Cho thí điểm Grab – Uber, Bộ Giao thông vận tải bị 'tố' đã để lại không ít hậu quả, hệ luỵ

Thí điểm kéo dài, hàng trăm người lao động cả nước lao vào cảnh bi đát

Trong đơn kiến nghị của mình, Công ty cổ phần Ánh Dương Việt Nam (Vinasun) đã “tố” nhiều nội dung được cho là chứa nhiều khuất tất trong đề án thí điểm gọi Grab – Uber của Bộ Giao thông vận tải. Doanh nghiệp này cho rằng, Quyết định số 24 ngày 7/1/2016 cho phép triển khai thí điểm hình thức vận tải hợp đồng điện tử của Bộ Giao thông vận tải đã có sai phạm nghiêm trọng trong quá trình thẩm định, phê duyệt đề án để lại nhiều hệ lụy, hậu quả nghiêm trọng.

QĐ số 24 của Bộ GTVT chủ yếu là kế hoạch triển khai hoạt động của Công ty TNHH Grab taxi

Cụ thể, Vinasun cho rằng Uber và Grab đã có mặt và hoạt động tại Việt Nam từ năm 2014 và kế hoạch ban hành theo QĐ số 24 của Bộ GTVT chủ yếu là kế hoạch triển khai hoạt động của Công ty TNHH Grab taxi.

Tiếp đến là không thực hiện đúng Khoản 2 văn bản số 1850/TTg-KTN, không quy định đầy đủ, chặt chẽ các điều kiện về quản lý, về hoạt động. Đặc biệt, khi đề án đang trong quá trình lấy ý kiến, Bộ Công an cũng đã chỉ ra cho Bộ GTVT thấy nhiều sai phạm quy định của giao kết hợp đồng vận tải.

Ngoài ra, trước và trong suốt quá trình thí điểm, Sở Giao thông Hà Nội và TP.HCM đã liên tục khuyến cáo tình trạng gia tăng lượng xe, gây ùn tắc giao thông và tình trạng không kiểm soát được các phương tiện vận tải. Thế nhưng, các kiến nghị đó đã không được lưu tâm mà ngược lại còn được các cơ quan chức năng, chuyên môn lý giải thí đểm thì không cần khống chế số lượng.

Vinasun cũng chỉ ra rằng, chính vì “thái độ” của nhà chức trách nên Grab và Uber đã có cơ hội kết nối ngân hàng giúp lái xe vay tới 90% giá trị xe để có thể tham gia mạng lưới. Và chỉ trong một thời gian ngắn, số lượng xe ô tô cá nhân tăng choáng mặt, phủ kín đầy đường, nhiều hơn số lượng taxi chính thống trước nay vẫn bị giới hạn theo quy định.

Điều đáng nói là sau khi thâu tóm thị trường, hai hãng taxi công nghệ Grab và Uber đã siết chặt thưởng tài xế, tăng phí sử dụng phần mềm từ 20% lên 25% và bây giờ là 28,6%. Hệ lụy là khiến cho các tài xế đã đầu tư xe phải “cong lưng” tiếp tục chạy xe để kiếm sống và trả nợ ngân hàng.

Còn về phía các hãng taxi truyền thống thì bị giảm số lượng khách, giảm đầu xe, thậm chí nhiều doanh nghiệp không đủ trả tiền lương, đóng bảo hiểm cho người lao động. Kết cục dành cho cả doanh nghiệp, tài xe taxi truyền thống lẫn Grab – Uber đều rất bi đát, ảnh hưởng đến đời sống việc làm của hàng trăm người lao động cả nước.

Hàng loạt hợp tác xã “giấy” ra đời

Quyết định 24 quy định chỉ có doanh nghiệp vận tải, hợp tác xã vận tải có giấy phép kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng mới được phép tham gia thí điểm.

Do đó chỉ trong vòng 2 năm, hàng loạt hợp tác xã (HTX) được dựng lên để hợp thức hoá yêu cầu kể trên. Điều đáng nói là đã có những HTX vận tải lớn mạnh cả về số lượng xã viên, số lượng phương tiện. Điển hình là HTX Hợp Nhất tại TP.HCM có số lượng xã viên lên đến 12.000 người, sở hữu số lượng xe hơn cả công ty taxi lớn nhất thành phố.

Điều đáng nói là các HTX này không hề quản lý phương tiện, xã viên mà chỉ cung cấp “dịch vụ” giấy tờ.  Ngoài ra, các xã viên chỉ phải nộp một khoản phí hằng năm là được cấp phù hiệu xe hợp đồng để chạy Grab – Uber và HTX không phải lý nhân thân, hành trình phục vụ khách hàng, nghĩa vụ thuế, bảo hiểm của lái xe.

Hệ lụy lớn tiếp theo được Vinasun chỉ ra rằng là tình trạng Nhà nước  thất thu thuế. Cụ thể, chỉ trong vòng 2 năm đã có khoảng 50.000 xe ô tô dưới 9 chỗ ngồi tham gia mạng lưới đối tác của Grab, Uber và số lượng này lớn hơn gấp 1,5 lần số lượng xe tại Hà Nội và TP.HCM nhưng nghĩa vụ đóng thuế của Grab, Uber cũng như các HTX, doanh nghiệp vận tải đối tác là rất ít.

Đơn cử trong giai đoạn từ năm 2014-2016, Grab có doanh thu 1.755 tỷ đồng theo số liệu của Tổng cục Thuế nhưng chỉ nộp 9,5 tỷ đồng bằng 1/130 số thuế mà Vinasun đóng góp trong cùng thời gian.

Ngoài lỗ hổng về thuế, Vinasun cũng chỉ ra một hệ lụy rất lớn là đẩy doanh nghiệp Việt Nam đến bờ vực phá sản, không đủ khả năng đóng thuế, thực hiện chế độ, chính sách cho người lao động. Đồng thời cũng gây áp lực lên giao thông, hạ tầng, tiềm ẩn nhiều về nguy cơ an ninh trật tự, an toàn xã hội.

Cuối cùng, Vinasun cho rằng, việc gia hạn thí điểm đề án cùng với việc không xem Grab – Uber là doanh nghiệp kinh doanh vận tải hay việc trình duyệt, thẩm định, báo cáo Chính phủ của Bộ Giao thông Vận tải cũng có nhiều khuất tất cần được làm rõ.

Xem thêm: Bộ Giao thông vận tải ‘tuýt còi’ hoạt động của Grab tại Khánh Hòa và Đồng Nai