Kiến nghị duy trì và tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ô tô, nhiên liệu hóa thạch

Sáng 11/3/2019 tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung Ương (CIEM) đã tổ chức hội thảo Công bố kết quả nghiên cứu sử dụng công cụ chính sách thuế nhằm điều tiết nền kinh tế hướng tới tăng trưởng xanh và phát triển bền vững tại Việt Nam, hướng đến mục tiêu tăng trưởng xanh, phát triển bền vững.

Nói về vai trò của chính sách thuế đối với tăng trưởng xanh, phát triển bền vững, ông Nguyễn Mạnh Hải, Trưởng ban Nghiên cứu các vấn đề xã hội của CIEM cho hay các hoạt động kinh tế thường gây ra các ảnh hưởng ngoại ứng, bao gồm cả tích cực lẫn tiêu cực. Do đó cần có sự can thiệp của nhà nước nhằm thúc đẩy ngoại ứng tích cực, hạn chế ngoại ứng tiêu cực.

Cũng theo ông Hải, chính sách thuế, phí là công cụ điều tiết vĩ mô của Chính phủ có thể được sử dụng nhằm tác động tới hành vi sản xuất, tiêu dùng của các chủ thể trong nền kinh tế thông qua việc ưu đãi thuế đối với các hoạt động kinh tế thân thiện với môi trường; đồng thời, đánh thuế đối với hoạt động kinh tế làm tổn hại đến môi trường.

Theo kinh nghiệm của một số nước, để thúc đẩy tăng trưởng xanh và phát triển bền vững ở các quốc gia có thể khác nhau nhưng đều hướng tới sản xuất và tiêu dùng xanh; giảm phát thải khí CO2 gây hiệu ứng nhà kính; kích thích với biến đổi khí hậu; phát triển công nghệ xanh và các ngành công nghiệp sử dụng ít tài nguyên, áp dụng các biện pháp sản xuất sạch… nhằm buộc các nhà sản xuất chuyển chi phí bảo vệ môi trường vào giá thành sản phẩm; khuyến khích các nhà sản xuất đầu tư bảo vệ môi trường.

Trong đó, các nước Đức, Thuỵ Sỹ, Thuỵ Điển, Na Uy, Pháp, Hà Lan, Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore... là những quốc gia tiên phong và thực hiện tăng trưởng xanh thông qua việc áp dụng nhiều chính sách thúc đẩy tăng trưởng xanh, chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng tăng trưởng xanh.

Nêu lên thực trạng chính sách thuế liên quan đến mục tiêu tăng trưởng xanh, ông Nguyễn Mạnh Hải cho biết hiện việc khuyến khích sản xuất tiêu dùng xanh thông qua chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp như: miễn thuế thu nhập doanh nghiệp đối với thu nhập từ chuyển nhượng chứng chỉ giảm phát thải; áp dụng thuế suất 10% đối với thu nhập của doanh nghiệp từ thực hiện hoạt động xã hội hóa lĩnh vực môi trường…

Việc khuyến khích sản xuất tiêu dùng xanh cũng được thực hiện thông qua chính sách thuế nhập khẩu như: miễn thuế nhập khẩu đối với hàng hóa nhập khẩu để sử dụng trực tiếp vào hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, bao gồm máy móc, thiết bị, phụ tùng, vật tư, phương tiện vận tải trong nước chưa sản xuất được, công nghệ trong nước chưa tạo ra được; tài liệu, sách báo khoa học,..

Chính sách thuế liên quan đến mục tiêu tăng trưởng xanh ở Việt Nam bao gồm cả chính sách ưu đãi về thuế nhằm khuyến khích sản xuất, tiêu dùng xanh; chính sách nhằm hạn chế sản xuất, tiêu dùng các sản phẩm gây nguy hại đến môi trường.

Tuy nhiên, theo ông Hải, chính sách ưu đãi về thuế chưa đủ mạnh để khuyến khích sản xuất, tiêu dùng xanh. Bên cạnh đó, chính sách thuế nhằm hạn chế sản xuất, tiêu dùng các sản phẩm gây nguy hại đối với môi trường chưa phù hợp với thực tiễn, số thu từ các sắc thuế này chưa tương xứng với những tổn hại do hoạt động sản xuất, tiêu dùng gây ra…

Tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Tuệ Anh, Phó Viện trưởng CIEM cho biết: "Tăng trưởng xanh luôn là vấn đề nóng, theo đó, chính sách thuế sử dụng cần làm sao khuyến khích được xanh hóa, sản xuất sạch. Tuy nhiên, để những chính sách này thực thi có hiệu quả là không dễ. Do vậy, chúng ta cần đặt ra vấn đề để nghiên cứu tiếp và hoàn thiện mục tiêu những chính sách cần thiết để đẩy nhanh tăng trưởng xanh trong thời gian tới”.

Ông Lê Quang Thuận, Trưởng ban Ban Tài chính quốc tế, Viện Chiến lược và Tài chính cho hay để thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh đã có nhiều nghiên cứu và chính sách được ban hành. Chính sách thuế được coi là công cụ hữu hiệu để thúc đẩy phát triển bền vững.

Đối với nghiên cứu sử dụng công cụ chính sách thuế là công cụ giúp cho Viện Chiến lược và Tài chính có căn cứ khoa học để nghiên cứu tiêu dùng xanh theo hướng phát triển bền vững.

Đề xuất giải pháp hoàn thiện chính sách thuế nhằm điều tiết nền kinh tế thúc đẩy tăng trưởng xanh, CIEM cho hay chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cần được hoàn thiện cả về mức ưu đãi và thời gian ưu đãi nhằm thu hút có chọn lọc đầu tư vào phát triển ngành, lĩnh vực công nghệ cao, sử dụng công nghệ thân thiện với môi trường, có giá trị gia tăng cao; khuyến khích sản xuất năng lượng sạch; khuyến khích phát triển vận tải công cộng.

Về chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt, ông Nguyễn Mạnh Hải đề xuất cần quy định mức thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng sinh học bằng 50% của mức thuế suất đối với xăng khoáng nhằm tạo sự chệnh lệch đáng kể giữa xăng sinh học và xăng khoáng.

Cùng với đó, cần tiếp tục duy trì và tăng mức thu của chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe ô tô, nhiên liệu hóa thạch nhằm hạn chế tiêu dùng các loại hàng hóa này,…

Tại hội thảo, bà Đặng Thị Thu Hoài, Thư ký Tổ tư vấn Kinh tế của Thủ tướng Chính phủ cũng kiến nghị tăng mức thu, đồng thời áp dụng kết hợp mức thu tuyệt đối và mức thuế suất theo tỷ lệ phần trăm đối với các sản phẩm hoặc chất thải gây tổn hại đến môi trường như phân bón hóa học; khí thải… đồng thời mở rộng phạm vi đối tượng chịu thuế bảo vệ môi trường.