Thời kỳ Trump 2.0, Nhật Bản đối diện những mối đe dọa mới
(VNF) - Sau nhiều năm tăng trưởng chậm và áp lực lạm phát, nền kinh tế Nhật Bản đang đối diện với những mối đe dọa mới vào năm 2025.
Tiền gửi tại Nhật chịu ảnh hưởng nặng nề bởi lạm phát
Ông Momma Kazuo - Cựu giám đốc điều hành Ngân hàng Trung ương Nhật Bản cho hay sự sụt giảm giá trị tiền tiết kiệm do lạm phát đã khiến nhiều gia đình gặp khó khăn tương tự khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008.
“Các hộ gia đình ở Nhật Bản nắm giữ khoảng 1,1 nghìn tỷ yên (7 tỷ USD) tiền mặt và tiền gửi. Những khoản tiết kiệm như vậy đã mất khoảng 90 nghìn tỷ yên về giá trị do lạm phát khoảng 8% trong khoảng thời gian 3 năm. Ngoài sự mất mát này, tiền lương hàng tháng không theo kịp lạm phát. Mức tiêu thụ vẫn chưa trở lại như năm 2019, trước đại dịch COVID-19 và tốc độ chậm chạp này có khả năng sẽ tiếp tục trong một thời gian", ông Momma lưu ý.

Ông Momma Kazuo - Cựu giám đốc điều hành Ngân hàng Trung ương Nhật Bản
Theo ông Momma, mức tăng trưởng tiền lương thực tế (sau khi trừ lạm phát) trong năm 2024 biến động và có khả năng đạt mức tăng nhẹ trong năm 2025. Tiền lương dự kiến sẽ tăng từ 2,5% đến 3%, như năm 2024, trong khi giá cả dự kiến sẽ ổn định và tăng 2% hoặc ít hơn một chút.
Tuy nhiên, ông nhấn mạnh cần theo dõi sát giá cả, vì các rủi ro toàn cầu như biến đổi khí hậu, xung đột địa chính trị giữa Mỹ và Trung Quốc, tỷ lệ sinh giảm và già hóa dân số có thể tiếp tục gây áp lực lạm phát. Liệu mức tăng lương có đủ so với xu hướng giá cả hay không vẫn chưa chắc chắn đối với Nhật Bản.
Tác động hạn chế của việc tăng mức miễn thuế thu nhập
Đề xuất tăng mức miễn thuế thu nhập từ 1,03 triệu yên, dù mang ý nghĩa công bằng xã hội, được dự báo sẽ chỉ có tác động kinh tế hạn chế. Ông Momma nhấn mạnh rằng, ngay cả với sự gia tăng này, tác động đối với tổng sản lượng kinh tế vẫn rất nhỏ so với thiệt hại do lạm phát gây ra.
Liên minh cầm quyền gồm Đảng Dân chủ Tự do, Đảng Công Minh, cùng với Đảng Dân chủ vì Nhân dân, đã đạt được thỏa thuận về việc tăng mức miễn thuế thu nhập lên 1,78 triệu yên. Động thái này dự kiến sẽ làm giảm nguồn thu từ thuế thu nhập của quốc gia khoảng 7 đến 8 nghìn tỷ yên mỗi năm.
Tuy nhiên, như ông Momma phân tích: “Ngay cả khi toàn bộ số tiền này được đưa vào tay người dân, nó vẫn không thể bù đắp được mức tổn thất lên đến 90 nghìn tỷ yên mà tiền tiết kiệm đã mất giá trị do lạm phát trong những năm gần đây. Thêm vào đó, chỉ khoảng 1/4 khoản giảm thuế này có khả năng quay trở lại nền kinh tế thông qua tiêu dùng, tương ứng với mức đóng góp tối đa khoảng 2 nghìn tỷ yên, tức chỉ khoảng 0,4% GDP".
Để giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động, các chính sách tăng mức miễn thuế trong các lĩnh vực như thuế thu nhập từ việc làm bán thời gian, đóng góp lương hưu, và phí bảo hiểm xã hội cũng đang được xem xét. Dù những thay đổi này có thể mang lại tác động tích cực, ông Momma cho rằng hiệu quả thực tế của chúng vẫn cần được đánh giá cẩn trọng.
Ông giải thích: “Chẳng hạn, hiện tượng sinh viên đại học giới hạn số giờ làm việc bán thời gian vào cuối năm để cha mẹ có thể yêu cầu khấu trừ thuế phụ thuộc có thể giảm bớt, giúp họ làm việc đến hết tháng 12. Tuy nhiên, rất khó để xác định liệu ảnh hưởng của chính sách này lên nền kinh tế là lớn hay nhỏ".

Việc tăng mức miễn thuế thu nhập cũng chỉ có những tác dụng nhất định đối với kinh tế Nhật Bản hiện nay.
Động lực tăng trưởng từ ngành bán dẫn
Ông Momma đồng thời nhấn mạnh vai trò quan trọng của ngành bán dẫn – một thế mạnh của Nhật Bản – trong việc tạo ra động lực tăng trưởng. Chính phủ Nhật đã đầu tư hơn 1 nghìn tỷ yên vào dự án của Tập đoàn Sản xuất Bán dẫn Đài Loan (TSMC), coi đây là cơ hội cuối cùng để bảo vệ vị thế của ngành này.
Ông khẳng định: “Ngành công nghiệp bán dẫn là một trong những thế mạnh của kinh tế Nhật Bản, và việc thu hút nguồn vốn nước ngoài vượt trội sẽ tạo nền tảng vững chắc để thúc đẩy ngành này. Nếu không hỗ trợ ngay bây giờ, rủi ro mất đi một ngành công nghiệp quan trọng sẽ còn lớn hơn. Đã đến lúc kinh tế Nhật Bản cần duy trì quyết tâm mạnh mẽ để đảm bảo thành công.”
Ngoài bán dẫn, Nhật Bản rất ít ngành công nghiệp có thể mang lại tiềm năng tương tự. Theo ông Momma, với những vấn đề lớn như tỷ lệ sinh giảm và dân số già hóa, Nhật Bản cần tập trung phát triển các lĩnh vực như năng lượng tái tạo và công nghệ thông tin với sự quyết tâm cao độ. Để làm được điều này, quốc gia cần chấp nhận công nghệ và nguồn nhân lực từ nước ngoài. Một chiến lược tăng trưởng bền vững phải được xây dựng dựa trên tầm nhìn dài hạn như vậy.
Rủi ro từ chính sách thuế quan của ông Trump
Ông Donald Trump sẽ trở lại Nhà Trắng vào năm 2025. Nếu ông Trump áp thuế 10% đến 20% đối với tất cả các quốc gia như đã tuyên bố, một cuộc chiến thương mại toàn cầu có thể xảy ra vì các đối tác áp thuế "trả đũa". Quỹ Tiền tệ Quốc tế đã cảnh báo rằng tác động tiêu cực đến nền kinh tế thế giới sẽ là đáng kể.
Ông Trump cũng có ý định áp thuế 25% đối với Mexico và Canada, các quốc gia là cơ sở sản xuất ô tô và phụ tùng của Nhật Bản bán tại Mỹ. Nếu áp dụng mức thuế như vậy, tác động của chúng sẽ rất lớn. Đây là một viễn cảnh đáng lo ngại vì ô tô là ngành công nghiệp cốt lõi của kinh tế Nhật Bản.
“Không liên quan đến ông Trump, Trung Quốc đang trong tình trạng khốn cùng vì bong bóng bất động sản sụp đổ và xuất khẩu của Nhật Bản sang Trung Quốc đã giảm”, ông Momma nói thêm.
“Khi nền kinh tế xấu đi, Trung Quốc đã thúc đẩy xuất khẩu sản lượng dư thừa của mình. Tại các thị trường như Đông Nam Á, Trung Đông và châu Phi, các công ty Nhật Bản đang chịu áp lực từ các sản phẩm của Trung Quốc. Mặc dù đây không phải là nguyên nhân duy nhất nhưng thu nhập của các nhà sản xuất Nhật Bản không tăng nhiều. Nếu chính quyền ông Trump áp thuế 60% đối với Trung Quốc như đã hứa, các sản phẩm của Trung Quốc mất thị trường Mỹ có khả năng sẽ chảy mạnh hơn vào các thị trường khác”, ông Momma nhận định thêm.

Mối nguy từ việc áp thuế quan của Mỹ khiến kinh tế thế giới lao đao
Ông Momma dự đoán rằng lãi suất tại Mỹ sẽ giảm, dẫn đến sự tăng giá của đồng yên lên mức 140–150 yên/USD. Mặc dù mức độ mà ông Trump đang cân nhắc chính sách ngoại hối chưa được tiết lộ nhưng sự suy yếu của đồng USD sẽ là một điều tích cực cho ngành công nghiệp Mỹ nhưng cũng đặt ra thách thức lớn cho xuất khẩu của Nhật.
“Lãi suất của Mỹ dự kiến sẽ giảm dưới thời chính quyền ông Trump. Chủ nghĩa bảo hộ sẽ khiến giá cả tăng và người tiêu dùng sẽ mất sức mua. Các chính sách cắt giảm chi tiêu của chính phủ và hạn chế dòng người nhập cư sẽ có tác dụng làm suy yếu nền kinh tế. Những triển vọng này cho thấy Cục Dự trữ Liên bang sẽ giảm lãi suất chính sách trong tương lai", ông Momma cho hay.
Nhà kinh tế giàu kinh nghiệm kết luận rằng, triển vọng kinh tế Nhật Bản năm 2025 vẫn nhiều bất ổn. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều điều không chắc chắn. “Có thể sẽ có những tia sáng le lói, nhưng nếu ông Trump tăng thuế quan lên 10-20%, đó sẽ là cơn mưa lớn đối với nền kinh tế Nhật Bản", ông Momma cho hay.
Ông Momma Kazuo là nhà kinh tế trưởng tại Viện Nghiên cứu Mizuho, ông từng là giám đốc điều hành Ngân hàng Trung ương Nhật Bản. Ông tốt nghiệp Đại học Tokyo năm 1981 và gia nhập Ngân hàng Trung ương Nhật Bản. Ông Momma Kazuo đứng đầu Phòng Nghiên cứu và Thống kê, Phòng Chính sách Tiền tệ và giữ vai trò giám đốc điều hành phụ trách chính sách tiền tệ và phó thống đốc về quan hệ quốc tế. Ông nghỉ hưu năm 2016 và đảm nhận vị trí hiện tại.
Nhật Bản đầu tư 5,88 tỷ USD vào TP.HCM
- AmCham Việt Nam có nữ Chủ tịch người Việt 10/01/2025 06:02
- Vingroup lập công ty người máy nghìn tỷ, cổ đông SK thoái vốn 10/01/2025 06:00
- Truy tố cựu Chủ tịch An Giang vì vụ lợi trong cấp phép khai thác cát 10/01/2025 05:10
Ngày vía Thần tài: Giá vàng nhẫn có nơi 'chém' tới 9,2 triệu đồng
(VNF) - Trong không khí sôi động của ngày vía Thần Tài, khảo sát thị trường cho thấy giá vàng nhẫn trơn dao động từ 8,77 triệu đồng đến 8,85 triệu đồng mỗi chỉ, nhưng tại một số điểm, giá lên tới 9,2 triệu đồng.