Tinh gọn để đi nhanh hơn: Bước chuyển chiến lược đưa Việt Nam bứt phá

Cơ hội rất lớn để Việt Nam bứt phá

Việc sáp nhập các tỉnh, thành là một cải cách hành chính lớn, mang tính chiến lược, nhằm xây dựng nền tảng phát triển bền vững, nâng cao hiệu quả quản trị và tạo động lực mới cho kinh tế – xã hội các địa phương, cũng như cả quốc gia.

Việc sáp nhập sẽ tạo ra vùng phát triển lớn hơn, phát huy lợi thế so sánh của địa phương. Các tỉnh, vùng kinh tế mới sẽ có diện tích rộng hơn, dân số lớn hơn, giúp tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực cơ bản từ lao động, đất đai đến cơ sở hạ tầng. Đặc biệt, giao thông sẽ được đầu tư bài bản, hoàn thiện nhanh hơn, tạo ra hành lang kinh tế mới cũng như chuỗi giá trị sản xuất, trong đó các địa phương được bổ sung cho nhau, lớn mạnh hơn.

Theo TS Nguyễn Sĩ Dũng, việc sáp nhập các tỉnh không chỉ là một cuộc cải cách hành chính đơn thuần, mà còn là đòn bẩy mạnh mẽ để kiến tạo các đơn vị hành chính có quy mô đủ lớn, đủ tầm phát triển và kết nối. Trước hết, đó là điều kiện cần để hình thành các cực tăng trưởng mới trên bản đồ phát triển vùng. Các địa phương mới sẽ tạo ra không gian phát triển liên hoàn giữa đô thị trung tâm, vùng ven biển, đồng bằng và miền núi, từ đó kết nối chuỗi giá trị sản xuất - logistics - tiêu dùng - xuất khẩu một cách trọn vẹn.

Tiếp đó, việc sáp nhập tỉnh thành sẽ tái cấu trúc toàn diện về bộ máy hành chính, giúp tinh gọn đầu mối và tiết kiệm chi phí vận hành đáng kể. Trước đây, mỗi tỉnh có trung bình 20 - 22 sở, ngành cấp tỉnh. Ước tính của một số chuyên gia cho thấy việc tinh giản này có thể giúp tiết kiệm đến cả nghìn tỷ đồng mỗi năm từ lương, chi thường xuyên và đầu tư trụ sở. Quan trọng hơn, những nguồn lực tiết kiệm được có thể tái đầu tư cho hạ tầng, giáo dục, y tế và chuyển đổi số, những lĩnh vực có sức lan tỏa lớn đến năng suất xã hội.

Hơn nữa, các tỉnh quy mô lớn sẽ có năng lực tổ chức quy hoạch bài bản, triển khai chính sách kinh tế hiệu quả hơn và tăng sức cạnh tranh trong thu hút đầu tư. Theo Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2024, các tỉnh có khả năng điều phối liên vùng như Quảng Ninh, Hải Phòng, Long An luôn nằm trong nhóm dẫn đầu. Ngược lại, những tỉnh nhỏ, thiếu kết nối và khó quy hoạch vùng thường tụt lại phía sau. Tỉnh lớn không chỉ thuận lợi trong đàm phán với các nhà đầu tư chiến lược mà còn hấp dẫn hơn với các tập đoàn xuyên quốc gia vốn yêu cầu quy mô thị trường và hạ tầng đủ tầm.

Chia sẻ với Tạp chí Đầu tư Tài chính, chuyên gia bất động sản Nguyễn Thế Điệp đánh giá việc sáp nhập các tỉnh thành là cơ hội rất lớn để Việt Nam bứt phá khi giúp các địa phương phát huy triệt để các năng lực và điểm mạnh của mình, không chỉ mở rộng tổng diện tích đất mà còn đặt toàn bộ quỹ đất dưới sự quản lý thống nhất, tạo điều kiện cho quy hoạch sử dụng đất trở nên toàn diện và chiến lược hơn. Thêm vào đó, quỹ đất tăng lên phù hợp cho các khu công nghiệp và cụm công nghiệp quy mô lớn, giúp các doanh nghiệp dễ dàng tìm kiếm và lựa chọn vị trí đặt nhà máy.

Cũng theo ông Điệp, mặt tích cực khác đó là giảm áp lực khan hiếm quỹ đất công nghiệp tại các địa phương có nhu cầu cao. Việc kết nối hạ tầng được cải thiện, tạo thị trường lớn hơn và thu hút đầu tư tốt hơn. Hoạt động logistics cũng tối ưu hóa giúp giảm chi phí giao dịch và tăng hiệu quả chuỗi cung ứng. Cùng với đó việc sử dụng ngân sách nhà nước được tối ưu hóa, hiệu quả, giúp các địa phương phát triển cân đối hơn.

“Có thể nói, việc sáp nhập, cơ cấu lại các tỉnh, thành được xem là dấu mốc lớn trong lịch sử và đây cũng là cơ hội lớn nhất trong lịch sử của Việt Nam”, ông Điệp nhấn mạnh.

Ông Lê Đình Chung, Tổng giám đốc SGO Homes, nhận định rằng việc sáp nhập các tỉnh thành sẽ mở rộng không gian phát triển về mặt địa lý, tạo ra không gian lớn hơn, đặc biệt là quy mô dân cư sẽ được nâng lên, tạo ra khu vực lao động không bị phân hoá. Cùng với đó, việc sáp nhập giúp phân bổ nguồn tài nguyên về nhân lực được đồng bộ hơn, tối ưu hơn, tránh tình trạng nơi thừa, nơi thiếu như trước đây. Ngoài ra, hạ tầng được liên thông, chi phí tài chính và các thủ tục hành chính được giảm thiểu, hỗ trợ cho việc đầu tư dài hạn. “Việc sáp nhập giúp tối ưu hoá nguồn lực của các tỉnh, tạo ra thế cân bằng giữa các tỉnh với nhau”, ông Chung cho hay.

Thách thức lớn về nhân lực

GS.TS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết: “Trước đây, chúng ta cũng đã tính đến việc tạo ra một chuỗi giá trị theo nguyên tắc tuần hoàn và để làm được điều đó thì phải liên kết nhiều tỉnh lại với nhau. Việc sáp nhập tỉnh đã tạo ra điều kiện để hình thành chuỗi giá trị này. Tất nhiên, những chuỗi giá trị lớn hơn vẫn phải cần đến việc liên kết nhiều tỉnh lại với nhau. Khi chúng ta đã tạo ra được một chuỗi giá trị khép kín, lúc đó sẽ tạo ra hiệu quả kinh tế cao nhất, đó chính là sự ưu việt của kinh tế tuần hoàn”.

Theo GS.TS Đặng Hùng Võ, việc sáp nhập tỉnh giúp thúc đẩy mật độ kinh tế của tỉnh cao hơn so với trước đây. Điều này đảm bảo tính bền vững nhiều hơn, kể cả trường hợp giữa các tỉnh có mất đoàn kết, có thể bị chia cắt vì thiên tai, lũ lụt thì một tỉnh vẫn có thể tự đảm bảo được mật độ kinh tế. Sự ổn định này sẽ làm cho toàn bộ nền kinh tế Việt Nam chắc chắn hơn. Tuy nhiên, việc sáp nhập tỉnh cũng đặt ra nhiều thách thức.

Thách thức lớn nhất hiện nay được GS.TS Đặng Hùng Võ chỉ ra đó là vấn đề về trình độ quản lý của cán bộ, làm sao tìm ra được người có đủ trình độ để quản lý trên một phạm vi lớn hơn. “Đây là một vấn đề mà từ xưa đến nay Đảng đã chỉ rõ là ‘then chốt của then chốt’, ‘vấn đề của mọi vấn đề’. Tỉnh lớn hơn, xã lớn hơn sẽ đòi hỏi người lãnh đạo phải có kỹ năng quản lý cao hơn. Điều này đồng nghĩa rằng chúng ta phải đào tạo được những cán bộ có trình độ cao hơn. Trình độ không chỉ riêng về chính trị, mà còn phải có trình độ về lãnh đạo kinh tế - xã hội; phải hiểu được chuyển đổi số là gì, làm gì để thực hiện thành công công cuộc chuyển đổi số, hiểu được thủ tục số là gì, hành chính số là gì, xã hội số là gì... Nếu đào tạo một cán bộ không hiểu được những vấn đề nêu trên thì chắc chắn sẽ không đạt được yêu cầu. Lúc này, cán bộ quản lý không chỉ thuần túy về chính trị mà còn phải có trình độ cao về các chủ trương phát triển kinh tế mang tính toàn cầu hiện nay”, GS.TS Đặng Hùng Võ nhấn mạnh.

Nhiều ý kiến chuyên gia đánh giá việc sáp nhập tỉnh sẽ giúp cải thiện điều phối hạ tầng kết nối, tránh được tình trạng dự án giao thông dừng ở ranh giới hành chính, không được liên kết liền mạch. Nêu quan điểm, GS.TS Đặng Hùng Võ lại cho rằng việc này chỉ giải quyết được một phần kết nối về hạ tầng, chứ không thể giải quyết được toàn bộ. Bởi sau sáp nhập, tỉnh có quỹ đất rộng lớn hơn, lúc này cũng chỉ giải quyết thêm được một phần hạ tầng ở trong chính tỉnh đó, chứ không thể giải quyết được toàn bộ.

Theo GS.TS Đặng Hùng Võ, khuyết điểm nằm ở kế hoạch tổng thể của nhà nước, của trung ương khi chưa xem xét đến điều kiện từng tỉnh, chưa xem xét thấu đáo tỉnh nào cần trợ giúp, tỉnh nào thì không. Nếu một dự án hạ tầng chi bằng toàn bộ ngân sách trung ương thì hoàn toàn thông suốt. Vấn đề ở đây là những dự án hạ tầng được giao cho từng tỉnh thực hiện, lúc này tỉnh nào có thu nhập cao thì làm nhanh, còn tỉnh có thu nhập thấp thì bị trì trệ hoặc chậm.

“Những tỉnh thu nhập thấp thì nhà nước, trung ương cần có cơ chế trợ giúp, để tỉnh đó có thể hoàn thành được đồng bộ hạ tầng thuộc trách nhiệm cấp tỉnh thực hiện”, GS.TS Đặng Hùng Võ nêu quan điểm.