Thương mại điện tử, động lực của kinh tế số Việt Nam
Những con số được công bố tại Báo cáo e-Conomy SEA 2022 của Google, Temasek và Bain & Company. Báo cáo này dự đoán, ngành thương mại điện tử trong nước sẽ đạt tỷ lệ tăng trưởng kép hằng năm là 37% trong giai đoạn 2022-2025. Đến năm 2025, giá trị ngành thương mại điện tử dự kiến đạt 32 tỷ USD, chiếm gần 2/3 (65%) tổng giá trị nền kinh tế số Việt Nam - ước đạt 50 tỷ USD.
Theo PGS Phạm Công Hiệp và TS Nguyễn Nhật Minh thuộc Đại học RMIT Việt Nam là chuyên gia cố vấn cho báo cáo “Thương mại điện tử phát triển bền vững: Động lực thúc đẩy nền kinh tế số” công bố năm 2023, ngành thương mại điện tử đang bước vào một thời kỳ phát triển mới. Thương mại điện tử là một trong những động lực của nền kinh tế số Việt Nam và việc phát triển bền vững ngành này đang trở thành một yêu cầu tất yếu.
“Thương mại điện tử bền vững sẽ tạo ra môi trường kinh doanh lành mạnh, cung cấp dịch vụ, sản phẩm tốt nhất cho người dùng, từ đó đóng góp tích cực vào sự tăng trưởng của nền kinh tế số”, TS Nguyễn Nhật Minh cho biết.
Còn PGS Phạm Công Hiệp nhận định: “Sau giai đoạn COVID-19 đầy biến động, ngành thương mại điện tử Việt Nam hiện đang tập trung xây dựng và đưa vào thực tiễn các chiến lược phát triển bền vững”.
Bốn trụ cột phát triển bền vững
Các chuyên gia cho rằng, để ngành thương mại điện tử cần tập trung vào 4 trụ cộ chính. Trước hết là xây dựng mô hình kinh doanh bền vững dựa trên khung ESG (môi trường, xã hội và quản trị). Đây là yêu cầu thiết yếu cho doanh nghiệp thương mại điện tử; là cơ sở cho doanh nghiệp xác định được tầm nhìn và định hướng phát triển trong thời đại kỹ thuật số.
Doanh nghiệp nên tiếp tục gia tăng giá trị sản phẩm, dịch vụ một cách bền vững và dựa trên hiểu biết sâu sắc về người tiêu dùng thông qua ứng dụng công nghệ. Đồng thời áp dụng các thông lệ bền vững trong quản lý tài chính nhằm giám sát, tối ưu hoá và bảo vệ tài sản, thu nhập, cũng như nguồn lực tài chính của doanh nghiệp
PGS Phạm Công Hiệp nhận định: “phát triển hệ sinh thái thương mại điện tử bền vững để nâng cao năng lực phục vụ cốt lõi và khả năng cung cấp giá trị, đặc biệt trong các lĩnh vực then chốt như chuỗi cung ứng và thanh toán kỹ thuật số”.
Một điểm quan trọng cốt là cần chú trọng đầu tư vào cơ sở hạ tầng bền vững, điển hình là đầu tư lắp đặt hay nâng cấp hệ thống phần mềm quản lý dữ liệu, khai thác dữ liệu, tự động hoá, đám mây, trí tuệ nhân tạo.
“An toàn thông tin là ưu tiên cấp thiết để nâng cao khả năng phát triển bền vững thương mại điện tử. Hệ thống logistics hiệu quả cũng rất quan trọng cho việc kết nối đầu cuối trong toàn bộ chuỗi cung ứng và gia tăng trải nghiệm mua sắm của khách hàng”, PGS Phạm Công Hiệp chia sẻ.
Hiện nay, chi phí logistics chiếm khoảng 10-20% giá thành sản phẩm. Để tối ưu hóa chi phí, doanh nghiệp có thể cân nhắc áp dụng các công nghệ tiên tiến như học máy, trí tuệ nhân tạo, internet vạn vật và blockchain.
“Việc áp dụng công nghệ cũng có thể đem đến các giải pháp các-bon thấp, cũng như tăng hiệu quả trong giao vận và các nghiệp vụ sau giao hàng như đổi trả hàng hóa”, PGS Phạm Công Hiệp cho hay.
Đồng thời, các DN phải xây dựng nguồn nhân lực số chất lượng cao. Doanh nghiệp thương mại điện tử cần xây dựng mô hình phát triển và quản lý nguồn nhân lực đảm bảo ba yếu tố: đa dạng, công bằng và hoà nhập. Cũng nên tăng cường đầu tư vào các chương trình đào tạo chuyên sâu về công nghệ, kỹ năng lãnh đạo, hợp tác, sáng tạo trong giải quyết vấn đề.
TS Nguyễn Nhật Minh cho rằng: “nên có thêm các trường đại học, cao đẳng giảng dạy học phần thương mại điện tử trong các chuyên ngành như quản trị kinh doanh, hệ thống thông tin quản lý, công nghệ thông tin, tiếp thị số, tài chính ngân hàng, logistics và quản lý chuỗi cung ứng”.
Cuối cùng, công nghệ mới sẽ giúp nâng cao trải nghiệm khách hàng. Sự phát triển của thương mại điện tử song hành với sự trưởng thành của thế hệ Z (hay Gen Z) – một thế hệ người tiêu dùng mới với những đặc trưng riêng, chẳng hạn như các sáng kiến mới như shoppertainment (kết hợp mua sắm với giải trí), cá nhân hoá và công nghệ thực tế ảo sẽ dẫn đến nhiều thay đổi lớn trong hành trình mua sắm.
Người tiêu dùng có xu hướng mua sắm thông minh hơn, tìm kiếm thêm nhiều trải nghiệm tinh tế hơn và mong chờ nhận được thêm nhiều giá trị hơn thay vì chỉ “săn” ưu đãi giảm giá đơn thuần.
“Các doanh nghiệp thương mại nên đẩy mạnh đầu tư ứng dụng công nghệ trong từng ‘điểm chạm’ xuyên suốt hành trình mua sắm của khách hàng. Đó là một cách để họ có được sự trung thành của khách hàng. Bởi vậy, việc ứng dụng công nghệ là điều không thể bỏ qua nếu muốn nâng cao trải nghiệm người tiêu dùng một cách toàn diện”, TS Nguyễn Nhật Minh nhận định.
