Vì sao IFC thoái vốn khỏi VietinBank?

Nhóm nhà đầu tư nước ngoài liên quan đến tổ chức IFC - công ty tài chính quốc tế trực thuộc Ngân hàng thế giới (WB), bao gồm IFC và Quỹ Đầu tư Cấp vốn IFC L.P, vừa thông báo đã hoàn tất bán ra hơn 57,37 triệu cổ phiếu CTG của Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (VietinBank).

Giao dịch được thực hiện theo phương thức thỏa thuận trong ngày 13/11.

Ước tính, giá bán vào khoảng 21.500 đồng/cổ phiếu, đồng nghĩa IFC thu về khoảng trên 1.200 tỷ đồng từ đợt thoái vốn này.

Sau giao dịch, tỷ lệ sở hữu của nhóm IFC tại VietinBank giảm từ 8,027% giảm xuống còn 6,486%, tương ứng với 241,5 triệu cổ phiếu CTG.

Trước đó, hồi tháng 9/2018, hãng tin Bloomberg cho biết, IFC đã làm việc với một nhà tư vấn về khả năng bán hơn 8% cổ phần tại VietinBank.

IFC đầu tư vào VietinBank từ tháng 3/2011, sở hữu 168 triệu cổ phiếu với giá mua ban đầu là 21.000 đồng/cổ phiếu. Đến tháng 11 cùng năm, tổ chức này tiếp tục mua vào thêm gần 34 triệu cổ phiếu nữa, nâng sở hữu lên 202 triệu cổ phiếu.

Sau đợt thưởng và và trả cổ tức bằng cổ phiếu năm 2012, cùng với đợt mua thêm cổ phiếu vào năm 2013, IFC nâng sở hữu lên gần 299 triệu cổ phiếu, trước khi thoái một phần vốn vào tháng 11/2019.

Ước tính, IFC đã bỏ ra khoảng gần 4.250 tỷ đồng để sở hữu gần 299 triệu cổ phiếu CTG, tương ứng giá vốn bình quân cỡ khoảng 14.200 đồng/cổ phiếu.

Nếu tính theo giá này, đợt thoái vốn vừa qua, IFC thặng dư khoảng 420 tỷ đồng.

Giai đoạn 2012 - 2016, VietinBank liên tục nhận cổ tức bằng tiền, thu về tổng cộng hơn 1.400 tỷ đồng. Tuy nhiên, cổ tức năm 2017 và năm 2018 đang "lỡ hẹn" do VietinBank cần giữ lại lợi nhuận nhằm có thêm dư địa để tăng trưởng tín dụng, trong bối cảnh hệ số an toàn vốn (CAR) thường xuyên ở mức tối thiểu và không thể cải thiện bằng cách tăng vốn thông qua phát hành riêng lẻ do tỷ lệ sở hữu nhà nước đã ở mức tối thiểu 65%.

Thêm vào đó, triển vọng tăng giá của cổ phiếu CTG không rõ ràng trong bối cảnh triển vọng lợi nhuận của VietinBank không mấy sáng sủa

Nguyên nhân đầu tiên phải kể đến chính là việc CAR của ngân hàng này đã chạm ngưỡng tối thiểu. Thậm chí nếu áp dụng theo Thông tư 41 (chuẩn Basel II về vốn), CAR của VietinBank thậm chí còn xuống dưới ngưỡng tối thiểu, theo lời của Chủ tịch Lê Đức Thọ chia sẻ tại đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2019.

CAR thấp khiến tăng trưởng tín dụng bị hạn chế, bởi dư nợ tín dụng là mẫu số khi tính CAR.

Hiện chưa có giải pháp cho vấn đề này.

Bên cạnh cách dùng nguồn vốn từ bên ngoài, bổ sung vốn thông qua việc giữ lại lợi nhuận cũng là một cách khả thi. Tuy nhiên, VietinBank lại gặp tình trạng "con gà quả trứng", bởi CAR thấp thì tăng trưởng tín dụng hạn chế, trong khi tín dụng là nguồn thu chính của ngân hàng, dẫn đến tăng trưởng lợi nhuận cũng hạn chế.

Thêm vào đó, từ khi nhận chức Chủ tịch HĐQT, ông Lê Đức Thọ đã quyết làm sạch bảng cân đối kế toán khi ghi nhận tương đối đầy đủ nợ xấu cũng như thoái lãi dự thu, khiến quý IV/2018 ghi nhận mức lỗ tới hơn 850 tỷ đồng (trong khi cùng kỳ năm trước đó lãi gần 2.000 tỷ đồng). Điều này cũng ảnh hưởng đến lượng lợi nhuận giữ lại, nhưng là việc buộc phải làm.

Thời gian tới, VietinBank nhiều khả năng sẽ tiếp tục phải mạnh tay trích lập dự phòng nhằm xử lý gọn nợ xấu, chuẩn bị cho năm 2021 khi con đường tăng vốn rộng mở hơn, do theo "Chiến lược phát triển ngành Ngân hàng Việt Nam đến năm 2025, định hướng đến năm 2030", giai đoạn 2021 - 2025, tỷ lệ sở hữu nhà nước tối thiểu tại các ngân hàng thương mại gốc quốc doanh sẽ ở mức 51%, thay vì 65% như hiện nay. 

Trở lại với động thái thoái vốn của IFC, việc "lỡ hẹn" cổ tức và triển vọng tăng giá cổ phiếu không rõ ràng có ảnh hưởng nhất định đến triển vọng lợi suất đầu tư của IFC vào VietinBank. Vì vậy, xét trên góc độ đầu tư, động thái thoái vốn của IFC là không quá khó hiểu.

Ở một góc độ khác, việc IFC thoái vốn đã khiến room ngoại của VietinBank hở hơn 28,4 triệu đơn vị. Điều này khiến giới đầu tư nhớ lại thương vụ tăng vốn kinh điển của Techcombank bằng cách mua lại cổ phiếu từ HSBC và bán cho nhà đầu tư khác với giá cao hơn nhiều giá đã mua từ HSBC. Dù vậy, để tạo ra thặng dư đáng kể, có hai điểm rất khó là lượng cổ phiếu mua vào phải rất lớn và giá bán phải cao hơn nhiều giá đã mua.