Thủ tướng: 'Dự án PPP không quá 150 tỷ/km nhưng đầu tư công thì trên dưới 200 tỷ'

Tối 5/2, sau khi kiểm tra công tác thi công các dự án cao tốc từ Khánh Hòa tới Đồng Nai, tại TP. HCM, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì họp kiểm điểm tiến độ dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông, giai đoạn 2017-2020.

Trên hành trình kéo dài cả ngày từ Khánh Hòa về TP. HCM, Thủ tướng và đoàn công tác đã đi kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, đúc rút các kinh nghiệm, bài học trong công tác thi công các dự án cao tốc: Nha Trang - Cam Lâm (theo hình thức PPP), Cam Lâm - Vĩnh Hảo (hình thức PPP), Vĩnh Hảo - Phan Thiết (đầu tư công), Phan Thiết - Dầu Giây (đầu tư công).

Báo cáo tại cuộc họp, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể cho biết với 4 dự án nói trên, đến thời điểm này về cơ bản, vốn đã đủ, mặt bằng đã sạch, đất đá làm vật liệu đã có, vấn đề là tổ chức thực hiện sao cho hiệu quả nhất.

Chủ mỏ găm vật liệu gây nguy cơ "mất tiền, mất thời gian, mất cán bộ"

Phát biểu tại cuộc họp, Thủ tướng trăn trở khi trong 20 năm qua, Việt Nam mới chỉ triển khai được trên 1.000km cao tốc. Cùng với đó, đầu tư công những năm qua luôn chậm trễ, phải xử lý tình huống, dẫn tới bị động, lúng túng và hiệu quả không cao.

Ngoài ra, khi đẩy mạnh phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, tổng số vốn đầu tư công cần hấp thụ trong năm 2022-2023 rất lớn, nếu không đổi mới tư duy, cách tiếp cận, cách làm, tổ chức thực hiện, giám sát, kiểm tra thì không thể hoàn thành nhiệm vụ.

Sau thực tiễn kiểm tra, Thủ tướng chỉ ra một số vấn đề cần suy nghĩ như trong 11 dự án thành phần của tuyến cao tốc phía Đông, cho tới nay mới chỉ có dự án Cao Bồ - Mai Sơn đã hoàn thành, vừa được khánh thành ngày 4/2. Dự án này giao cho tỉnh Ninh Bình là cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Bên cạnh đó, các dự án PPP có đơn giá bình quân không quá 150 tỷ đồng mỗi km đường nhưng các dự án đầu tư công thì bình quân trên dưới 200 tỷ đồng.

Hơn nữa, thời gian qua, nhiều chủ mỏ găm vật liệu trong lúc Việt Nam cần đẩy nhanh tiến độ các dự án cao tốc, khiến cản trở tiến độ, nâng giá, gây cạnh tranh không lành mạnh và nảy sinh nhiều tiêu cực, tạo nguy cơ "mất tiền, mất thời gian, mất cán bộ".

Thủ tướng kiểm tra thực địa tại các dự án cao tốc Bắc - Nam.

Ngoài ra, bất cập còn đến từ quy định hiện hành về hợp tác công - tư (PPP). Thực tế cho thấy tại dự án Cam Lâm - Vĩnh Hảo, hiện phần vốn nhà nước khoảng 60%, vốn ngoài nhà nước khoảng 40%, trong khi Luật đầu tư PPP (có hiệu lực sau khi dự án được thông qua) đang quy định vốn nhà nước tham gia dự án PPP không quá 50% tổng vốn đầu tư.

Ưu tiên nhà đầu tư xây dựng trạm dừng nghỉ khi xây tuyến đường

Nhấn mạnh một số bài học kinh nghiệm được rút ra sau khi kiểm tra, Thủ tướng lưu ý việc tránh tình trạng có quá nhiều đơn vị thi công trên một tuyến đường, mất nhiều thời gian làm các thủ tục, khó kiểm soát tiến độ và chất lượng, dễ nảy sinh tiêu cực.

"Một nhà thầu thi công 3km, 4km mà làm trong 2 năm, 3 năm, tức là nhà thầu không đủ năng lực", Thủ tướng nhận định.

Về nhiệm vụ thời gian tới, Thủ tướng yêu cầu các chủ thể tham gia các dự án, gồm: các nhà đầu tư, cơ quan chủ quản đầu tư, các nhà thầu thi công, tư vấn, giám sát, các địa phương, các bộ ngành có liên quan, Chính phủ và các cơ quan quản lý các cấp, phải thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao và các hợp đồng đã ký kết, tăng cường trách nhiệm.

Thủ tướng cũng yêu cầu tiến độ chung của các dự án phải đẩy nhanh hơn ít nhất một quý; đồng thời kiểm soát, bảo đảm, nâng cao chất lượng các dự án. 

Người đứng đầu Chính phủ yêu cầu Bộ Tài nguyên và Môi trường khẩn trương rà soát các quy định, quy định nào không sát thực tiễn cuộc sống thì phải đề xuất sửa ngay; Bộ Xây dựng và các cơ quan liên quan có hướng dẫn chung về chất lượng, giá cả nguyên vật liệu xây đắp cao tốc để các địa phương và các chủ thể liên quan thực hiện.

Hoan nghênh việc qua đấu thầu đã có những dự án giảm được gần 1.000 tỷ đồng so với dự toán ban đầu, Thủ tướng đề nghị các cơ quan tiếp tục đánh giá kỹ lưỡng theo các quy định, nếu đúng là giảm được chi phí thì tính toán việc thưởng cho nhà thầu để khuyến khích đổi mới sáng tạo.

Thủ tướng giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẩn trương xây dựng nghị định về vấn đề thưởng phạt thi công hợp đồng, trình ban hành trong thời gian sớm nhất.

Liên quan đến đề xuất nhà đầu tư được xây dựng trạm dừng nghỉ khi xây dựng tuyến đường, Thủ tướng đồng tình về chủ trương, với quan điểm ưu tiên cho nhà đầu tư.

Thủ tướng cũng yêu cầu các bộ xem xét, giải quyết ngay các đề xuất của nhà đầu tư, nhà thầu liên quan tới chi phí dự án, vấn đề kỹ thuật, thiết kế, thiết bị... theo các quy định của pháp luật.

Về lâu dài, Thủ tướng yêu cầu các bộ ngành liên quan tiếp tục nghiên cứu, đề xuất sửa quy định hiện hành để huy động tối đa các nguồn vốn từ bên ngoài nhà nước.

"Trên tinh thần hài hòa lợi ích, chia sẻ rủi ro giữa nhà nước, nhà đầu tư và người dân, hợp tác PPP phải huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn vốn ngoài nhà nước, có thể qua thị trường chứng khoán, phát hành trái phiếu doanh nghiệp, vốn tín dụng, hợp đồng hợp tác kinh doanh và các nguồn hợp pháp khác", Thủ tướng nói.