Đánh thuế tiền lãi tiết kiệm: "Khả thi nhưng lúc này chưa phù hợp"

Các nước thu thuế từ lãi tiền gửi tiết kiệm

Góp ý tại tờ trình Đề nghị xây dựng dự án Luật thuế Thu nhập cá nhân (thay thế) mới nhất gửi Chính phủ, trong nội dung về thu nhập được miễn thuế, UBND. TP Cần Thơ đề nghị nghiên cứu mở rộng cơ sở thuế. Trong đó, đề xuất thu thuế TNCN đối với lãi từ tiền gửi tiết kiệm, chỉ nên miễn thuế này đối với quy mô tiết kiệm nhỏ.

Bộ Tài chính cho biết, hiện chưa chính thức đề xuất thu thuế TNCN đối với lãi từ tiền gửi tiết kiệm, nhưng việc nêu ra vấn đề này cũng đang thu hút sự chú ý của đông đảo của dư luận.

Quan điểm ngược lại, tỉnh Ninh Thuận đề nghị tăng danh mục miễn thuế. Theo đó, miễn thuế cho lãi suất tiền gửi tiết kiệm, trái phiếu chính phủ, và các khoản đầu tư dài hạn để khuyến khích tiết kiệm và phát triển kinh tế.

Từ những góp ý, Bộ Tài chính đánh giá, phạm vi các khoản thu nhập chịu thuế của pháp luật về thuế nhìn chung phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Tuy nhiên, sự đa dạng nguồn gốc thu nhập của cá nhân gắn với mục tiêu, yêu cầu mở rộng về thuế .

Qua rà soát kinh nghiệm của các nước quy định về các loại hình thu nhập chịu thuế có thu nhập từ tiền lãi, và các loại thu nhập bất thường khác.

Cụ thể, thu nhập từ cổ tức, tiền lãi gửi ngân hàng ở Thái Lan là một trong tám loại thu nhập phải chịu thuế. Còn ở Trung Quốc quy định thu nhập từ lãi suất, cổ tức và phân phối lợi nhuận cũng phải chịu thuế TNCN. Ở Hàn Quốc, thu nhập chịu thuế có bao gồm tiền lãi.

Tính đến hết tháng 10/2024, tổng tiền gửi ước đạt 14,5 triệu tỉ đồng. Lượng tiền tiết kiệm được gửi vào ngân hàng đã tăng liên tiếp trong suốt 2 năm nay

Bộ Tài chính cũng nêu, theo quy định hiện hành, chỉ thu nhập từ lãi tiền gửi của công ty, doanh nghiệp mới bị tính thuế TNDN. Còn đối với cá nhân, các khoản lãi tiền gửi nhận được từ các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đang được miễn thuế.

Do đó, Bộ Tài chính khẳng định, trong chủ trương, giải pháp cơ cấu lại ngân sách nhà nước, quản lý nợ công để bảo đảm nền tài chính quốc gia an toàn, có chỉ đạo mở rộng cơ sở thuế, hạn chế tối đa việc lồng ghép chính sách xã hội trong các sắc thuế. Đồng thời, chính sách miễn, giảm, giãn thuế phải đảm bảo nguyên tắc trung lập và thị trường của thuế.

“Việc này cần được nghiên cứu sao cho phù hợp với chủ trương của Đảng, Nhà nước, thực tiễn và xu hướng cải cách thuế TNCN trên thế giới”, Bộ Tài chính nêu trong Tờ trình.

Có thể khả thi nhưng chưa phù hợp lúc này

Trao đổi với VietnamFinance, ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn Thuế Trọng Tín cho rằng, việc thu thuế tiền gửi tiết kiệm nhằm mục tiêu mở rộng sơ sở thuế, đảm bảo công bằng giữa các đối tượng nộp thuế có thể khả thi, nhưng trong bối cảnh hiện nay chưa thực sự hợp lý.

Đầu tiên, có thể gây khó cho nền kinh tế bởi chi phí sẽ tăng thêm. Ông Được lý giải, để thu hút tiền gửi trong điều kiện bị đánh thuế, các tổ chức tín dụng buộc phải tăng lãi suất huy động, kéo theo lãi suất cho vay cũng tăng. Điều này làm gia tăng chi phí tài chính cho doanh nghiệp, khiến giá thành sản phẩm cao hơn, gây áp lực lạm phát và hạn chế khả năng vay vốn mở rộng sản xuất, kinh doanh.

Tiếp theo, nếu áp dụng thuế lên tiền gửi, người dân có thể không còn mặn mà gửi tiền vào ngân hàng mà sẽ tìm kiếm các kênh đầu tư khác. Điều này có thể dẫn đến sự dịch chuyển dòng tiền vào các lĩnh vực kém bền vững, thậm chí tiềm ẩn rủi ro như bất động sản, tiền ảo… làm gia tăng nguy cơ lừa đảo và gây bất ổn cho nền kinh tế.

Ông Được nêu quan điểm, nếu áp dụng thuế đối với tiền gửi quy mô lớn, ví dụ từ 500 triệu đồng trở lên, cần có sự đánh giá kỹ lưỡng, bởi đa phần doanh nghiệp sử dụng vốn để kinh doanh thay vì gửi ngân hàng, trong khi cá nhân gửi tiền chủ yếu để hưởng lãi suất.

“Việc đánh thuế thời điểm này có thể làm mất cân bằng dòng tiền, thúc đẩy xu hướng đầu tư vào các lĩnh vực ít tạo ra giá trị thực”, ông Nguyễn Văn Được quan ngại.

Cùng quan điểm, một vị chuyên gia về tài chính cá nhân cho biết, tiết kiệm cũng là một kênh đầu tư, và nếu bị thu thuế TNCN từ tiền lãi thì nhà đầu tư sẽ phải tính khoản phí này vào chi phí cơ hội. Vị này ví dụ, lãi suất hiện hành là 5%, khi đóng thuế lãi nhận về chỉ còn hơn 4%. Khi đó, nhà đầu tư sẽ cân nhắc và chuyển đổi dòng tiền đầu tư.

“Tiết kiệm là một kênh giữ tiền chung cho các tầng lớp khác nhau trong xã hội và đây là lựa chọn của hầu hết người Việt”, vị chuyên gia nói thêm.

Vì là một kênh phổ biến, nên nếu áp dụng thì sẽ tăng thêm áp lực thuế cho đại bộ phận người dân, thêm áp lực cho tiêu dùng trong bối cảnh kinh tế đang gặp khó khăn như vậy thì không phù hợp.

Theo PGS.TS Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP.HCM, trên thế giới có nhiều nước áp dụng thuế tài sản, tức là loại tài sản nào có khả năng “đẻ” ra tiền thì đều phải chịu thuế. Vì vậy, việc đánh thuế đối với lãi suất tiết kiệm hay không thì tùy thuộc vào quan điểm của nhà điều hành chứ không phải là điều gì quá bất thường.

Nhưng nếu đánh thuế thu nhập cá nhân thì mức thuế là bao nhiêu và một khi áp dụng chính sách này với kênh lãi suất tiết kiệm thì cũng cần phải áp dụng với kênh đầu tư sinh lời khác, như vàng. Bởi nếu chỉ đánh thuế với lãi suất tiền gửi tiết kiệm mà không áp dụng với vàng thì có nguy cơ người dân sẽ rút tiền gửi đi mua vàng.

Ông Huân nhận định, về dài hạn khi thấy mang tiền đi đâu đầu tư và sinh lời cũng đều phải chịu thuế, dần dần người dân sẽ chấp nhận. Hiện Việt Nam mới chỉ thu thuế thu nhập cá nhân đối với kênh đầu tư bất động sản và chứng khoán.

“Thu thuế thu nhập cá nhân với tiền gửi tiết kiệm dù trên thế giới có một số quốc gia áp dụng nhưng để có thể áp dụng tại Việt Nam hay không cần nghiên cứu một cách khoa học, toàn diện”, PGS.TS Nguyễn Hữu Huân nêu quan điểm.