Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có cuộc trò chuyện với TS. Trần Văn, Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển kinh tế số, nguyên Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính ngân sách của Quốc hội, xung quanh những giải để hoàn thiện bức tranh chuyển đổi trong lĩnh vực ngân hàng.
- Được biết, Hàn Quốc hiện nay đang được xem là điển hình thành công trong chuyển đổi số ngành tài chính – ngân hàng. Xin ông cho biết một số bài học từ Hàn Quốc?
TS. Trần Văn: Nhằm thúc đẩy chuyển đổi số trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng, Hàn Quốc đã sớm ban hành các luật có liên quan đến fintech và ngân hàng số hoàn toàn (internet-only bank hay neo-bank, còn gọi là ngân hàng ảo) như: Luật ngân hàng số; Luật Hỗ trợ đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng mà cốt lõi là các quy định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) với phương châm “cấp phép trước, điều chỉnh sau”, với thời hạn thử nghiệm 2 năm và chỉ gia hạn một lần 2 năm.
Hiện nay, chiến lược chuyển đổi số lĩnh vực tài chính - ngân hàng của Hàn Quốc tập trung vào tăng cường khả năng cạnh tranh của các nền tảng dịch vụ tài chính và mở rộng mạng lưới các điểm dịch vụ kỹ thuật số. Các ngân hàng truyền thống, với các fintech lab và hệ thống startup fintech của mình, đang tăng cường khả năng cạnh tranh với các fintech, big tech qua phát triển các siêu ứng dụng trên nền điện thoại di động thông minh giống như các ngân hàng số, với nhiều tính năng, dịch vụ tài chính, thậm chí là phi tài chính được tích hợp, tối đa hóa sự tiện lợi, thân thiện với mọi đối tượng khách hàng, đáp ứng ngày càng rộng các nhu cầu của đời sống sinh hoạt của người dân.
Hàn Quốc khuyến khích các doanh nghiệp tài chính tự chịu trách nhiệm về việc thẩm định khách hàng và tự phát triển quy trình hoặc cơ chế kiểm tra nội bộ của mình. Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành liên quan thành lập Trung tâm Hỗ trợ Tài chính công nghệ (Fintech Support Center) nhằm tư vấn và tài trợ vốn cho các công ty thuộc lĩnh vực fintech. Các doanh nghiệp khởi nghiệp fintech cũng được nhận vốn tài trợ từ chính phủ Hàn Quốc thông qua các ngân hàng chính sách. Những doanh nghiệp tài chính điện tử khi gia nhập vào thị trường sẽ được giảm 50% vốn yêu cầu tối thiểu, những doanh nghiệp có quy mô nhỏ nhận được nhiều hỗ trợ từ Chính phủ. Nước này cũng phát triển hệ thống an ninh dữ liệu, ban hành các đạo luật về an ninh và bảo vệ dữ liệu, tăng cường giám sát các giao dịch tài chính trực tuyến và hoạt động của ngân hàng số.
- Từ câu chuyện của Hàn Quốc, ông nhìn nhận thế nào về thực tế chuyển đổi số của ngân hàng Việt Nam?
Việt Nam có nhiều điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của ngân hàng số nhờ quy mô dân số lớn gần 100 triệu dân, cơ cấu dân số vàng, 56 triệu người tham gia thị trường lao động, tỷ lệ người dân sử dụng điện thoại thông minh ở mức cao (chiếm 72%), 62 triệu thuê bao 3G, 4G kết nối Internet, giới trẻ năng động, ưa thích trải nghiệm công nghệ mới.
Các ngân hàng truyền thống ở Việt Nam đã chủ động nghiên cứu các công nghệ mới ứng dụng trong hoạt động kinh doanh, bước đầu đạt kết quả nhất định. Hầu hết các ngân hàng đều có các siêu ứng dụng trên điện thoại di động giúp khách hàng tiếp cận nhiều dịch vụ gia tăng không chỉ liên quan đến hoạt động tài chính, tín dụng mà còn sử dụng được nhiều tiện ích khác.
Dịch vụ ngân hàng số phát triển với tốc độ nhanh chóng. Ví dụ số liệu từ Ngân hàng Nhà nước cho thấy, giao dịch thanh toán trên thiết bị di động ở Việt Nam tăng trưởng mạnh qua từng năm, nhiều ngân hàng đạt trên 90% giá trị giao dịch thực hiện trên kênh số, qua đó chứng minh được tầm quan trọng của chiến lược chuyển đổi số đối với ngành ngân hàng.
Tuy nhiên, việc thực hiện chiến lược chuyển đổi số của hệ thống ngân hàng Việt Nam còn gặp nhiều thách thức, đặc biệt là khung pháp lý về chuyển đổi số còn chưa thật sự đồng bộ trong quá trình thực hiện, thường đi sau sự phát triển của hạ tầng công nghệ, kỹ thuật số còn hạn chế và chưa đồng nhất trong hệ thống các ngân hàng; áp lực gia tăng từ các cuộc tấn công an ninh mạng và lừa đảo ngày càng gia tăng; sự cạnh tranh của các công ty fintech trong lĩnh vực tài chính...
Do đó, để có thể thực hiện chiến lược chuyển đổi số hiệu quả và thuận lợi hơn, các ngân hàng thương mại Việt Nam cần tiếp thu và học hỏi kinh nghiệm chuyển đổi số thành công của các ngân hàng ở những nước có nền kinh tế phát triển với nền công nghệ số hiện đại và thông minh. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng đang tích cực hành động, dẫn dắt lĩnh vực fintech, ngân hàng trong quá trình số hóa vì lợi ích chung của nền kinh tế, cộng đồng doanh nghiệp và người dân.
- Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, xu hướng chính hiện nay là các ngân hàng ứng dụng công nghệ số để số hoá hoạt động của mình. Các fintech có 2 nhóm chính là cung cấp giải pháp kỹ thuật số cải thiện hoạt động thanh toán, tín dụng hoặc hợp tác với các định chế tài chính. Đặc biệt, tại Việt Nam chưa có ngân hàng số hoàn toàn và cũng chưa có các quy định của pháp luật về loại hình ngân hàng này. Vậy theo ông, đâu là giải pháp?
Việt Nam đã sửa đổi, bổ sung Luật Giao dịch điện tử 2005, Luật Phòng chống rửa tiền, và trong năm 2023 là hoàn thiện sửa đổi Luật Các tổ chức tín dụng (TCTD), Luật Bảo hiểm tiền gửi, Luật Ngân hàng Nhà nước. Đó là những cơ sở pháp lý quan trọng thúc đẩy chuyển đổi số trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng, góp phần thúc đẩy 3 trụ cột chuyển đổi số quốc gia: Chính quyền số, kinh tế số và xã hội số.
Nhìn sang kinh nghiệm của Hàn Quốc, nước này đã ban hành Luật về ngân hàng số, cho phép các doanh nghiệp fintech có thể nắm giữ tối đa 34% cổ phần trong ngân hàng số, các quy định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát sandbox trong lĩnh vực ngân hàng, fintech và đặc biệt là nền tảng Open Banking (2019) cùng với cơ sở dữ liệu mở MyData (2022) đã cho phép chia sẻ thông tin tài chính, tín dụng, ngân hàng vốn đang bị phân tán ở nhiều nguồn khác nhau.
Rõ ràng, Chính phủ Hàn Quốc đã tích cực hỗ trợ các fintech tham gia thị trường dịch vụ tài chính. Các ngân hàng số ở Hàn Quốc có thế mạnh về công nghệ khi nhân sự về công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu, bảo mật thông tin,… chiếm tới hơn 60% biên chế, cùng với nhân sự chuyên ngành tài chính - ngân hàng từ các định chế tài chính tham gia góp vốn, đã bảo đảm tính cạnh tranh của các ngân hàng số trong cung cấp các dịch vụ tài chính cho các doanh nghiệp, hộ kinh doanh nhỏ, siêu nhỏ và những đối tượng thu nhập thấp, yếu thế trong xã hội với lãi suất huy động không kỳ hạn 2%/năm và lãi suất cho vay thấp, chỉ 4%/năm.
Đối với Việt Nam, có lẽ cần sớm nghiên cứu, hình thành cơ sở pháp lý hoàn chỉnh, trước mắt là thử nghiệm có kiểm soát sandbox, thí điểm với những hạn chế về số lượng, quy mô, dịch vụ và thời gian để khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư cho quá trình chuyển đổi số lĩnh vực tài chính - ngân hàng. Tôi được biết Ngân hàng Nhà nước đang tích cực, chủ động nghiên cứu sâu về vấn đề này để có những đề xuất cụ thể trong lần sửa đổi, bổ sung Luật Ngân hàng Nhà nước và Luật các TCTD tới đây.
Tags:
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
(VNF) - Bà Đào Thị Thu Thủy, Giám đốc chương trình MBA, Chánh văn phòng Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) khẳng định, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò trung tâm trong hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số mà Việt Nam hướng tới trong những thập niên tới, nhờ vàosức mạnh của động lực nội sinh, tính linh hoạt cao, khả năng tạo việc làm lớn và sức cạnh tranh ngày càng gia tăng.
(VNF) - TS. Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng, bởi mô hình dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực đã bộc lộ hạn chế. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, nền kinh tế cần chuyển dịch sang hướng chú trọng hiệu quả và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - Trong bối cảnh pháp luật còn chồng chéo, việc phân định rủi ro kinh doanh thông thường và hành vi vi phạm hình sự không hề dễ dàng. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để bảo vệ doanh nghiệp, doanh nhân, đồng thời giữ nghiêm kỷ cương pháp luật. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có cuộc trao đổi với luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SB Law, về vấn đề này.
(VNF) - Theo nữ tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, chuyện "giải cứu" HoSE cho thấy khu vực tư nhân hoàn toàn có đủ năng lực thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ then chốt.
(VNF) - Ngô Bình An, sinh năm 2009 tại Cà Mau, hiện là một trong những gương mặt trẻ được quan tâm trong lĩnh vực an ninh mạng tại Việt Nam.
(VNF) - Từ câu chuyện của VEAM, có thể thấy Nhà nước cần đứng ra tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển ngành ô tô - xe máy Việt Nam.
(VNF) - Theo ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, việc đưa AI vào giảng dạy ngay từ bậc tiểu học là bước đi táo bạo, song để “đi nhanh mà chắc”, cần một lộ trình thận trọng, khả thi và đặt an toàn cũng như chất lượng giáo dục lên hàng đầu.
(VNF) - Bà Natalie Nguyễn – Chuyên gia hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành bán dẫn quốc tế cho rằng Việt Nam đang đứng trước một “cửa sổ cơ hội” hiếm hoi để chen chân vào bản đồ bán dẫn thế giới, nếu có chiến lược đúng và hành động kịp thời.
(VNF) - Ông Chu Thúc Đạt - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo nhận định: "Đổi mới sáng tạo không thể chỉ dừng lại ở nghiên cứu hàn lâm mà phải được thương mại hóa, tạo ra giá trị thực tiễn. Chuyển giao công nghệ trở thành chiếc cầu nối giúp đưa ý tưởng và kết quả nghiên cứu ra thị trường, giải quyết các bài toán của quốc gia, ngành và địa phương, đồng thời mở ra dòng chảy giá trị mới cho doanh nghiệp".
(VNF) - Theo TS. Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp VCCI, để xây dựng nền công nghiệp tự chủ và hùng cường, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực, đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và các tổ chức hỗ trợ trong việc mở rộng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng nội địa và toàn cầu.
(VNF) - AI và công nghệ được xem là “ánh sáng” của thời đại mới, mở ra cơ hội giúp Việt Nam bứt phá. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, song hành với khát vọng đi nhanh, đất nước phải bảo đảm an sinh xã hội, đầu tư cho con người và thu hẹp khoảng cách công nghệ, nếu không sẽ tạo ra những bất bình đẳng mới.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng, chiến lược phát triển AI của Việt Nam là “vừa nhanh, vừa an toàn, vừa nhân văn”. AI phải phục vụ con người, là trợ lý cho con người, không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người với tầm nhìn tầm nhìn AI sẽ trở thành “hạ tầng trí tuệ” của quốc gia.
(VNF) - Đại tướng Lương Tam Quang - Bộ trưởng Bộ Công an cảnh báo: Trí tuệ nhân tạo có thể bị lợi dụng vào các hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia, gây bất ổn xã hội, hoặc dẫn tới các dạng chiến tranh phi truyền thống trong không gian mạng, thông tin và dư luận
(VNF) - Theo ông Nguyễn Văn Hậu - CEO NetVietTV, Chủ tịch VSBC, AI đang bùng nổ toàn cầu, nhưng tại Việt Nam, tỷ lệ người dùng AI đúng cách chưa tới 5%. Nguyên nhân không nằm ở “prompt chưa hay” mà ở chỗ chưa có tư duy hệ thống, thiếu chiến lược dữ liệu và dễ sa vào trào lưu FOMO.
(VNF) - Các chaebol Hàn Quốc sử dụng đòn bẩy tài chính rất cao trong thời kỳ phát triển công nghiệp và cao hơn đáng kể Vingroup của Việt Nam hiện nay - vốn cũng đang dồn lực phát triển mảng công nghiệp.
(VNF) - Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, việc đánh giá khu vực kinh tế tư nhân hiện nay còn nhiều bất cập khi “gộp chung” doanh nghiệp lớn, nhỏ và hộ kinh doanh để tính toán, từ đó đưa ra kết luận năng suất và hiệu quả thấp.
(VNF) - GS.TS Lê Anh Tuấn – Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Bách khoa Hà Nội nhấn mạnh, để phát triển công nghệ chiến lược và thương mại hóa kết quả nghiên cứu, Việt Nam cần một mô hình hợp tác chặt chẽ giữa nhà nước, viện – trường và doanh nghiệp, trong đó đào tạo nhân lực chất lượng cao là nền tảng then chốt, tạo ra đội ngũ đủ năng lực triển khai chính sách, vận hành công nghệ, và đưa sản phẩm nghiên cứu ra thị trường.
(VNF) - Theo các chuyên gia, Việt Nam cần xây dựng một “sandbox” đủ lớn và thể chế tài chính chuẩn quốc tế để thu hút nhà đầu tư chiến lược, củng cố năng lực pháp lý và thúc đẩy hội nhập tài chính toàn cầu.
(VNF) - 80 năm qua, nông nghiệp Việt Nam đã chứng minh chân lý “phi nông bất ổn” khi vừa là trụ đỡ kinh tế, vừa tạo nên những bước ngoặt đưa kinh tế Việt Nam vươn ra thế giới.
(VNF) - Việt Nam đang chứng kiến sự bùng nổ đầu tư vào lĩnh vực giáo dục. Với quy mô hơn 25 triệu học sinh, sinh viên trên toàn quốc trong năm học 2024 - 2025 và tỷ lệ trường mầm non ngoài công lập vượt trội hơn công lập. Lĩnh vực này không chỉ thu hút dòng vốn trong nước mà còn luồng vốn quốc tế lớn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục quốc dân.
(VNF) - PGS.TS Nguyễn Hồng Sơn - Phó Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương cho rằng: "Đây có thể coi là thời điểm không thể chậm trễ hơn phải khắc phục những thiếu hụt kể trên, khơi dậy sức mạnh của khu vực kinh tế tư nhân, góp phần thực hiện thành công mục tiêu chiến lược phát triển đất nước đến năm 2030 và 2045 đã được đề ra"
(VNF) - Để kinh tế tư nhân thực sự phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới, PGS.TS Trần Đình Thiên cho rằng: Việt Nam cần một “cuộc đổi mới lần hai”. Theo đó, chỉ với một thể chế minh bạch, môi trường bình đẳng và cơ chế khuyến khích đổi mới sáng tạo, khu vực tư nhân mới có thể phát huy đầy đủ vai trò “động lực quan trọng nhất” của nền kinh tế.
(VNF) - Dù đóng góp gần nửa GDP và tạo việc làm cho hơn 8/10 lao động cả nước, nhiều doanh nghiệp tư nhân Việt Nam lại chọn “đứng yên” hoặc thu nhỏ quy mô. Tại tọa đàm do Đại học Kinh tế Quốc dân tổ chức sáng 15/8, các chuyên gia đã chỉ rõ nguyên nhân khiến khu vực này “ngại lớn” và đề xuất loạt giải pháp để biến kinh tế tư nhân thành đầu kéo tăng trưởng.
(VNF) - Chuyên gia Bùi Kiến Thành đã chia sẻ nhiều góc nhìn, nhiều định hướng cho Việt Nam trên con đường vươn tầm kinh tế toàn cầu trong giai đoạn tới, như trung tâm trung chuyển hàng không ở Chu Lai, trung tâm hàng hải ở Vân Phong, trung tâm tài chính quốc tế tại TP. HCM, hay trung tâm dữ liệu tại Lâm Đồng.
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
(VNF) - Bão Kalmaegi đổ bộ vào Gia Lai và Đắk Lắk với sức gió mạnh đã khiến nhiều nhà dân bị sập đổ, tốc mái, tài sản hư hỏng…
