Thị trường dữ liệu 3,5 tỷ USD, Việt Nam quyết lập sàn giao dịch trong tháng 11

Đây là yêu cầu được Thủ tướng Phạm Minh Chính đặt ra tại cuộc làm việc với Bộ Công an và các bộ, ngành liên quan về xây dựng hành lang pháp lý, chính sách và thể chế để thúc đẩy hình thành và phát triển sàn dữ liệu Việt Nam.

Thị trường dữ liệu Việt Nam đạt 3,5 tỷ USD vào năm 2030

Theo các báo cáo, nền kinh tế dữ liệu toàn cầu đang trong giai đoạn mở rộng mạnh mẽ. Hãng nghiên cứu Statista (Đức) cho biết các sàn dữ liệu thế giới tăng trưởng mạnh mẽ với tổng giá trị lên tới 344 tỷ USD vào năm 2024 và có thể lên tới 655 tỷ USD vào năm 2029, tập trung chủ yếu tại khu vực Bắc Mỹ và châu Á Thái Bình Dương.

Liên minh châu Âu ước tính giá trị kinh tế dữ liệu của khối dự kiến sẽ tăng lên 640 tỷ Euro vào năm 2025, tương đương 4,8% GDP. Trung Quốc đang tích cực xây dựng hệ sinh thái dữ liệu với giá trị giao dịch dữ liệu ước tính đạt 204,6 tỷ nhân dân tệ vào năm 2025. Singapore, với lợi thế là trung tâm công nghệ khu vực, đã phát triển kinh tế số đóng góp 17,7% vào tổng sản phẩm quốc nội vào năm 2023, tăng trưởng gần gấp đôi so với mức 13% năm 2017.

Tại Việt Nam, riêng thị trường dữ liệu năm 2024 ước tính đạt khoảng 1,57 tỷ USD, dự báo tới năm 2030 sẽ đạt khoảng 3,53 tỷ USD, với tốc độ tăng trưởng khoảng 14,2%. Nền kinh tế số của Việt Nam được kỳ vọng đạt khoảng 45 tỷ USD vào năm 2025 và có thể đạt trong khoảng 90-200 tỷ USD vào năm 2030, khẳng định tiềm năng to lớn của thị trường dữ liệu và vai trò quan trọng của sàn dữ liệu trong tổng thể chiến lược phát triển kinh tế số quốc gia.

Tại buổi làm việc, Thủ tướng khẳng định dữ liệu là tài nguyên chiến lược, là tư liệu sản xuất mới sau đất đai, lao động, vốn và công nghệ, có cơ sở dữ liệu Việt Nam thì mới có trí tuệ nhân tạo Việt Nam.

Theo Thủ tướng, hiện chúng ta đang có một khối lượng dữ liệu khổng lồ nhưng đang bị phân tán, phân mảnh, "đang ngủ yên chứ chưa được đánh thức", chưa được khai thác; đặt ra yêu cầu kích hoạt được nguồn tài nguyên dữ liệu. Do đó, việc xây dựng và phát triển sàn dữ liệu trong giai đoạn hiện nay là một nhiệm vụ tất yếu, khách quan, nhằm đánh thức và bổ sung nguồn lực của đất nước cho phát triển kinh tế-xã hội.

Thủ tướng nhấn mạnh, việc xây dựng thành công sàn giao dịch dữ liệu tại Việt Nam sẽ hình thành một loại thị trường mới, thị trường giao dịch dữ liệu có giá trị gia tăng cao; đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng kinh tế, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

Cùng với đó, phát triển hệ sinh thái dịch vụ dữ liệu, thúc đẩy phát triển một thị trường dịch vụ dữ liệu chuyên nghiệp, hiện đại, mang tầm quốc tế, khu vực, kiến tạo ra các mô hình kinh doanh mới dựa trên cơ sở dữ liệu; đa dạng hóa hoạt động sản xuất, kinh doanh của người dân và doanh nghiệp.

Đồng thời, giúp phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo, cung cấp nguyên liệu dữ liệu chất lượng cao, đa dạng, được chuẩn hóa cho việc phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo, kết nối các kho dữ liệu đang bị phân tán, phân mảnh, thúc đẩy thu hút đầu tư, nguồn vốn ngoài nhà nước.

Về nâng cao năng lực quản trị quốc gia, việc hình thành sàn dữ liệu sẽ đẩy nhanh quá trình chuẩn hóa, minh bạch hóa, liên thông, kết nối và tái sử dụng dữ liệu của các cơ quan nhà nước, giữa khu vực công và khu vực tư, giữa trong nước và ngoài nước, kết hợp nguồn lực bên trong, nguồn lực bên ngoài, nguồn lực quốc gia với nguồn lực quốc tế; hoạch định chính sách dựa trên bằng chứng, tối ưu hóa được cung cấp dịch vụ công, tăng cường năng lực giám sát, đánh giá và dự báo, thúc đẩy minh bạch và trách nhiệm giải trình…

Về an ninh, chủ quyền và vị thế quốc gia, việc này góp phần phát triển nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với hội nhập quốc tế sâu rộng, hiệu quả; bảo vệ an ninh dữ liệu quốc gia và thực thi chủ quyền dữ liệu trên không gian mạng; nâng tầm vị thế của Việt Nam trong mạng lưới dữ liệu toàn cầu.

Thủ tướng nhấn mạnh sàn giao dịch dữ liệu không phải là kho dữ liệu hay là chợ dữ liệu thông thường chỉ để mua bán thông tin, mà phải là nền tảng cung cấp tài nguyên, nâng cao giá trị dữ liệu, nâng cao giá trị gia tăng của dữ liệu để phục vụ nghiên cứu, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, quản trị quốc gia, phát triển kinh tế-xã hội. Hình thành hệ sinh thái dữ liệu, phát triển các sản phẩm, dịch vụ liên quan đến dữ liệu, tạo nền tảng cho phát triển trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số quốc gia.

Hình thành sàn giao dịch dữ liệu Việt Nam càng sớm càng tốt

Về các yêu cầu đặt ra, Thủ tướng nêu rõ xây dựng và thực thi chính sách phát triển sàn giao dịch dữ liệu phải mang tính đột phá, đẩy mạnh cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) cho các vấn đề mới nhưng phải đảm bảo khung khổ pháp lý đồng bộ, đáp ứng yêu cầu thực tiễn, bảo vệ quyền lợi, ích chính đáng và hợp pháp của các chủ thể tham gia.

Bên cạnh đó, phải tạo mọi điều kiện thuận lợi để các chủ thể tham gia với thủ tục hành chính, quy định kinh doanh thông thoáng, không để xảy ra tình trạng "trên trải thảm dưới rải đinh"; tăng hậu kiểm và giảm tiền kiểm.

Thủ tướng giao Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các cơ quan rà soát, bổ sung, hoàn thiện thể chế. Trong đó, tạo khung khổ pháp lý đồng bộ, thông thoáng, công khai, minh bạch để bảo đảm vận hành sàn giao dịch dữ liệu, cơ bản hoàn thành trong tháng 11 này.

Cùng với đó, nghiên cứu cơ chế, chính sách đặc thù về hợp tác công tư, hoàn thành trong năm 2025, trong đó hợp tác về đầu tư, mua sắm, quản lý, sử dụng tài sản, phục vụ hoạt động liên doanh, liên kết, hợp tác phát triển sản phẩm, dịch vụ về dữ liệu phục vụ phát triển kinh tế xã hội.

Đồng thời, đề xuất cơ chế đột phá cho hoạt động sáng tạo, khai thác dữ liệu từ trung tâm dữ liệu quốc gia, hoàn thành trong năm 2025. Nghiên cứu xây dựng quy định, hướng dẫn về định giá dữ liệu, xây dựng cơ chế giám sát, kiểm định giá dữ liệu trên sàn giao dịch và cơ chế giải quyết tranh chấp liên quan đến giá dữ liệu, hoàn thành trong quý I năm 2026.

Thủ tướng nêu rõ trước mắt, giao Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan tập trung nghiên cứu và triển khai vận hành thử nghiệm, cố gắng vận hành thử ngay trong tháng 11. Bộ Công an cũng được giao nhiệm vụ thực hiện thẩm định, cấp phép hoạt động.

Thủ tướng nhấn mạnh, việc xây dựng sàn giao dịch dữ liệu là một việc mới, rất khó, chưa có tiền lệ, nhưng không thể không làm; dữ liệu là một loại tài sản, một loại tài nguyên thì phải tuân thủ quy luật thị trường, có giao dịch và có giá trị gia tăng rất cao; nên các bộ, ngành, cơ quan "chỉ bàn làm, chỉ bàn tiến, không bàn lùi", tích cực, chủ động triển khai các công việc theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và phối hợp chặt chẽ, tạo ra sức mạnh chung, hình thành sàn giao dịch dữ liệu Việt Nam càng sớm càng tốt.