Có gì trong cam kết đầu tư 600 tỷ USD của Apple tại Mỹ?

Theo giới quan sát, đây không chỉ là một động thái tài chính – công nghệ quan trọng, mà còn là bước đi chiến lược giúp Apple vừa mở rộng năng lực sản xuất tại Mỹ, vừa duy trì cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu vốn lệ thuộc nhiều vào châu Á.

Cam kết 600 tỷ USD: Bước đi công nghệ, và toan tính chiến lược

Mới đây, CEO Apple Tim Cook tuyên bố chính thức bổ sung thêm 100 tỷ USD vào kế hoạch chi tiêu đã công bố hồi tháng 2 trị giá 500 tỷ USD, nâng tổng cam kết lên 600 tỷ USD trong giai đoạn bốn năm tới.

Apple sẽ tiếp tục mô hình sản xuất thuê ngoài, tận dụng các đối tác chiến lược lâu năm như TSMC (Đài Loan), Broadcom (Mỹ) và Texas Instruments (Mỹ). Đáng chú ý, kế hoạch bao gồm khoản đầu tư 2,5 tỷ USD vào Corning, nhà sản xuất kính phục vụ toàn bộ dòng iPhone và Apple Watch và một hợp đồng nhiều năm với Coherent, nhà cung cấp laser lâu đời của hãng.

Trọng tâm của gói 100 tỷ USD mới là lĩnh vực silicon. CEO Tim Cook cho biết Apple dự kiến sản xuất 19 tỷ con chip tại 24 nhà máy ở 12 bang của Mỹ trong năm nay, dù không tiết lộ số vốn cụ thể dành riêng cho mảng này. Mặc dù vậy, CEO Apple khẳng định khâu “lắp ráp cuối” của iPhone vẫn sẽ diễn ra ở nước ngoài trong thời gian tới, một thực tế mà cả ông và Tổng thống Trump đều thừa nhận khó thay đổi ngay lập tức.

Theo đó, cam kết 600 tỷ USD của Apple trải rộng trên nhiều hạng mục, từ mua sắm nguyên liệu trong nước, đầu tư vào trung tâm dữ liệu, cho tới chi tiêu nghiên cứu và phát triển (R&D).

Một thay đổi quan trọng nằm ở nguồn cung wafer silicon, nền tảng cho sản xuất chip. Các nhà cung cấp chip của Apple sẽ lấy wafer 300mm từ cơ sở GlobalWafers tại Texas, khai trương vào tháng 5/2024 với khoản hỗ trợ 406 triệu USD từ Đạo luật Chip của chính quyền Biden. Số wafer này, sử dụng silicon nội địa, sẽ được TSMC và Texas Instruments gia công thành chip cho iPhone.

Ngoài ra, Apple phối hợp với Applied Materials, nhà cung cấp thiết bị bán dẫn lớn nhất Mỹ để tăng công suất tại cơ sở ở Austin, Texas, đồng thời đầu tư 200 triệu USD xây dựng nhà máy linh kiện tại Arizona.

Trên phương diện công nghệ, Apple bắt tay với nhà máy bán dẫn Samsung tại Austin nhằm triển khai một công nghệ sản xuất chip “chưa từng có tiền lệ” trên thế giới. Broadcom và GlobalFoundries sẽ phụ trách sản xuất linh kiện 5G. Đặc biệt, Samsung được cho là sẽ cung cấp cảm biến hình ảnh cho iPhone 18, dự kiến ra mắt vào năm sau, thay thế linh kiện trước đây của Sony (Nhật Bản).

Bao nhiêu trong số này là khoản đầu tư mới?

Thực tế, chiến lược “cam kết lớn để đổi lấy lợi ích” không phải mới. Năm 2018, Apple từng tuyên bố kế hoạch 350 tỷ USD cho sản xuất tại Mỹ trong vòng năm năm, bao gồm cả đầu tư trực tiếp và chi tiêu cho các nhà cung ứng. Trong suốt nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Trump, Apple đã tránh được các mức thuế cao áp lên sản phẩm nhập khẩu.

Một ví dụ điển hình là vào tháng 11/2019, Tổng thống Trump và CEO Tim Cook đã cùng tham quan nhà máy của Flex ở Texas, nơi sản xuất Mac Pro. Tại đây, ông Trump đã ca ngợi đây là “một ngày đặc biệt” và tin rằng mình đang khai trương cơ sở mới, nhưng thực tế nhà máy này đã đi vào hoạt động từ năm 2013.

Phần lớn các hạng mục Apple công bố không hoàn toàn mới, mà kế thừa từ những kế hoạch đã được tiết lộ trước đó, đặc biệt là từ các nhà sản xuất chip nước ngoài như TSMC.

TSMC, đơn vị gần như độc quyền trong lĩnh vực sản xuất chip tiên tiến đã sản xuất “hàng chục triệu” chip cho Apple từ cơ sở mới tại Arizona. Dự án này bắt đầu từ năm 2020 và chính thức sản xuất từ cuối 2024, với Apple là “khách hàng lớn nhất”.

Theo TSMC, các cơ sở này nằm trong khoản đầu tư 165 tỷ USD vào Mỹ, đóng vai trò nền tảng giúp Apple trình bày trước ông chủ Nhà Trắng một kế hoạch mở rộng sản xuất nội địa quy mô lớn. Bên cạnh đó, Samsung và SK Hynix (Hàn Quốc) cũng đang đầu tư hàng tỷ USD vào nhà máy bán dẫn tại Mỹ để tránh nguy cơ bị áp thuế 100% mà Tổng thống Trump đe dọa đối với chip nhập khẩu.

Giới phân tích tài chính – công nghệ tỏ ra thận trọng

Ông Jefferies cho rằng “khó hình dung” Apple có thể giải ngân khoản tiền khổng lồ này với cấu trúc chi phí hiện tại, đồng thời dự đoán có thể bao gồm cả chi tiêu cho M&A. Dù Apple công bố một số khoản rõ ràng như 2,5 tỷ USD cho Corning tại Kentucky, hãng vẫn chưa đưa ra bảng phân bổ chi tiết toàn bộ gói đầu tư.

Ông Gaurav Gupta, chuyên gia bán dẫn tại Gartner, đánh giá thuật ngữ “từ đầu đến cuối” mà Apple sử dụng là mơ hồ. Ông nhận định: “Không thể chuyển toàn bộ chuỗi cung ứng bán dẫn về Mỹ trong bốn năm tới”.

Trong khi đó, HSBC lại cho rằng kế hoạch này giúp Apple duy trì “hiện trạng” và tránh được tác động tiêu cực tới lợi nhuận, đồng thời vẫn đảm bảo lợi thế cạnh tranh về giá nếu đối thủ bị áp thuế. Wamsi Mohan từ Bank of America cũng dự báo Apple có thể tăng thị phần smartphone tại Mỹ nếu các dòng iPhone được miễn thuế.

Nhìn chung, cam kết 600 tỷ USD của Apple vừa phản ánh áp lực chính trị, thương mại trong bối cảnh Mỹ – Trung cạnh tranh công nghệ, vừa cho thấy xu hướng dịch chuyển từng phần chuỗi cung ứng sang Mỹ để tận dụng ưu đãi thuế và hỗ trợ từ các đạo luật công nghiệp.

Tuy nhiên, với phần lớn các dự án dựa trên kế hoạch đã có, khoản đầu tư này có thể ít mang tính “bùng nổ” như con số gợi ý, mà đóng vai trò củng cố năng lực công nghệ lõi, đảm bảo an toàn chuỗi cung ứng chip và giữ lợi nhuận ở mức tối ưu.

Về công nghệ, việc hợp tác sâu hơn với các tập đoàn chip hàng đầu như TSMC, Samsung, Broadcom hay GlobalFoundries sẽ giúp Apple tiếp cận những tiến bộ bán dẫn mới nhất, đặc biệt trong lĩnh vực chip 5G, cảm biến hình ảnh và công nghệ sản xuất tiên tiến.

Về tài chính, đây là động thái khéo léo khiến Apple vừa “ghi điểm” với chính quyền Tổng thống Trump, vừa tránh phải gánh chi phí khổng lồ của việc tái cấu trúc toàn bộ chuỗi cung ứng toàn cầu, qua đó duy trì sức cạnh tranh trong ngành smartphone, một thị trường trị giá hàng trăm tỷ USD mỗi năm.

Từ góc nhìn thị trường, nếu iPhone tiếp tục được miễn thuế nhập khẩu trong khi các đối thủ chịu áp lực chi phí, Apple có thể hưởng lợi kép: gia tăng thị phần tại Mỹ và củng cố lợi nhuận cho cổ đông. Tuy nhiên, với những phần việc chính vẫn ở ngoài lãnh thổ Mỹ, câu hỏi về “quy mô thực” của khoản đầu tư 600 tỷ USD vẫn sẽ là tâm điểm tranh luận trong giới tài chính – công nghệ thời gian tới.