Lợi nhuận bất thường (abnormal profit) là lợi nhuận trên mức cần thiết để một doanh nghiệp tiếp tục sản xuất những hàng hóa dịch vụ mà hiện tại họ đang cung ứng cho thị trường.
Trong ngắn hạn, các khoản lợi nhuận bất thường xuất hiện khi có sự mất cân đối giữa cung và cầu trên thị trường theo hướng thúc đẩy sự phân bổ nguồn lực một cách có hiệu quả. Chính loại lợi nhuận này kích thích các doanh nghiệp khác gia nhập thị trường và làm tăng mức cung trên thị trường.
Nhưng trong dài hạn, lợi nhuận bất thường (lợi nhuận trên mức bình thường, lợi nhuận siêu ngạch, lợi nhuận độc quyền) gây ra sự biến dạng trong quá trình phân bổ các nguồn lực sản xuất, vì nó biểu thị sự định giá sản phẩm quá cao của một nhà độc quyền do anh ta được bảo hộ bằng những hàng rào ngăn chặn sự gia nhập thị trường của các doanh nghiệp khác.
(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)
1. Nguồn gốc
Thông thường, lợi nhuận bất thường có thể tới từ các khoản sau
Doanh thu bất thường. Doanh thu bất thường là khoản thu đột biến trong ngắn hạn, không duy trì thường xuyên của doanh nghiệp, thường tới từ việc thanh lý tài sản. Ví dụ như thanh lý nhà xưởng, máy móc, thiết bị, thanh lý các khoản đầu tư, chuyển nhượng đất đai, dự án…
Thu nhập tài chính như lãi tiền gửi, lãi tỷ giá, lãi đầu tư
Chi phí bất thường như chi phí tài chính, chi phí dự phòng, chi phí khác
Sự thay đổi chính sách kế toán.
2. Đánh giá
Trong 1 số trường hợp, chúng ta không nên cứng nhắc nguyên tắc rằng cứ doanh nghiệp có lợi nhuận khác là lợi nhuận bất thường, phải xét 2 yếu tố:
Lợi nhuận đó có xuất phát từ hoạt động cốt lõi của doanh nghiệp hay không.
Lợi nhuận đó thường xuyên hay không. Nếu đáp ứng 2 yếu tố này thì đây không phải lợi nhuận bất thường và cần xem xét đưa vào mô hình định giá giá trị dài hạn của doanh nghiệp.
Ví dụ trong ngành cao su thiên nhiên thường xuất hiện lợi nhuận khác tới từ hoạt động thanh lý cây cao su già cỗi, hoạt động này sẽ được coi là một hoạt động cốt lõi của doanh nghiệp. Trong vòng đời cây cao su sẽ luôn có các giai đoạn trồng và phát triển (khoảng 6-7 năm đầu), thu hoạch (khoảng năm thứ 7 tới năm thứ 20-22), sau đó sẽ chặt bỏ thanh lý khi cây già cỗi để trồng mới. Như vậy doanh thu từ thanh lý gỗ cao su già sẽ liên tục xuất hiện trong hoạt động kinh doanh của DN cao su thiên nhiên.
