Còn 500 ngày nữa là đến lễ khai mạc Hội chợ Triển lãm Thế giới - Osaka World Expo vào mùa xuân năm 2025, Tổng thư ký Hiroyuki Ishige đã trấn an công chúng rằng buổi triển lãm toàn cầu trị giá hàng tỷ USD sẽ sẵn sàng đúng thời hạn.
Mặc dù vậy, nơi tổ chức hội chợ hiện đang là "nạn nhân" nổi bật nhất của tình trạng thiếu công nhân xây dựng trên toàn quốc. Không ai chắc rằng liệu các công trình chuẩn bị cho hội chơ liệu có thể được hoàn thành đúng thời hạn với tình trạng thiếu nhân công hay không.
Khi thực tế của tình trạng thiếu hụt này xảy ra, chi phí ước tính của Expo đã tăng gấp đôi lên hơn 1,6 tỷ USD, do các nhà thầu buộc phải trả nhiều tiền hơn để lôi kéo người lao động. Một số quốc gia lo ngại chi phí tăng cao và chậm trễ nên đang thu hẹp quy mô hiện diện.
Các nhà ngoại giao cũng cảnh báo rằng hoạt động trưng bày lớn của Nhật Bản có thể bị tổn hại trực tiếp do tình trạng thiếu lao động.
Già hóa dân số, thiếu hụt lao động trầm trọng
Sự thiếu hụt lao động tại nền kinh tế có tốc độ già hóa nhanh nhất thế giới đang ảnh hưởng sâu sắc đến cách chính phủ, các công ty và người dân vận hành ở hiện tại cũng như cách tư duy trong tương lai.
Ngay cả những đặc điểm mang tính biểu tượng nhất của nền kinh tế dịch vụ nổi tiếng của Nhật Bản cũng đang gặp những rủi ro lớn.
Ví dụ, đường sắt Trung tâm Nhật Bản đã ngừng hoạt động xe đẩy đồ ăn được yêu thích trên tàu cao tốc Tokyo-Osaka vào tháng 10/2023, trong khi các máy bán hàng tự động trên khắp đất nước phải chịu cảnh không được lấp đầy trong nhiều ngày.
Shoto Furuya, trưởng nhóm nghiên cứu tại Recruit Works Institute (RWI), cho biết: “Tình trạng thiếu lao động ở Nhật Bản đang diễn ra bất kể nền kinh tế có hoạt động tốt hay không. Chúng ta đang bắt đầu thiếu các dịch vụ thiết yếu để duy trì cuộc sống và cơ sở hạ tầng xã hội của người dân”.
RWI ước tính nước này sẽ thiếu hụt 11 triệu lao động vào năm 2040, với số người trên 65 tuổi - vốn chiếm gần 30% dân số - dự kiến sẽ đạt đỉnh điểm vào năm 2042.
Trong thập kỷ qua, trong khi khá khắt khe trong việc tuyển dụng lao động nước ngoài, Nhật Bản lựa chọn bù đắp nhân công từ lực lượng lao động nữ và người lớn tuổi. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, từ năm 2024, lực lượng lao động bổ sung này cũng không còn đủ nữa.
Tình trạng thiếu lao động đã buộc các nhà bán lẻ và cửa hàng tiện lợi Nhật Bản, được gọi là combini , phải cắt giảm giờ làm việc và dịch vụ.
Theo Hiệp hội Nhượng quyền Thương mại Nhật Bản, các cửa hàng tiện lợi của nước này thiếu 172.000 nhân viên vào năm 2020 và cơ quan thương mại dự báo con số thiếu hụt sẽ là 101.000 nhân viên vào năm 2025. Do đó, hiệp hội cho biết chỉ còn 87% các cửa hàng combini mở cửa 24/24, so với 92% cửa hàng vào cuối tháng 8/2019.
Tận dụng công nghệ và AI để giải quyết tình trạng thiếu nhân lực
Một cách mà Nhật Bản đang giải quyết thách thức về nhân khẩu học là giới thiệu các nhân vật ảo (avatar), robot và trí tuệ nhân tạo (AI) thay thế cho lao động con người trong một số lĩnh vực chính.
Ví dụ, trong nhiều thập kỷ, nhà sản xuất bánh kẹo khổng lồ Lotte đã giao những chiếc bánh quy hình con gấu chứa sôcôla - Koala's March, bằng xe tải. Hiện nay, để chuẩn bị cho tình trạng thiếu hụt tài xế trầm trọng khi thay đổi quy định về làm thêm giờ có hiệu lực, hàng hóa sẽ được giao bằng tàu hỏa.
Các công ty khác trên khắp Nhật Bản, bao gồm nhà sản xuất ô tô Toyota và tập đoàn thương mại điện tử Rakuten, cũng đang có những bước chuẩn bị tương tự, với việc phát triển robot và xe tự lái.
Tại nhà máy Motomachi ở tỉnh Aichi, miền trung Nhật Bản, Toyota đã bắt đầu sử dụng đội “robot hậu cần phương tiện” để nhận và di chuyển ô tô đến khu vực chất hàng. Nhà sản xuất ô tô hy vọng sẽ thay thế 22 công nhân ở đây bằng 10 robot.
Một giám đốc của Toyota cho biết: “Sự thiếu hụt tài xế xe tải không chỉ là vấn đề của năm 2024 mà là vấn đề mà chúng tôi đã phải đối mặt từ rất lâu trước đây. Chỉ riêng những nỗ lực này sẽ không bù đắp được số lượng tài xế mà chúng tôi cần”.
Với khoảng 4 triệu máy bán hàng tự động đang không được lấp đầy mỗi ngày, các công ty cũng đang gấp rút tìm phương án thay thế. Chẳng hạn như JR East Cross Station, một công ty cung cấp thực phẩm và đồ uống, đã bắt đầu sử dụng tàu hỏa vào tháng 11 để vận chuyển lon đồ uống để đổ đầy một số máy bán hàng tự động.
Nhân lực ảo, hiệu quả thật
Các nhà bán lẻ Nhật Bản hiện đang rút ngắn thời gian hoạt động, sử dụng các nhân vật ảo hoặc thuê sinh viên nước ngoài để đối phó với tình trạng thiếu lao động.
Vào ngày 22/9/2023, AVITA - công ty chuyên cung cấp giải pháp kinh doanh dựa trên avatar (hình đại diện) và tập đoàn Lawson điều hành hơn 9.000 cửa hàng tiện lợi trên khắp nước Nhật đã thông báo về việc hợp tác để áp dụng hình thức làm việc từ xa thông qua avatar tại các cửa hàng của Lawson.
Do đó, trong một cửa hàng tiện lợi nhỏ ở trung tâm Tokyo, người ta dễ dàng nhận thấy một nhân viên ảo (avatar) tươi cười chào đón khách hàng ngay tại cửa. Dễ thương và sống động, nhân viên này đưa ra lời chào và lời khuyên từ một màn hình 48 inch. Nhưng thực chất, nhân viên giới thiệu "ảo" này được điều khiển từ xa bởi một nhân viên tại chuỗi bán lẻ Lawsons.
Kazuki Tsukiuda, giám đốc điều hành cấp cao của chuỗi bán lẻ Lawson, cho biết: “Chúng tôi bắt đầu nghĩ về công nghệ này trong đại dịch Covid-19 như một cách để bảo vệ người lao động và giờ đây nó là một phương án khả dĩ trong nhiều tình huống khác”.
Theo đó, Lawson không chỉ muốn các avatar ảo trở thành nguồn lao động mà còn ứng dụng công nghệ này vào đời sống, do 1 người có thể kiểm soát tới 3-4 avatar ở các địa điểm khác nhau.
Mặc dù hiện chỉ có 8 cửa hàng Lawson có nhân viên đại diện ảo nhưng Shogo Nishiguchi, giám đốc điều hành của Avita, cho biết “sứ mệnh” là có 100.000 người điều hành avatar làm việc trên khắp Nhật Bản vào năm 2030.
Ông Tsukiuta cho biết: “Ở các vùng nông thôn, avatar có thể giúp các cửa hàng tiếp tục mở cửa. Vì ngay cả khi chúng tôi tăng lương gấp đôi thì cũng không có ai để thuê.”
Tại vùng đất nông nghiệp của quận Miyazaki ở miền nam Nhật Bản vào mùa hè năm ngoái, một con vịt robot có tên Raicho 1 – của nhà sản xuất robot Tmsuk có trụ sở tại Kyoto – đã đến cánh đồng lúa để làm cỏ.
Robot này chạy bằng năng lượng mặt trời, được thiết kế để gieo hạt, chăm sóc và thu hoạch một vụ lúa tiêu chuẩn mà không cần sử dụng đến con người.
Thí nghiệm kết thúc vào vụ thu hoạch lúa tháng 10 đã mang lại một kết quả đầy thú vị cho cả công ty và Nhật Bản: Tổng số giờ con người tham gia vào quy trình này giảm từ 529 xuống 29 giờ, giảm 95% nhân lực và chỉ giảm 20% tổng sản lượng lúa.
Ngoài ra, rất nhiều công nghệ khác đang được Nhật Bản tích cực ứng dụng vào các thành phần cấu thành nền kinh tế, nhằm hạn chế những tác động từ việc già hóa dân số và thiếu hụt nhân lực.
Xem thêm >> 'Doanh nghiệp xác sống' Nhật Bản: Cứ 6 công ty thì có 1 không thể tự trả nợ
Tags:
(VNF) - Tháng cuối cùng của năm bắt đầu với một đợt bán tháo mới trên thị trường tiền điện tử. Bitcoin rơi sâu hơn vào vùng giá xuống trong phiên giao dịch ngày 1/12, có lúc chạm mức thấp nhất 85.461 USD. So với đỉnh mọi thời đại đạt gần 126.200 USD hồi đầu tháng 10, đồng tiền số lớn nhất thế giới đã "bốc hơi" khoảng 32% giá trị.
(VNF) - Công ty bảo hiểm Asahi Mutual Life Insurance của Nhật Bản sẽ mua lại toàn bộ cổ phần của MVI Life. Thương vụ dự kiến hoàn tất vào năm 2026.
(VNF) - Doanh nghiệp cuối cùng còn trụ vững trong ngành bất động sản đang lao đao của Trung Quốc có lẽ cũng sắp gục ngã.
(VNF) - Dưới lòng siêu núi lửa cổ đại, một trữ lượng lithium trị giá hàng nghìn tỷ USD được đánh giá như “kho báu” có thể thay đổi cán cân năng lượng và chuỗi cung ứng pin toàn cầu.
(VNF) - Nga chuẩn bị phát hành trái phiếu chính phủ bằng nhân dân tệ lần đầu tiên, tạo động lực quan trọng cho chiến lược quốc tế hóa đồng tiền Trung Quốc. Quyết định này không chỉ giúp Moscow tối ưu hóa nguồn vốn nội địa mà còn góp phần mở rộng tầm ảnh hưởng toàn cầu của nhân dân tệ.
(VNF) - Tổng thống Donald Trump cho biết ông sẽ chỉ định Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) vào cuối năm nay, trong bối cảnh Nhà Trắng thúc đẩy chiến lược hạ lãi suất để củng cố tăng trưởng. Quyết định này đang được giới đầu tư theo sát, bởi nó có thể định hình đường hướng chính sách tiền tệ của Mỹ trong nhiệm kỳ mới và tác động trực tiếp tới thị trường tài chính toàn cầu.
(VNF) - Trong nhiệm kỳ thứ hai, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thực hiện một loạt lệnh ân xá và giảm án mang tính chất phi truyền thống, mở rộng từ những chính khách đến các doanh nhân và tỷ phú có tầm ảnh hưởng trong các lĩnh vực kinh tế mới như tiền điện tử. Gây chú ý cả về khía cạnh pháp lý lẫn tác động tài chính.
(VNF) - Ngày 30/11, cử tri Thụy Sĩ đã bác bỏ sáng kiến thu thuế thừa kế 50% đối với giới tỷ phú. Kết quả này có tác động trực tiếp tới niềm tin nhà đầu tư và môi trường kinh tế Thụy Sĩ.
(VNF) - Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) khẳng định lập trường nghiêm ngặt với tiền điện tử, nhấn mạnh kinh doanh tài sản kỹ thuật số là bất hợp pháp trong phạm vi lãnh thổ nước này. Cơ quan này cũng cảnh báo nguy cơ các stablecoin tiềm ẩn rủi ro tài chính và khả năng bị lợi dụng cho các hoạt động phi pháp như rửa tiền, huy động vốn gian lận và chuyển vốn xuyên biên giới bất hợp pháp.
(VNF) - Hoạt động sản xuất của Trung Quốc cải thiện nhưng vẫn thu hẹp trong tháng 11, kéo dài chuỗi suy giảm lên mức kỷ lục khi nền kinh tế tiếp tục đối mặt với đà giảm tốc.
(VNF) - 25 năm sau bong bóng Dot-Com, thị trường AI 2025 đứng trước nguy cơ bong bóng 10 nghìn tỷ USD. Liệu lịch sử có lặp lại?
(VNF) - Chính phủ Indonesia triển khai chiến dịch quy mô lớn nhằm đóng cửa khoảng 1.400 mỏ vàng trái phép tại Vườn quốc gia Halimun Salak. Đánh dấu một trong những chiến dịch mạnh tay nhất của quốc đảo trong nhiều năm với lĩnh vực tài nguyên khoáng sản.
(VNF) - Khi mới 16 tuổi, Zames Chew bỏ ra 23 USD (khoảng 600.000 đồng) mua một tên miền trên Internet - quyết định ngẫu hứng mà chính anh không ngờ sẽ trở thành nền tảng cho sự nghiệp sau này. 9 năm trôi qua, khoản đầu tư nhỏ ấy đã dẫn đường để chàng trai 26 tuổi xây dựng Repair.sg, doanh nghiệp sửa chữa - dọn dẹp quy mô với doanh thu khoảng 1,3 triệu USD (33 tỷ đồng) mỗi năm.
(VNF) - Thị trường toàn cầu ghi nhận nhiều biến động trước kỳ vọng Fed hạ lãi suất. Trên thị trường tiền điện tử, Bitcoin phục hồi nhẹ nhưng vẫn tiềm ẩn rủi ro, gây thiệt hại hàng tỷ USD cho TT Trump. Thế giới cũng rung chuyển sau vụ cháy chung cư nghiêm trọng ở Hong Kong, phơi bày cuộc khủng hoảng nhà ở và BĐS trầm trọng ở Trung Quốc.
(VNF) - Các hãng hàng không Trung Quốc ra thông báo sẽ hủy hơn 900 chuyến bay tới Nhật Bản trong tháng 12, do căng thẳng ngoại giao giữa hai nước. Sự kiện này gây áp lực lớn lên các sân bay tại Nhật Bản, đồng thời tác động mạnh tới du lịch và kinh tế Tokyo với thiệt hại ước tính 1,2 tỷ USD.
(VNF) - Nhà sản xuất dầu lớn nhất của Nga Rosneft ngày 28/11 cho biết lợi nhuận ròng từ tháng 1 đến tháng 9 đã giảm 70% so với cùng kỳ năm trước, xuống còn 277 tỷ rúp (tương đương 3,57 tỷ USD), trong bối cảnh lãi suất cao, giá dầu giảm và đồng rúp mạnh hơn.
(VNF) - Giá bạc vượt mốc lịch sử khi chạm ngưỡng 55 USD/ounce, đánh dấu một giai đoạn tăng nóng hiếm thấy trên thị trường kim loại quý. Diễn biến này vừa phản ánh tình trạng thiếu hụt nguồn cung kéo dài, vừa cho thấy dòng vốn lớn tiếp tục đổ vào thị trường, củng cố kỳ vọng bạc sẽ bước vào chu kỳ tăng giá mạnh mẽ và bền vững trong nhiều năm tới.
(VNF) - Một gia đình Canada đã mất 1,6 triệu USD Bitcoin sau khi bị một nhóm nghi phạm đột nhập, trói giữ và cưỡng ép suốt nhiều giờ. Vụ việc không chỉ thu hút sự chú ý về mức độ bạo lực mà còn phản ánh xu hướng gia tăng các tấn công nhắm vào chủ sở hữu crypto, cảnh báo rủi ro với tài sản kỹ thuật số.
(VNF) - Thụy Sĩ từ lâu đã được xem là thiên đường của giới siêu giàu, nơi 300 cư dân giàu nhất sở hữu tổng tài sản lên tới 850 tỷ franc Thụy Sĩ (tương đương hơn 1.000 tỷ USD), theo tạp chí kinh doanh Bilanz. Tuy nhiên, vào ngày 30/11 tới, cử tri nước này sẽ bỏ phiếu về một loại thuế thừa kế mới đang gây chấn động trong cộng đồng tài phiệt.
(VNF) - CEO OpenAI Sam Altman muốn dùng AI để chữa ung thư, tỷ phú Elon Musk nói robot AI sẽ xóa đói giảm nghèo, còn Trung Quốc lại đặt mục tiêu thực tế hơn: vận hành các nhà máy tốt hơn bằng AI.
(VNF) - Airbus thông báo triệu hồi khẩn cấp trên toàn cầu 6.000 máy bay dòng A320 nguy cơ lỗi phần mềm do liên quan đến bão từ khiến dữ liệu điều khiển bay bị sai lệch.
(VNF) - Indonesia được cho là đang phản đối nỗ lực của Mỹ nhằm đưa cái gọi là điều khoản “thuốc độc” vào một thỏa thuận thương mại thuế quan đang được hai bên đàm phán, hãng tin Financial Times dẫn nguồn tin am hiểu quá trình thảo luận cho hay.
(VNF) - Gần 1/4 doanh nghiệp niêm yết tại Trung Quốc báo cáo lỗ ròng trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 9, ghi nhận tỷ lệ cao nhất kể từ năm 2002, trong bối cảnh công suất dư thừa và nhu cầu nội địa tiếp tục yếu ớt.
(VNF) - Cổ phiếu China Taiping Insurance Holdings từng lao dốc 8% trong phiên 27/11, khi lo ngại về khoản bảo hiểm hơn 200 triệu USD cho khu chung cư Hồng Kông – nơi xảy ra vụ hỏa hoạn khiến ít nhất 94 người thiệt mạng và gần 300 người mất tích.
(VNF) - Giá cổ phiếu tăng nhẹ trong bối cảnh kỳ vọng ngày càng lớn về việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) có thể cắt giảm lãi suất ngay trong tháng tới. Đồng USD giảm so với hầu hết các đồng tiền chủ chốt, ngoại trừ yên Nhật – đồng tiền vẫn đang được theo dõi sát sao khi thị trường cân nhắc khả năng Tokyo nâng lãi suất trước cuối năm.
(VNF) - Tháng cuối cùng của năm bắt đầu với một đợt bán tháo mới trên thị trường tiền điện tử. Bitcoin rơi sâu hơn vào vùng giá xuống trong phiên giao dịch ngày 1/12, có lúc chạm mức thấp nhất 85.461 USD. So với đỉnh mọi thời đại đạt gần 126.200 USD hồi đầu tháng 10, đồng tiền số lớn nhất thế giới đã "bốc hơi" khoảng 32% giá trị.
(VNF) - Gần 3ha đất nông nghiệp của Tân Á Đại Thành ở quận Hoàng Mai cũ (Hà Nội) được chuyển đổi mục đích sử dụng để thực hiện tổ hợp nhà ở, văn phòng.
