mà EVFTA mang lại.
(VNF) - Cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn không chỉ mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xây dựng xây dựng đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh mà còn mở ra cơ hội để nâng cao năng lực nội sinh cho nền kinh tế.
(VNF) - Theo chuyên gia truyền thông Lê Quốc Vinh, xây dựng một trung tâm tài chính quốc tế không chỉ là bài toán kinh tế học, mà là một chiến dịch xây dựng thương hiệu quốc gia (Nation Branding) ở cấp độ cao nhất. VietnamFinance trân trọng giới thiệu góc nhìn của ông về vấn đề này.
(VNF) - Cầu Tứ Liên không chỉ là một công trình giao thông đơn thuần mà còn được xác định là mắt xích quan trọng trong quy hoạch mở rộng không gian đô thị Hà Nội về phía Bắc sông Hồng.
