Kinh tế hướng biển:

TP.HCM: Hướng tới cực kinh tế biển lớn nhất cả nước

Trần Lê - 01/02/2025 09:00 (GMT+7)

(VNF) - Theo các chuyên gia, TP. HCM hoàn toàn có thể trở thành một cực kinh tế biển lớn của Việt Nam, điểm đến quan trọng mang tầm vóc quốc tế trong mạng lưới chuỗi đô thị biển khu vực Đông Nam Á thông qua phát triển chuỗi đô thị - kinh tế biển xanh gắn với vịnh Cần Giờ.

Tiềm năng và cơ hội

Tại Hội nghị báo cáo quy hoạch TP. HCM thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và điều chỉnh quy hoạch chung TP. HCM đến năm 2040, tầm nhìn đến 2060, các đại biểu đã chỉ ra, TP. HCM sẽ trở thành thành phố biển, đô thị toàn cầu, bền vững, kinh tế, văn hoá đặc sắc, chất lượng sống cao, hạt nhân vùng TP. HCM, vùng Đông Nam Bộ và cực tăng trưởng của cả nước.

Góp ý tại hội nghị, các chuyên gia cho rằng thành phố nên phát triển theo hướng kinh tế biển hơn là đô thị biển. Theo KTS Ngô Viết Nam Sơn, đô thị biển không phải là thế mạnh của TP. HCM nếu cạnh tranh với các địa phương. Trong phát triển kinh tế biển, TP.HCM nên phát triển theo hướng mở, quan tâm quy hoạch vùng kinh tế biển. Hiện động lực quan trọng của vùng là trục kết nối 4 tỉnh thành gồm TP. HCM, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu.

Theo GS. Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, trước đây TP. HCM đã từng được mệnh danh là Hòn ngọc Viên Đông nổi tiếng trong khu vực, từng được đặt vào vị trí quan trọng trên con đường hàng hải Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Đô thị TP. HCM trước đây nằm sâu trong đất liền, tiếp cận với biển thông qua hệ thống sông ngòi, các hệ thống cảng nằm trên hệ thống sông chứ chưa nằm sát với biển. Với cách tiếp cận biển theo xu hướng hiện nay, TP. HCM hướng ra biển phát triển kinh tế, dùng mặt biển như mặt đất liền, thông qua khu vực vịnh Cần Giờ. Đây cũng là lúc tính tới liên kết vùng, theo đó TP. HCM tiếp cận theo hướng hình thành một hệ sinh thái cộng sinh, có các yếu tố nương nhờ, dựa vào nhau để sống. Lúc đó sẽ tạo ra một hệ sinh thái bền vững, không gây ra tác động bởi hiệu suất sử dụng các nguồn lực là cao nhất và rác thải sẽ ở mức tối thiểu.

Theo kiến trúc sư Nguyễn Xuân Anh, chuyên gia quy hoạch, Cần Giờ là cơ hội tạo bước ngoặt, thay đổi phương thức và mô hình phát triển của thành phố từ tăng trưởng dựa trên đất đai sang dựa vào biển. Cụ thể, để tiến ra biển, một trong những nét chính là cần tiếp cận gần hơn nữa với hành lang hàng hải quốc tế, thay vì chỉ là một thành phố lùi sâu phía sau huyện Cần Giờ. Việc tạo dựng mối liên kết này không phải bằng đường bộ mà thông qua mô hình liên kết chùm đô thị biển sẽ tạo ra bước ngoặt lớn để hoàn thiện mô hình phát triển vùng đô thị. Điều này không chỉ vì lợi ích cho vùng kinh tế trọng điểm phía Nam mà còn mở ra cơ hội thông thương đường thủy mới cho vùng ĐBSCL.

TS. Trần Du Lịch, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế TP. HCM, cũng khẳng định với lợi thế là cửa ngõ cảng biển từ khi mới hình thành, nhiệm vụ chính của thành phố hiện nay là nâng cấp, mở rộng hệ thống cảng hiện hữu, phát triển mạnh hơn những công ty, tập đoàn vận tải biển, hoàn thiện mô hình đô thị biển đẳng cấp… Trong đó, lấn biển Cần Giờ với mức độ phù hợp với bảo vệ rừng ngập mặn, phù hợp môi trường sinh thái là ý tưởng mà TP. HCM đã đề ra từ lâu.

Còn theo PGS.TS Lưu Thế Anh, Viện trưởng Viện Tài nguyên và Môi trường, trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, vịnh Cần Giờ là cửa ngõ, đây chính là tiềm năng để huyện Cần Giờ và TP. HCM phát triển kinh tế biển. Trong đó có kinh tế hàng hải, vận tải biển, khai thác nguồn lợi tự nhiên và nuôi trồng thuỷ sản, hải sản, cũng như du lịch biển gắn với khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ đã được UNESCO công nhận. Mô hình phát triển trong tương lai gần của TP. HCM phải chú trọng kết nối vùng lân cận để phát triển kinh tế biển, tiến tới trở thành một thành phố cửa ngõ kết nối mạnh mẽ với khu vực và quốc tế.

Định hướng nền tảng kinh tế biển

Theo Phó Chủ tịch UBND TP. HCM Võ Văn Hoan, với tầm nhìn phát triển kinh tế biển nhìn từ tiềm năng toàn vùng, TP. HCM đang đẩy mạnh chuỗi kết nối đô thị biển tầm vóc quốc tế trong bối cảnh mới và phát triển chuỗi không gian biển bằng những mô hình phát triển hiện đại, công nghệ xanh và chuyển đổi số mạnh mẽ. Dù phát triển theo hướng nào thì TP. HCM vẫn giữ vững vai trò “nhạc trưởng” trong liên kết vùng với các tỉnh lân cận phía Đông và phía Tây, và vẫn là đầu mối giao thương quốc tế của Đồng bằng sông Cửu Long, Tây Nguyên và Nam Trung Bộ.

Theo ông Võ Văn Hoan, TP. HCM cần dựa trên nền tảng kinh tế biển, đô thị biển và xem đây là hai phương diện phát triển có mối liên hệ chặt chẽ, tác động lẫn nhau, cùng nhau phát triển. Ông Võ Văn Hoan khẳng định, TP. HCM có tiềm năng để hình thành kinh tế biển, đô thị biển, thể hiện ở việc liên kết vùng kinh tế và đô thị như Vũng Tàu – Cần Giờ – Gò Công.

Theo nhận định của lãnh đạo TP. HCM, trong liên kết vùng, khu vực, xu hướng chuyển đổi mô hình tăng trưởng sang nền kinh tế dịch vụ đã tạo điều kiện cho các thành phố lớn có vai trò dẫn dắt. Các ngành công nghiệp nặng, ô nhiễm có xu hướng được di dời khỏi trung tâm các đô thị lớn và thay thế bằng công nghiệp công nghệ cao và dịch vụ.Tỷ trọng khu vực kinh tế dịch vụ hiện là 40 - 45% sẽ tăng lên và tăng nhanh ở các trung tâm quy mô lớn như TP. HCM (từ 60% lên 65%), tiệm cận với các quốc gia có trình độ phát triển cao hơn có tỷ trọng khu vực dịch vụ (trên dưới 60%).

Theo UBND TP. HCM, thành phố hoàn toàn có thể trở thành một cực kinh tế biển lớn nhất Việt Nam mang tầm vóc quốc tế trong mạng lưới chuỗi đô thị biển khu vực Đông Nam Á thông qua phát triển chuỗi đô thị - kinh tế biển xanh gắn với khu vực biển Cần Giờ.

Theo các chuyên gia, mô hình phát triển trong tương lai gần của TP. HCM cần đặt kết nối vùng một cách quyết liệt để phát triển kinh tế biển, cảng biển, logistics gắn với chuỗi đô thị biển mang tầm vóc quốc tế tại vịnh Cần Giờ, tích tụ dân cư biển, đón nhận cơ hội, tạo bước ngoặt thay đổi phương thức phát triển của thành phố; chuyển từ phát triển dựa vào đất đai sang phát triển dựa vào biển.

Phân công chức năng kinh tế cho chuỗi đô thị biển vịnh Cần Giờ: Vũng Tàu - Cần Giờ - Gò Công với hai hướng Đông và Tây nối dài ra biển. Trong đó, phía Đông được hình thành với chức năng kinh tế công nghiệp - dịch vụ - cảng biển (sân bay Long Thành và Tân cảng Cái Mép - Thị Vải đóng vai trò hạt nhân); phía Tây được xác định chức năng kinh tế nông nghiệp sinh thái/nông nghiệp công nghệ cao và du lịch sinh thái (kết nối với Gò Công và ĐBSCL).

Hệ thống giao thông thủy và kinh tế cảng gắn với dịch vụ hệ sinh thái sau cảng hàng trăm năm nay tuy luôn đóng vai trò đặc biệt quan trọng, chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu GDP của thành phố. Vùng ven biển là vùng có cơ hội phát triển kinh tế rất cao do không gian biển rộng lớn và giàu tài nguyên. Nhiều ngành kinh tế biển như hàng hải, du lịch, giao thương quốc tế, ngư nghiệp, khai thác tài nguyên, sản xuất năng lượng tái tạo từ biển... mang lại thu nhập cao cho kinh tế quốc dân và địa phương.

Theo đó, thành phố cần mở rộng tiếp cận biển ở toàn bộ mặt tiền vịnh Cần Giờ và vịnh Gành Rái, thay vì phải thông qua cửa Soài Rạp như truyền thống. Vượt ra khỏi ranh giới hành chính trong công tác quy hoạch và xây dựng chiến lược phát triển cho vùng TP. HCM để thoát ra khỏi tấm áo chật chội của ranh giới hành chính, tạo cơ chế cho sự tham gia của các bên liên quan trong liên kết vùng và chuyển sang liên kết bằng lợi ích vùng.

Chuỗi đô thị biển Vũng Tàu - Cần Giờ - Gò Công tại vịnh Cần Giờ sẽ tạo "mặt tiền" biển để chủ động đón nhận các cơ hội phát triển kinh tế biển giá trị gia tăng cao và giao dịch hàng hải quốc tế, làm bàn đạp cho TP. HCM trở thành một thành phố cửa ngõ kết nối mạnh hơn nữa với khu vực và quốc tế.

Tổng mức đầu tư dự kiến của cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ khoảng 129.000 tỷ đồng. Tổng chiều dài cầu cảng chính dự kiến khoảng 7 km và bến sà lan dự kiến khoảng 2 km.

Tổng diện tích ước tính khoảng 571 ha, bao gồm cầu cảng, kho bãi, giao thông nội bộ, khu văn phòng, nhà ở công nhân viên điều hành, khai thác cảng, hạ tầng kỹ thuật... khoảng 469,5 ha và diện tích vùng nước hoạt động cảng khoảng 101,5 ha. Ước tính với sản lượng hàng hóa năm đầu tiên qua cảng đạt khoảng 2,1 triệu TEU (1 TEU bằng 1 container 20 feet), sau 7 giai đoạn đầu tư, lượng hàng qua cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ có thể đạt 16,9 triệu TEU vào năm 2047 - bằng một nửa sản lượng Singapore hiện nay. Khu cảng dự kiến đóng góp vào ngân sách 34.000 - 40.000 tỷ đồng mỗi năm khi khai thác hết công suất.

Tổng vốn đầu tư của dự án gần 129.000 tỷ đồng (5,5 tỷ USD), do Tập đoàn MSC - hãng tàu container tốp đầu thế giới đề xuất đầu tư.

Mặc dù được đánh giá có nhiều tiềm năng phát triển thành cực kinh tế biển lớn nhất Việt Nam nhưng TP. HCM vẫn có nhiều hạn chế như tình trạng kẹt xe, ngập nước, các hạn chế, bất cập trong công tác quy hoạch; quản lý quy hoạch đô thị, quy hoạch sử dụng đất và các quy hoạch chuyên ngành. Các bài toán, giải pháp để triển khai các chương trình về nhà ở (nhà ở xã hội, nhà dành cho công nhân thuê, nhà ở ven kênh rạch, xây dựng chung cư mới thay thế chung cư cũ…) còn chậm.

Vì vậy, để thực hiện thành công định hướng TP. HCM sẽ trở thành đô thị đạt đẳng cấp quốc tế, trung tâm về kinh tế, tài chính, thương mại, khoa học - công nghệ và văn hóa của khu vực Đông Nam Á, TP. HCM đề xuất xây dựng cơ chế, chính sách thu hút, phối hợp và phát huy nguồn lực đầu tư và phát triển đô thị, trong đó điều chỉnh, bổ sung, cập nhật những nội dung đặc thù của TP.HCM về quy chuẩn, tiêu chuẩn, các chỉ tiêu xây dựng.

Để hoàn tất các định hướng nêu trên, lãnh đạo TP. HCM cũng đặt mục tiêu làm tốt vai trò đầu mối và phối hợp với các địa phương trong Vùng triển khai các dự án hạ tầng giao thông kết nối như đường vành đai 3, 4, các đường cao tốc TP. HCM - Mộc Bài, TP. HCM - Chơn Thành, Biên Hòa - Vũng Tàu, Đồng Nai - Lâm Đồng; mở rộng cao tốc TP. HCM - Long Thành; nghiên cứu xây dựng hệ thống đường sắt kết nối Vùng đô thị TP. HCM, trước mắt triển khai đầu tư đoạn Nha Trang - TP. HCM và đoạn TP. HCM - Cần Thơ.

Đồng thời, TP.HCM cũng phấn đấu hoàn thành xây dựng các tuyến đường bộ cao tốc kết nối với các trung tâm kinh tế lớn, gắn với các vùng động lực như Hà Nội, TP. HCM, Đà Nẵng, Cần Thơ. TP.HCM sẽ tập trung xây dựng nút giao thông An Phú, nối các đoạn của Vành đai 2 và cùng với Đồng Nai nghiên cứu các cầu nối Q.7, TP. Thủ Đức với các huyện Nhơn Trạch, Long Thành (Đồng Nai), nhằm mở rộng không gian phát triển ở phía đông.

Kỳ vọng từ chuỗi đô thị Cần Giờ

Với chuỗi đô thị Cần Giờ, TP. HCM kỳ vọng là cực kinh tế biển lớn nhất nước. Trong giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2030 – 2040, TP. HCM kỳ vọng phát triển Cần Giờ trở thành một hình mẫu về sự hài hòa giữa bảo tồn đa dạng sinh học, các hệ sinh thái tự nhiên với nâng cao sinh kế và chất lượng sống cộng đồng dân cư, tăng trưởng kinh tế xanh, bền vững.

TP. HCM đã chính thức ban hành nghị quyết riêng nhằm xác định phát triển Cần Giờ trở thành thành phố nghỉ dưỡng và du lịch sinh thái biển chất lượng cao, có khả năng cạnh tranh ở tầm khu vực. Theo đó, mục tiêu đặt ra, tổng giá trị sản xuất bình quân giai đoạn 2021 - 2030 của huyện tăng 20,7%/năm. Đến năm 2030, tỷ trọng dịch vụ chiếm 74,7% tổng giá trị sản xuất; thu nhập bình quân đầu người đạt 182 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ đường đô thị được chiếu sáng đạt 100%; tỷ lệ phương tiện giao thông công cộng trên địa bàn sử dụng năng lượng sạch đạt 100%.

Nằm cách trung tâm thành phố khoảng 50 km, Cần Giờ là huyện duy nhất của TP. HCM có bốn bề là sông và biển, giống như hòn đảo biệt lập. Đây là vùng ngập mặn chiếm tới 56,7% diện tích toàn huyện, tạo nên hệ sinh thái rừng ngập mặn độc đáo, phong phú về động thực vật, được UNESCO công nhận là “khu dự trữ sinh quyển” thế giới đầu tiên tại Việt Nam.

Nghị quyết của Thành ủy TP. HCM nhấn mạnh thu hút đầu tư xây dựng, đưa vào khai thác cảng biển tổng hợp, chuyên dùng, cảng hành khách quốc tế, cảng container trung chuyển quốc tế gắn với các dịch vụ hỗ trợ tại các vị trí tiếp giáp sông Lòng Tàu, luồng Sài Gòn-Vũng Tàu, luồng Cái Mép - Thị Vải nhằm hình thành hạ tầng logistics kết nối liên thông các địa phương trong nước và quốc tế; mở rộng, nâng cao công suất các tuyến phà hiện hữu như phà Cần Giờ - Vũng Tàu, phà Cần Giờ-Cần Giuộc để phát triển du lịch và vận tải biển.

Quy hoạch cũng yêu cầu tập trung khai thác đồng bộ các tuyến phà kết nối xã Long Hòa, xã Lý Nhơn với thị trấn Vàm Láng và xã Gia Thuận, huyện Gò Công Đông, tỉnh Tiền Giang; nghiên cứu phát triển đường trên cao dọc tuyến đường Rừng Sác vào Khu đô thị du lịch lấn biển Cần Giờ, bảo đảm phát triển giao thông với bảo vệ rừng, bảo vệ cảnh quan, môi trường khu vực.

Thành phố cũng sẽ hỗ trợ Cần Giờ nâng cấp các tuyến đường nhánh nỗi trung tâm các xã Tam Thôn Hiệp, An Thới Đông, Lý Nhơn với đường Rừng Sác; đường vành đai kết nối 4 xã phía bắc; nút giao thông kết nối đường Rừng Sác với tuyến cao tốc Bến Lức – Long Thành… giúp Cần Giờ phát huy lợi thế, tiềm năng biển và trở thành một trong những không gian mới, động lực mới thúc đẩy phát triển cho TP. HCM.

Khu đô thị du lịch lấn biển Cần Giờ rộng 2.870ha sẽ có quảng trường, sân golf, resort, sân vận động và tòa tháp cao 108 tầng mang tính biểu tượng. Khu đô thị du lịch lấn biển Cần Giờ nằm tại xã Long Hòa và thị trấn Cần Thạnh, huyện Cần Giờ, được UBND thành phố phê duyệt tại Quyết định số 3800/QĐ-UBND ngày 5/9/2018.

Khu vực quy hoạch gồm: Khu đô thị du lịch biển, du lịch nghỉ dưỡng, M.I.C.E (hội thảo hội nghị kết hợp nghỉ dưỡng), đô thị thông minh, dịch vụ công nghệ cao, nhà ở, dịch vụ, khách sạn… Quy mô dân số tối đa 228.560 người, có thể đón khoảng 8,8 triệu lượt khách du lịch mỗi năm. Khi hoàn thành, khu đô thị du lịch lấn biển Cần Giờ bảo đảm cung cấp nhiều bãi tắm công cộng, biển hồ với tổng diện tích lớn, đáp ứng nhu cầu tắm biển cho người dân, khách du lịch tại TP. HCM.


Tổng Bí thư Tô Lâm: Định hình 3 trụ cột nền kinh tế biển đảo Bạch Long Vĩ

Tổng Bí thư Tô Lâm: Định hình 3 trụ cột nền kinh tế biển đảo Bạch Long Vĩ

Tiêu điểm
(VNF) - Tổng Bí thư định hình 3 trụ cột cho nền kinh tế biển Bạch Long Vĩ: phát triển du lịch biển đảo, nuôi trồng hải sản cao cấp, bảo tồn hệ sinh thái biển đảo.
Cùng chuyên mục
Tin khác
Ngày vía Thần tài: Giá vàng nhẫn có nơi 'chém' tới 9,2 triệu đồng

Ngày vía Thần tài: Giá vàng nhẫn có nơi 'chém' tới 9,2 triệu đồng

(VNF) - Trong không khí sôi động của ngày vía Thần Tài, khảo sát thị trường cho thấy giá vàng nhẫn trơn dao động từ 8,77 triệu đồng đến 8,85 triệu đồng mỗi chỉ, nhưng tại một số điểm, giá lên tới 9,2 triệu đồng.