Quá trình từ trao đổi đến mua bán, chợ phát triển rộng hơn để đáp ứng được yêu cầu nhiều mặt của cuộc sống. Không thể hình dung được trên đất nước Việt Nam ta có bao nhiều cái tên chợ xuất phát từ làng quê hẻo lánh cho đến thị thành đông đúc. Tên chợ gắn liền với tên làng xã, đặc điểm, vị trí, địa danh hay bất cứ điều gì khiến người ta dễ nhớ, như một dạng định vị. Bảo rằng muốn tìm thấy hương vị của cuộc sống thì đi đến chợ quả là không sai, ở đó mọi sự hỉ nộ ái ố diễn ra rất rõ ràng, thanh thiên bạch nhật, nơi đó cũng làm nên ký ức, linh hồn của nhiều người.
Đồng bằng Nam Bộ là vùng đất phẳng, sông nước kênh rạch chằng chịt, nhiều lối nhỏ đường ngang, cầu phà dầy đặc, nên cái chợ ở đồng bằng Nam Bộ cũng có nhiều điểm khác với chợ vùng cao. Người vùng cao thường phải vận chuyển hàng hóa hay những thứ nuôi trồng được từ nhiều nơi khác nhau về một điểm gọi là chợ để trao đổi mua bán, người đồng bằng thường tiện đâu bán đó nên các chợ mọc ra nhiều hơn. Ở ngã ba, ngã tư, đầu cầu hay bến sông, là những nơi dễ dàng nhất để tụ lại làm nên cái chợ.
Xưa là vậy, nhưng bây giờ có khác, khi xã hội phát triển, con người đông hơn nên nhu cầu cuộc sống tăng lên, mọi thứ dần theo những quy luật mới của nó. Cái chợ cũng phải nằm vào những vị trí được quy hoạch để có trật tự, vệ sinh, có nơi còn theo dõi quản lý chất lượng hàng hóa, đảm bảo cho người tiêu dùng. Khi công nghệ phát triển, việc mua bán cũng phải bắt kịp nhịp độ sôi động ấy, các hình thức mua bán bắt đầu chuyển sang di động theo các kiểu, trong từng nơi, từng thời điểm để phục vụ nhu cầu con người.
Tôi đọc sách tản văn “Đong tấm lòng” của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư, trong đó tác giả mô tả rất sinh động một dạng chợ thương hồ: “Chiếc ghe tưởng nhỏ mà hỏi gì cũng có, từ thịt cá đến rau củ, từ cây kim tây cho đến thùng chứa nước mưa. Họa hoằn vài thứ không sẵn trên ghe, chủ chợ hẹn lại sáng mai mang tới”. Đó không phải thuộc về những câu chuyện cũ trong sách, mà thực tế chợ trôi là các ghe thương hồ tồn tại từ xưa đến nay trên tất cả các dòng sông.
Tương tự như vậy, ở đồng bằng, nơi vàm kinh hay cù lao cách sông, kể cả ở phố có những con đường xa chợ, người ta đặt nhiều thứ hàng hóa thiết yếu lên chiếc xe bằng gỗ có hai bánh, trên đó khi là rau dưa hành tỏi, thực phẩm tươi sống, khi là trái cây, bánh mứt, vải vóc hay hàng tiêu dùng đủ loại… Họ đẩy đi rong ruổi khắp nơi, từ đường rộng thênh thang đến hang cùng, ngõ hẻm.
Chợ có nơi thì ngồi (là những chợ quê ngồi chồm hổm hoặc các chợ nông sản lớn), có chỗ trôi, có chỗ đi, thậm chí là chợ chạy như cách các siêu thị đưa hàng bán lẻ về nông thôn trên các xe ô tô vào những dịp lễ tết hay hội hè nào đó. Kiểu mua bán linh động ấy là tách ra của các hộ nhỏ lẻ, tiểu thương từ các chợ cố định, khác nào hình thức mua bán theo kiểu shiper phục vụ “tận răng” cho khách hàng ở các thành phố lớn.
Tôi thú vị khi nghĩ đến việc cũng cần định danh hẳn hoi các kiểu chợ như vậy. Phải có một hình thức để quy định nó chứ. Văn học miêu tả thường gợi nên hình ảnh, các chợ nổi trên sông như chợ nổi Cái Răng của vùng đất Tây Đô lừng danh một thời, chợ nổi Ngã Năm, chợ nổi Long Xuyên, nơi đầu nguồn sông Tiền, sông Hậu và vô số các chợ nổi khác rải rác khắp nơi ở đồng bằng Nam Bộ, rất đáng để làm nên một đặc trưng của vùng. Cái chợ, ngoài chức năng mua bán, còn thu hút khách tham quan, du lịch, có khả năng kích cầu cho thương mại và du lịch.
Mở ra thêm một câu hỏi, liệu những nhà đầu tư quy hoạch đã nghĩ gì, làm gì để giữ lại sự tồn tại của kiểu chợ nổi trên sông như lưu giữ một nét văn hóa đặc trưng của đồng bằng sông Cửu Long và phát triển nó lên ở một vị trí có tiềm năng hơn? Ngành du lịch có thể tận dụng hình thức chợ nổi để thu hút khách tham quan, nhưng mục đích chính của chợ vẫn là giao thương mua bán. Để tính toán cho sự sống còn và phát triển của cái chợ đặc trưng như thế không chỉ tùy vào lượng hàng hóa người nông dân làm ra, vào khả năng vận hành của tiểu thương mà cần sự quyết tâm nhiều cấp nhiều ngành trong quản lý và đầu tư, chú trọng theo hướng phát triển kinh tế vùng hay cả nước.
Ngày nay, khi thiết kế bất cứ một công trình nào phục vụ cho nhau cầu dân sinh thì cái chợ là một trong những mối quan tâm hàng đầu. Các thiết kế sẽ ưu tiên định vị vị trí, tiềm năng, điều kiện thuận lợi cho việc lưu thông phân phối, các hình thức kinh doanh, bao gồm cả yếu tố văn hóa và thẩm mỹ tác động lên đời sống.
Nhìn lại thời gian qua, kể từ lần thứ 4 đại dịch COVID bùng phát mạnh, tạm thời một vài thành phố phải đóng cửa để dập dịch. Tất cả chợ lớn nhỏ đều phải đóng cửa thì điều gì đã xảy ra? Chúng ta đã rất vất vả trong lưu thông phân phối hàng hóa thiết yếu, ách tắc nhiều khâu sản xuất, ảnh hưởng đến đời sống của mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là tiểu thương. Công nghệ hiện đại có thể hỗ trợ con người điều kiện căn bản, như ngân hàng có thể rót tiền vào tài khoản để trả lương, các hoạt động tiền tệ, các khoản thanh toán có thể giao dịch điện tử. Một cái click chuột là có thể hoàn tất việc mua bán, lựa chọn nhiều thứ cần thiết qua các trang mạng điện tử, mua hàng hóa online và được giao hàng đến tận nhà. Nhưng nhiều thứ chỉ có thể xảy ra ở chợ mà không gì thay thế, đó chính là sự giao tiếp giữa người và người.
Các thành phố lớn thường thể hiện mức độ phát triển mạnh mẽ bằng đầu tư vào các trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng tiện ích... Đó là những hình thức mới, tiện nghi, sang trọng đang thu hút và lấn dần sự phồn thịnh của chợ truyền thống, là bộ mặt của nền kinh tế đang phát triển và giao thương mang tính quốc tế.
Chợ truyền thống tồn tại hàng mấy trăm năm có nguy cơ biến mất không? Tôi nghĩ chắc chắn là không. Suy cho cùng, biểu hiện của sự sống chính là tương tác cộng đồng, chợ là một trong những nơi thú vị nhất tạo ra tương tác ấy, lại còn là nơi gìn giữ những giá trị của lao động sản xuất, lưu lại nhiều ký ức, gần gũi với thói quen, nếp sống, tập tục, văn hóa làng quê xưa và nay.
Những ngày Tết cổ truyền của người Việt, quê là nơi để trở về, là cội nguồn, nơi ở tổ tiên, dòng họ và gia đình lớn. Điều thú vị ai cũng muốn, là đi chợ cuối năm sắm Tết. Hỏi Xuân năm nay có sung túc hay không, thì hãy nhìn vào chợ, trên gương mặt của những người bán mua…
Tags:
(VNF) - Theo Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, với việc ban hành đồng bộ 8 nghị định, Chính phủ khẳng định quyết tâm xây dựng một trung tâm tài chính phát triển nhanh, bền vững, có tính cạnh tranh và tiệm cận chuẩn mực quốc tế.
(VNF) - PGS.TS Nguyễn Hữu Huân - Trưởng Bộ môn Thị trường Tài chính (ĐH Kinh tế TP.HCM) cho rằng, mục tiêu tăng trưởng GDP từ 10% trở lên trong năm 2026 không phải là quá sức với Việt Nam. Tuy nhiên, khả năng hiện thực hóa mục tiêu này phụ thuộc quyết định vào chất lượng triển khai cải cách, từ chuyển đổi mô hình tăng trưởng, tháo gỡ điểm nghẽn thể chế đến năng lực thực thi chính sách ở cấp vĩ mô và địa phương.
(VNF) - Được ví như một "Việt Nam thu nhỏ" với địa hình phức tạp và quy mô dân số đông, Thanh Hóa bước vào giai đoạn 2021 – 2025 với bộn bề thách thức trong việc đảm bảo an sinh xã hội tại khu vực miền núi "phên dậu". Thế nhưng, bằng tư duy quản trị quyết liệt và hiệu quả thực tế từ dòng vốn của 3 Chương trình Mục tiêu quốc gia, địa phương này đang tạo nên một kỳ tích giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới.
(VNF) - Hướng tới xây dựng một cơ chế thị trường vốn dành riêng cho cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo, Việt Nam đang trong quá trình chuẩn bị để hình thành sàn giao dịch chứng khoán chuyên biệt cho doanh nghiệp khởi nghiệp - một bước đi được đánh giá là quan trọng nhằm hoàn thiện chu trình đầu tư mạo hiểm từ nguồn vốn đầu vào đến điểm thoái vốn (exit) cho nhà đầu tư.
(VNF) - Đề cập tới mối quan hệ giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty luật ANVI cho rằng, hiện nay chúng ta đang yêu cầu các hộ kinh doanh quy mô lớn phải thực hiện sổ sách, kê khai thuế phức tạp như doanh nghiệp. Nếu đã phải làm y hệt như vậy thì chuyển thành doanh nghiệp còn hơn. Do đó, cần sửa luật để tạo ra một mô hình trung gian, tạm gọi là “doanh nghiệp hộ kinh doanh”.
(VNF) - Năm 2025, giữa bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động, Việt Nam nổi lên như điểm đến hấp dẫn của dòng vốn FDI và quỹ đầu tư toàn cầu. Không chỉ duy trì đà tăng trưởng FDI mạnh mẽ, Việt Nam còn trở thành "cường quốc ASEAN" trong mắt nhà đầu tư quốc tế.
(VNF) - Theo đại biểu Tạ Đình Thi, việc ban hành cơ chế, chính sách đặc thù cho Thủ đô cần tập trung vào các lĩnh vực chiến lược nơi Hà Nội có lợi thế, nhằm tháo gỡ điểm nghẽn thể chế và tạo động lực phát triển bền vững, lan tỏa.
(VNF) - Ông Nguyễn Hồ Ngọc - Giám đốc đào tạo ATC Academy cho rằng, "mốc 500 triệu hiện nay chỉ thực sự phù hợp với các ngành có biên lợi nhuận rất cao. Nếu chỉ nhìn vào mức doanh thu mà không nhìn vào tỷ suất lợi nhuận, chính sách sẽ nặng tay với nhóm biên lợi nhuận thấp và nhẹ tay với nhóm biên lợi nhuận cao".
(VNF) - Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một siêu đô thị biển quy mô 20 – 25 triệu dân vào năm 2050. Siêu đô thị này có thể đóng góp GDP vùng từ 700 đến 1.000 tỷ USD, trở thành "cực tăng trưởng thế kỷ" mới của châu Á, đủ sức tương tác với các trung tâm hàng đầu như Singapore, Seoul hay Tokyo.
(VNF) - Tiêu dùng của người dân chiếm gần 64% GDP đang suy yếu, kéo theo niềm tin giảm mạnh. Trong bối cảnh xuất khẩu bấp bênh, đầu tư công chậm giải ngân, các chuyên gia cảnh báo: muốn đạt tăng trưởng 10%, Việt Nam phải khơi thông túi tiền và củng cố niềm tin tiêu dùng của dân.
(VNF) - Theo PGS.TS Trần Đình Thiên, tăng trưởng 10% trở lên theo Nghị quyết của Quốc hội hay một con số khác cũng được nhưng cần phải thay đổi, đừng làm theo cách cũ.
(VNF) - Sau một năm triển khai, VIFTA đã bước đầu phát huy hiệu quả, song quá trình tận dụng ưu đãi cho thấy các ngành hàng vừa có thuận lợi, vừa phát sinh vướng mắc, đòi hỏi giải pháp phù hợp để khai thác hiệu quả hơn trong thời gian tới.
(VNF) - Theo các chuyên gia, muốn đạt tăng trưởng 10%/năm, Việt Nam cần một hệ thống tín dụng tăng tốc chưa từng có, với quy mô tín dụng dự kiến tăng gấp đôi trong 5 năm.
(VNF) - Theo TS Lê Xuân Nghĩa, nói người dân tích trữ vàng gây hại cho nền kinh tế là thiếu cơ sở. Đồng thời, không thể yêu cầu người dân “đừng mua vàng” bằng những khẩu hiệu suông.
(VNF) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, hiện còn quá nhiều đầu mối doanh nghiệp nhà nước (DNNN), vai trò chưa tương xứng, nói là chủ đạo nhưng chưa cho nhóm này phát triển. Do đó, ông Cung kiến nghị tái cơ cấu, chỉ cần dưới 100 nhưng quy mô tăng gấp 10 – 15 lần.
(VNF) - Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV chính thức được khai mạc từ cuối tháng 10. Đây là kỳ họp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vừa là bước tổng kết một nhiệm kỳ nhiều đổi mới, dân chủ, trách nhiệm và hiệu quả, vừa là sự chuẩn bị cho chặng đường của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI với yêu cầu toàn diện và sâu sắc hơn.
(VNF) - Quá trình M&A trong lĩnh vực giáo dục không chỉ là vấn đề tài chính mà còn đòi hỏi sự nhạy bén trong quản trị văn hóa và vận hành. Đây là bài học mà ông Punendu Sharma, Giám đốc đầu tư (CIO) của EQuest Education Group, rút ra sau nhiều năm tham gia các thương vụ M&A tại Việt Nam.
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - Theo các chuyên gia, hiện tại là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, các quy định mới của EU về phát triển bền vững và bảo hộ thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng, nếu không muốn bỏ lỡ lợi thế mà EVFTA mang lại.
(VNF) - Cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn không chỉ mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xây dựng xây dựng đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh mà còn mở ra cơ hội để nâng cao năng lực nội sinh cho nền kinh tế.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, trí tuệ nhân tạo (AI) phải đi trong một “hành lang hẹp” giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và nỗi sợ hãi. Nhiệm vụ của chúng ta là định hướng bằng sự khôn ngoan và trách nhiệm. Một nhà nước mạnh phải bảo vệ những giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở phải khuyến khích sáng tạo và đối thoại.
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng, nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Theo Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, với việc ban hành đồng bộ 8 nghị định, Chính phủ khẳng định quyết tâm xây dựng một trung tâm tài chính phát triển nhanh, bền vững, có tính cạnh tranh và tiệm cận chuẩn mực quốc tế.
(VNF) - Sau 5 tháng tạm ngưng hoạt động để nâng cấp, sửa chữa, sân bay Vinh sẽ khai thác trở lại vào ngày 19/12 với diện mạo mới và "điểm nhấn" công nghệ hiện đại giúp hành khách có trải nghiệm tốt hơn.
